نقد و بررسی عناصر سازندۀ رمان «الذین یحترقون»

مطالعات نقد ادبی

مقاله 3، دوره 10، شماره 39، شهریور 1394، صفحه 61-88   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مجید صالح بک¹؛ زهرا کرم زادگان^{* 2}

¹دانشیار دانشگاه علامه طباطبایی

²دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی

چکیده

«رمان» بهترین قالب ادبی برای بیان دیدگاه­ها و انتقال و ترویج نامحسوس ایدئولوژی مورد نظر است و در این میان، ادیبان دغدغه­مندی چون «نجیب کیلانی» از این فرصت ادبی بهره جسته و احساس خویش را که درون مایه­ای اسلامی و هم راستا با تعالی روح و علو فضائل انسانی دارد، به رشتۀ تحریر درآورده­اند.
پژوهش حاضر با رویکردی «متن گرا» و با تکیه بر روش «توصیفی – تحلیلی» به نقد و بررسی عناصر سازندۀ رمان «الذین یحترقون» می­پردازد. رمان مزبور، رمانی عقیدتی و ناحیه­گرا و مشتمل بر حدود 50 هزار کلمه در 30 فصل است که به وصف پزشکی متعهد می­پردازد که به جهت تعهد اخلاقی­اش، با برخی از همکاران خویش دچار تنش شده، و در این راه سختی­های زیادی را تحمل می­کند.کیلانی علی­رغم کارنامۀ درخشان خود، در این رمان توفیق بسیاری نداشته است. کلی گوئی­های پی در پی در ارائۀ شخصیت­ها، زمان و مکان با وجود طول مناسب «رمان»،آن را تا حد یک «رمان کوتاه» تنزل داده است. عدم تطابق حوادث با یکدیگر، عدم وجود هماهنگی بین زمان­های ارائه شده، وجود برخی خطاهای نحوی، استفادۀ مکرر از اصطلاحات و ترکیبات معدود، عدم وجود جاذبۀ کافی برای ایجاد حالت انتظار در خواننده و ... از دیگر عیوب و نواقص این رمان به حساب می­آید.

کلیدواژه‌ها

عناصر رمان؛ الذین یحترقون؛ نجیب کیلانی

مراجع

فرهنگ آکسفورد

آلوت،میریام.(1380). رمان به روایت رمان نویسان،ترجمه:علی محمد حق شناس، چاپ دوم،تهران: نشر مرکز.

ایرانی،ناصر.(1380). هنر رمان،چاپ اول،تهران:نشر آبانگاه.

بریغش، محمد حسن.(1416ق). نجیب الکیلانی رائد القصة الإسلامیة المعاصرة، مجلۀ بیان، عدد 94.

بورفوف،رولان.(1387). جهان رمان،ترجمه: نازیلا خلخالی،چاپ اول،تهران: نشر مرکز.

پاینده،حسین.(1389). داستان کوتاه در ایران(داستان­های رئالیستی و ناتورالیستی)،چاپ اول،تهران: انتشارات نیلوفر.

همو.(1398). داستان کوتاه در ایران(داستان­های مدرن)، چاپ اول،تهران: انتشارات نیلوفر.

پک،جان.(1381). شیوۀ تحلیل رمان،مترجم: احمد صدارتی،چاپ دوم،تهران: نشر مرکز.

حازمی، حسن بن حجاب.(1996). إسهامات نجیب الکیلانی فی التنظیر للأدب الإسلامی، مجلۀ أدب إسلامی، عدد 19.

خطیب، حسام.(1974). محاضرات فی تطور الأدب الأوروبی، دمشق: مطبعه طربین.

دیوید،لاج و همکاران.(1389). نظریه­های رمان از رئالیسم تا پسامدرنیسم،مترجم: حسین پاینده،چاپ دوم،تهران:انتشارات نیلوفر.

سید، شفیع.(2011). قراءة فی الأدب العربی الحدیث،چاپ سوم، قاهره: مکتبة الآداب.

طه بدر، عبد المحسن.(1976). تطور الراویة العربیة الحدیثه،چاپ سوم، قاهره: دار المعارف.

قاسم، سیزا.(1985). بناء الروایة، چاپ اول، بیروت: دار التنویر.

قاعود، حلمی محمد.(2000). نجیب الکیلانی أول روائی إسلامی.

کیلانی،نجیب.(1985).رحلتی مع الأدب الإسلامی،چاپ اول، بیروت: مؤسسه الرساله.

همو.(1987). الذین یحترقون،چاپ سوم،بیروت: مؤسسه الرساله.

همو.(1987). الإسلامیة والمذاهب الأدبیة،چاپ اول، بیروت: مؤسسه الرساله.

همو.(1987). لمحات من حیاتی،ط 2،چاپ اول،بیروت: مؤسسه الرساله.

همو.(1991). تجربتی الذاتیة فی القصة الإسلامیة،چاپ اول، دار ابن حزم.

همو.(1992). حول القصة الإسلامیة،چاپ اول، بیروت: مؤسسه الرساله.

همو.(1998). عمر یظهر فی قدس،چاپ ششم، بیروت: مؤسسه الرساله.

همو.(1407). مدخل إلی الأدب الإسلامی، دوحۀ قطر.

مقری إدریسی، أبو زید.(1996). نجیب الکیلانی سیرته بقلمه. مجلة مشکاة، عدد 23.

میرصادقی، جمال.(1383). داستان و ادبیات،چاپ اول، تهران: آیۀ مهر.

هاوتورن، جرمی.(1380). پیش درآمدی بر شناخت رمان. ترجمه: شاپور بهیان،چاپ اول، اصفهان: نقش خورشید.

هیکل، أحمد.(1958). تطور الأدب الحدیث فی مصر.

یعقوب، امیل بدیع.(2004). معجم الشعراء منذ بدء هصر النهضة،چاپ اول، بیروت: دار صادر.