خزش کلان شهرتهران و ناپایداری کشاورزی روستاهای پیرامونی

آمایش محیط

مقاله 8، دوره 7، شماره 24، خرداد 1393، صفحه 145-162   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسنده

ناصر شفیعی ثابت^*

(استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه شهید بهشتی)

چکیده

خزش و گسترش ناموزون کلان شهر تهران به نواحی پیرامونی منجر به بروز نابسامانی و عدم تعادل در عرصه‌های طبیعی، اجتماعی، اقتصادی و سازمان فضایی روستاهای پیرامونی آن شده است. پیامد روابط نامتعادل تهران با  سکونتگاه‌های پیرامون خود در سه دهه اخیر سبب بروز مسائل عدیده زیست‌محیطی و تغییرات سریع در عملکرد اقتصادی روستاها و تبدیل اراضی ارزشمند کشاورزی از شکل تولیدی و ناپایداری کشاورزی روستاها در پیرامون این کلان شهر شده است. ازاین‌رو، این تحقیق به منظور تبیین نحوه و میزان تغییر کاربری اراضی کشاورزی و درنتیجه ناپایداری فعالیت کشاورزی، و ارتباط آن با توانمندی‌های محیط روستا و سیاست‌های تمرکزگرایانه سکونتگاهی در روستاهای پیرامون کلان شهر تهران انجام شد. یافته‌های این تحقیق نشان می‌دهد، میان متغیرهای مربوط به توانمندی محیط روستا( تعداد خدمات و زیرساخت)، سیاست‌های تمرکزگرایانه ( میزان وام توزیع شده و تعداد فعالیت‌های عمرانی اجرا شده)  و میزان تبدیل اراضی کشاورزی رابطه خطی مستقیم و معنی‌دار وجود دارد. همچنین، رابطه خطی معکوس میان فاصله از کلان شهر تهران و شهرهای پیرامون آن و میزان تغییرکاربری اراضی کشاورزی مشاهده شده است. بر این مبنا، با توجه به مقادیر ضرایب همبستگی، توسعه ناموزون و خزش کلان شهری بیش ترین تأثیر را در تغییر کاربری اراضی کشاورزی و ناپایداری کشاورزی داشته است.

کلیدواژه‌ها

خزش کلان شهری؛ ناپایداری کشاورزی؛ تهران