تعیین و تحلیل سطوح توسعه یافتگی شهرستان‌های استان اردبیل

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 7، دوره 11، شماره 36، آذر 1395، صفحه 115-128   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

جعفر جعفرزاده^{* 1}؛ هاشم رستم زاده²؛ سید محمد حسنی تبار³

¹دانش آموخته کارشناسی ارشد سنجش از دور و سیستم های اطلاعات جغرافیایی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

²استادیار گروه اقلیم شناسی، دانشگاه تبریز، آذربایجان شرقی، ایران

³دانش‌ آموخته کارشناسی ارشد سنجش از دور و سیستم های اطلاعات جغرافیایی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

چکیده

به کارگیری معیارها و روش­های کمّی برای سطح بندی سکونتگاه­های انسانی در سیستم فضایی مناطق از سویی منجر به شناخت میزان نابرابری نقاط سکونتگاهی شده و از سوی دیگر معیاری جهت تلاش در راستای کاهش و رفع نابرابری های موجود میان آن­ها محسوب می­گردد. به منظور حل مسائل ناشی از عدم تعادل­های منطقه­ای، گام نخست شناخت و سطح بندی مناطق از نظر میزان برخورداری در زمینه­های مختلف می­باشد. در این پژوهش با به کارگیری هشت شاخص جهت بررسی توسعه یافتگی در چارچوب آنالیز تاپسیس (TOPSIS) اقدام به سطح بندی درجه توسعه یافتگی شهرستان­های استان اردبیل شده است. روش کار این تحقیق توصیفی-تحلیلی می­باشد. جامعه آماری تحقیق حاضر شهرستان­های استان اردبیل می­باشد. در این سطح بندی،  شهرستان خلخال با ضریب توسعه یافتگی 72/0 برخوردارترین و شهرستان­های بیله سوار، پارس آباد، مشکین شهر و نیر با ضریب توسعه یافتگی به ترتیب 07/0 و 33/0 و 27/0 و 25/0 جزو محروم ترین شهرستان­های استان شناسایی شده­اند. هم چنین با توجه به یافته­های این تحقیق، مشاهده می­شود که شهرستان­های اردبیل، سرعین، نمین وکوثر جزو مناطق نیمه برخوردار طبقه بندی شده­اند. بر پایه این تحقیق الگوی مرکز- پیرامون بر ساختار فضایی شهرستان­های استان اردبیل حاکم است.

کلیدواژه‌ها

استان اردبیل؛ تاپسیس؛ توسعه یافتگی؛ سطح بندی؛ GIS

مراجع

Ahmadian, M., Zangi Abadi, A., &Ali Zadeh, J. )2011(Analysis of the degree of development of city of East Azarbaijan province using TOPSIS technique and AHP. Quarterly Journal of new approaches in human geography, year fourth, the first issue, 4 (1), 69-84. (in Persian)
Arani, Z., & Mirghafoori, S. H. (2008). Analysis and review the status of development of the city of Yazd in terms of notification component in the years 1380 to 1384. Journal of Library and Information Science, 11 (1), 65-80.(in Persian)
Asadi, R. (2008). To determine the degree of development of the city of Kerman. Quarterly population, number 71, 89-99.(in Persian)
BagherzadehAzar, M., & Alam Tabriz, A. (2009). TOPSIS and ANP models. Journal of Management, 2 (3), 149-181.(in Persian)
D.L. Olson. (2004). Comparison of weights in TOPSIS models. Lincoln, NE 68506,USA, Mathemathical and Computer Modeling, University of Nebraska.
Farid, Y. (2005). Geography & Urbanizm. Tabriz, Sixth Edition, University of Tabriz.(in Persian)
Fazaelnia, Gh., & Hakomdoost, S.Y. (2014). A comprehensive guide planning model GIS applications in urban, rural and environmental, drifting Free Press, Vol. 1, Tehran, Publishing of Azadpeima.  (in Persian)
Harvey, D. (1997). social justice and the town. translation Farrukh Hsamyan, Tehran, Press processing.(in Persian)
Momeni, M., Jafarnejad, A., Sadeghi, Sh. (2011). Optimal location of distribution centers in the marketing process using mathematical methods. Industrial Management Quarterly, 3 (6), 129-148.(in Persian)
Momeni, M., &Najafi Moghadam, A. )2004.( Evaluation of the performance of listed companies in Tehran Stock Exchange using TOPSIS model. Journal of Economic Studies, 1(3), 55-74. (in Persian)
Nazarian, A. (1995). Urban geography of Iran. Tehran, light message.(in Persian)
Ghanbari, Y., Barghi, H., & Hajjarian, A. (2010). Analysis of the privileges of the city of villages. Chapter and develop a village, 14 (3), 93-129. (in Persian)
Kalantari, Kh. (2001). Planning and Regional Development. Tehran: Publishing of Khoshbin. (in Persian)
Kalantari, Kh. (2012). Quantitative models in planning (regional, urban and rural). Tehran: publishing Farhange Saba.(in Persian)
Roberts, M. (1985). An introduction to town planning techniques. London, Hutchinson.
Pacion, M. (2003). Urban Geography, a Global Perspective. 2th, London, Rutledge.
Zareshahabadi, A., & Sorkh Kamal, K. (2009). Evaluation of Quchan city development using numerical taxonomy. The Zagros a geographic perspective, 1 (1), 53-72.(in Persian)
Statistical Yearbook. (2011). Population and Housing Census.(in Persian)
Saaty, T. L. (1980). The analytical hierarchy process. New York,McGraw, HillBook.c