مقایسه اثربخشی برنامه توانمندسازی شغلی مبتنی بر الگوی چند محوری با نظریه رشدی بر کاهش تعارض متقابل کار- خانواده و نشانگان فرسودگی شغلی (مطالعه موردی: دانشجویان زن شاغل متاهل تحصیلات تکمیلی دانشگاه ازاد اسلامی واحد شبستر)

زن و مطالعات خانواده

مقاله 1، دوره 9، شماره 32، شهریور 1395، صفحه 7-22   

نویسندگان

احد آهنگرانزابی¹؛ مهدی زارع بهرام آبادی^{* 2}؛ عبدالله شفیع آبادی³

¹دانشجوی مقطع دکتری رشته مشاوره، واحدعلوم وتحقیقات، تهران،دانشگاه آزاداسلامی،تهران، ایران

²دانشیار، مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی سازمان مطالعه و تدوین کتب دروس علوم انسانی دانشگاه ها

³استاد، گروه مشاوره، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

چکیده

هدف پژوهش مقایسه میزان اثربخشی توانمندسازی شغلی مبتنی بر الگوی چند محوری با نظریه رشدی بر کاهش تعارض متقابل کار- خانواده و نشانگان فرسودگی شغلی دانشجویان زن شاغل دوره های تحصیلات تکمیلی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شبستر بود. روش پژوهش نیمه آزمایشی از نوع پیش‌آزمون- پس‌آزمون با دو گروه آزمایش بود. جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان زن شاغل بودند که از طریق روش نمونه گیری در دسترس 40 نفر انتخاب، سپس 20 نفر بصورت تصادفی و مساوی در دو گروه آزمایش جایگزین شدند. ابزار اندازه گیری شامل پرسشنامه تعارض کار-خانواده کارلسون و فرسودگی شغلی مسلش بود. نتایج پژوهش نشان داد که: بین میزان اثربخشی برنامه توانمندسازی شغلی مبتنی برالگوی چند محوری با نظریه رشدی برکاهش تعارض متقابل کار- خانواده و کاهش نشانگان فرسودگی شغلی(تحلیل رفتگی هیجانی، مسخ شخصیت) و افزایش عملکرد فردی دانشجویان زن شاغل تفاوت معناداری وجود نداشت(05/0P>). نتیجه اینکه تعارضات کار-خانواده و فرسودگی شغلی یکی از عمده ترین مشکلات امروزه خانواده ها و سازمانها بالاخص زنان شاغل می باشد. بنابراین نیاز به برنامه های توانمندسازی از جمله توانمندسازی شغلی بیش از پیش احساس می شود.

کلیدواژه‌ها

توانمندسازی شغلی؛ الگوی چند محوری؛ نظریه رشدی؛ تعارض متقابل کار- خانواده؛ فرسودگی شغلی

مراجع

-  آمونسون، نورمن آی (1390)، مشاوره شغلی(فرایند و فنون). ترجمه مهرداد فیروز بخت، تهران: انتشارات ویرایش.

-  احمدی، احمد و خلیفه سلطانی، افتخارالسادات (1381)، بررسی فرسودگی شغلی مدیران آموزش مقاطع سه گانه شهر اصفهان. مجلهپژوهشیعلومانسانی دانشگاهاصفهان، دوره 13،  شماره 1، صص 275-284.

-  امیری، مجتبی؛ اسدی، محمدرضا و دلبری راغ، فاطمه (1390)، بررسی وضعیت فرسودگی شغلی در میان کارکنان بانک و ارائه راهکارهای بهبود وضعیت آن. فصلنامه مدیریت بازرگانی، شماره 7، صص37-56.

-  بذرافکن، حسام (1391)، بررسی رابطه میان تعارض کار-خانواده و سلامت روان، عملکرد شغلی و خشنودی شغلی با نقش میانجی استرس شغلی و نقش تعدیلگر سرسختی روانشناختی در کارکنان اقماری شرکت ملی حفاری ایران. پایانامه کارشناسی ارشد روانشناسی صنعتی و سازمانی، دانشگاه شهید چمران اهواز.

-  بیگی فرد، سلیمه (1378)، بررسی ارتباط ویژگی شخصیتی سخت رویی و حمایت اجتماعی با فرسودگی شغلی در بین کارمندان مراکز توانبخشی بهزیستی شیراز. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته روانشناسی عمومی، دانشگاه علوم بهزیستی و  توانبخشی تهران.

-  پارسائی محمدی، پرستو؛ زارع فراشبندی، فیروزه و علوی، سلمان (1391)، بررسی فرسودگی شغلی و رابطه آن با متغیرهای جمعیت شناختی در کتابداران دانشگاهی اصفهان. مجلهمطالعاتکتابداریوعلماطلاعات، سال 19، شماره 1، صص 69-88.

-  خشوعی، مهدیه سادات و مریم، بهرامی (1393)، نقش توانمندسازی روان شناختی و تعهدسازمانی بر فرسودگی شغلی معلمان. فصلنامه روانشناسی مدرسه، دوره 3، شماره 1، صص 37-54.

-  دامنی،حسین و ایمانی، جواد(1392)،بررسی رابطه توانمندسازی با خلاقیت و فرسودگی شغلی در بین معلمان مدارس ابتدائی شهرستان ایرانشهر.دومین کنفرانس بینالمللی مدیریت،کارآفرینی و توسعه اقتصادی،http://www.civilica.com

-  دلاور، علی (1380)، مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی. تهران: انتشارات رشد، چاپ اول.

-  رسولی، پریسا؛ خانگه، حمید رضا؛ فلاحی خشکناب، مسعود و رهگذر، مهدی (1388)، تأثیر آموزش مدیریت زمان برتعارض کار-زندگی در پرستاران. مجله حیات دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی تهران،دوره 15،شماره 3، صص 5-11.

-  زونکر، ورنون جی (1388)، مشاوره شغلی(رویکرد کل نگر). مترجمین علی محمد نظری و همکارانش، تهران: انتشارات سازمان مطالعه و تدوین کتب   علوم انسانی در دانشگاه ها(سمت).

-  سوانسون، جین و فواد، نادیا (1381)، نظریه های جدید مشاوره شغلی و کاربرد. ترجمه رقیه موسوی، تهران: انتشارات اصلح.

-  شفیع آبادی، عبدالله (1391)، راهنمایی و مشاوره شغلی و نظریه انتخاب شغل. تهران: انتشارات رشد،چاپ بیست و یکم (با تجدید نظر و اضافات).

-  قهرمانی، محمد، آراسته نظر، زهرا و معمار، محمدعلی (1390)، بررسی تاثیر منبع کنترل در فرسودگی شغلی آموزشیاران زن نهضت سوادآموزی شهر تهران. فصلنامه مشاورهشغلیوسازمانی، دوره 3، شماره 8، صص69-84.

-  لیپتیک، جان جی (1390)، طرح ریزی درمان در مشاوره حرفه ای. مترجمین مهدی زارع بهرام ابادی و عبدالله شفیع آبادی، تهران: انتشارات سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی در دانشگاه ها(سمت).

-  متشرعی، محمد‌حسین (1389)،آزمون الگوی نظری از تعارض کار-خانواده در پرستاران بیمارستان‌های دولتی شهر شیراز.  پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته روانشناسی صنعتی و سازمانی، دانشگاه شهید چمران اهواز.

-  ملکیها، مرضیه؛ باغبان، ایران و فاتحی زاده، مریم السادات (1388)، بررسی اثربخشی مدیریت تعارض کار خانواده بر کاهش تعارض کار ­-خانواده و خانواده -­کار زنان شاغل. مجله مطالعات اجتماعی-روان شناختی زنان(مطالعات زنان) ، دوره 7، شماره1، صص 133-152.

 

                                                                                                                                                                                   

-  Akdağ, F. (2012), Impact of empowerment on work-family balance and employee well-being. Istanbul, Turkey. Cambridge Business & Economics Conference.

-  Ben-zur, H & Yagil, D. (2005), The relationship between empowerment, aggressive behaviours of customers, coping, and burnout. European Journal of Work and Organizational Psychology; Vol 14, N 1, PP 81-99.

-  Beutell NJ, Wittig-Berman, U. (2008), Work-family conflict and work-family synergy for generation X, baby boomers, and mature: Generational differences, predictors, and satisfaction outcomes. Journal of Managerial Psychology; Vol 23: pp 507-523.

-  Brown, m. (2002), Work role characteristic, family structure demand and work–family conflict. Journal of applied psychology.vol 61, pp 220-250.

-  Carlson Ds, Williams LJ, kacmar KM. (2000), construction and initial validation of aMultidimensional measure. Vol 36, N 2, PP 76-249.

-  Carsten, C., Rene, A, Bertolt. G. (2011), Effects of Vice Principals' Psychological Empowerment on Job Satisfaction and Burnout. International Journal of Educational Management;Vol 25, N 3, PP 252-264.

-  Cinamon ,R,G.(2006),Anticipated work. Family conflict Effect of Gender, self-Efficacy and family Background The career Development Quarterly.Vol 54,N3, PP 202–215.

-  Cohen,G & Brower, Q. (2006), Work-family conflict management. Journal of Applied Psychology,Vol  87, pp 398-407.

-  Forbes Farmer, J. (2011), The Effects of  Staff Empowerment on Supervisory Relations, Burnout and Job Satisfaction: A Comparative Case Study of             Two American      Prison.International Journal of Business and Social Science, Vol 2, N13, PP 21-   27.

-  Heather, K.  Laschinger, S. & Leiter M. (2009), Workplace empowerment, incivility, and burnout: impact on staff nurse recruitment and retention outcomes. Journal of Nursing Management; Vol 17, N 3, pp 302–311.

-  Lambert, E., & Hogan, N.L. (2010), Work-family conflict and job burnout among correctional staff. Vol 106, N1, PP19-26. National Library of Medicine National Institutes of Health. Publemid.gov.

-  Laschinger, S.& Heather, K. (2006),The Impact of Staff Nurse Empowerment on Person Job Fit and Work Engagement/Burnout. American Journal of Nursing (AJN); Vol 30, N 4, PP 358–367.

-  Maslach, C. & Jackson, S. E. (1996), The measurement of experienced burnout. Journal of Occupational Behavior; Vol 2, N 2, PP 99-113.

-  Salguero, A.C, González, A.M.C., & Lecea, J.M.S.M. (2010), Relationship between work-family conflict and job satisfaction: The moderating effect of gender and the salience of family and work roles. African Journal of Business Management; Vol 4, N 7, PP 1247-1259.

-  Van Daalen, G., Willemsen, T. M., & Sanders. K,. (2009), Emotional exhaution and mental health problems among employees doing “people work”: The impact of job demands, job          resources and family-to-work conflict. International Archives of     Occupational and Environmental Health, Vol 82, N 3, PP 291-303.

-  Vilakazi, S. A.(2005), Burnout Syndrome in the Teaching  Profession. Submitted fulfilment of requirement for the degree of Doctor of Education at the university Zululand. Promoter: Gabela, R.V.

-  Wang, X.; Kunaviktikul, W. & Wichaikhum, O.(2013), Work empowerment and burnout among registered nurses in two tertiary general hospitals. Journal of Clinical Nursing; Vol 22, N19-20, PP 2896-2903.

-  Yildirim D, Aycan Z (2008), Nurses’ work demands and work-family conflict: a questionnaire survey. Vol.45, N.9, PP: 1366-1378.