بررسی فعالیت‌های نوزمین ساخت حوضه آبخیزکرج از طریق شاخص های ژئومورفیک

جغرافیای طبیعی

مقاله 1، دوره 9، شماره 31، خرداد 1395، صفحه 1-18   

نوع مقاله: مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

مجتبی یمانی^{* 1}؛ شهناز علیزاده²

¹استاد ژئومورفولوژی دانشکده جغرافیا- دانشگاه تهران-تهران-ایران

²کارشناسی ارشد ژئومورفولوژی دانشکده جغرافیا-دانشگاه تهران-تهران -ایران

چکیده

شبکه های زهکشی به اشکال مختلف نسبت به وقوع تغییرات در بستر جریان عکس العمل نشان می دهند . منطقه مورد مطالعه در استان البرز و در بالادست مهرشهر کرج واقع شده است. به دلیل قرار گیری حوضه مورد مطالعه بر روی گسل های لرزه خیز و همچنین وجود شهرهای بزرگ و پرجمعیت در این ناحیه، مطالعه وضعیت فعالیت های تکتونیکی در این منطقه را ضروری می کند. در این پژوهش سعی شده است تا با استفاده از شاخص های AF، SL، S، BR، P، T، Smf و Hi ، نوزمین ساخت و اثر آن  بر دره ها و مسیر رودخانه ها بررسی شود. تکنیک کار به روش تحلیلی – مقایسه ای است. برای تجزیه و تحلیل، نرم افزارهای WMS و Arc GIS به کار گرفته شدند. برای بررسی دقیق تر، حوضه مورد مطالعه به چهار زیر حوضه رجایی شهر، کمال شهر، الهیه و چهاردانگه تقسیم شده است. نتایج پژوهش حاکی از فعال بودن تکتونیک در بخش های مختلف حوضه می­باشد و همچنین در زیر حوضه غربی منطقه (زیر حوضه چهادانگه) که از نظر پنج شاخص ژئومورفیک دارای فعالیت کم تکتونیکی بوده است نشان از تعادل نسبی و گذر از مرحله بلوغ فرسایشی در این قسمت از حوضه می باشد.

کلیدواژه‌ها

نئوتکتونیک؛ شاخص های ژئومورفیک؛ حوضه کرج

مراجع

1. پورکرمانی،محسن،صدیق،حمید(1382):پدیده های ژئومورفولوژیکی حاصل از گسل تبریز،جغرافیاو توسعه شماره2.
2. رادفر،شهباز، پورکرمانی،حسن(1384): ریخت زمین ساخت گسل کوه بانان، مجله علوم زمین،شماره58
3. روستایی،شهرام؛ هادی نیری (1390): ارزیابی فعالیت های تکتونیکی با استفاده از نیمرخ طولی در حوضه آبریز مهاباد، جغرافیا و برنامه ریزی دانشکده علوم انسانی واجتماعی. دانشگاه تبریز. شماره 36
4. زرگر زاده، مرضیه، رنگزن، کاظم، چرمچی، عباس، آبشیرینی، احسان(1386):مطالعه تکتونیک فعال منطقه زاگرس با استفاده از شاخص های ژئومورفیک و پارامترهای مورفومتریک در محیط GIS و دورسنجی، بیست و ششمین گرهمایی علوم زمین، سازمان زمین شناسی کشور.
5. سلیمانی، شهریار(1377):رهنمودهایی در شناسایی حرکات تکتونیکی فعال و جوان (با نگرشی بر مقدمات دیرینه شناسی)، انتشارات موسسه زلزله شناسی و مهندسی زلزله، چاپ اول، تهران.
6. کرمی، فریبا و عبدالحمید رجایی اصل(1383):نقش زمین ساخت در تحول زمین ریخت شناسی پایکوهای شمالی کوه بزقوش، علوم زمین، شماره 11، صص 68 – 77.
7. گورابی، ابوالقاسم، نوحه گر، احمد(1386):شواهد ژئومورفولوژیکی تکتونیک فعال حوضه آبخیز درکه، پژوهش های جغرافیایی، 39، صص 177 – 196.
8. مختاری،د(1376):تحلیل برخی از مسائل مورفودینامیک دامنة شمالی میشو و دشت سیلابی کشکسرای،پایان نامه کارشناسی ارشد،دانشکدة علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه تبریز.
9. مختاری کشکی، داوود(1384):نقش نوزمین ساخت در تکامل سامانه های رودخانه ای در کواترنر (مطالعه موردی رودخانه های دامنه های شمالی میشو)، علوم زمین، 15، صص 64 – 77.

10. مختاری، د(1381): الف- عوامل مؤثر در گسترش و تکامل مخروط افکنه های آواترنری در دامنه شمالی میشو داغ (آذربایجان- ایران) و ارزیابی توانهای محیطی آن. پایاننامه دورة دآتری. دانشکده علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه تبریز.

11. مفاخریان، سید علی، پورکرمانی، محسن(1386):اثرات تکتونیک پویا در منطقه خرم آباد، علوم پایه دانشگاه آزاد اسلامی، 17، صص 81 – 90.

12. مقصودی، مهران، کامرانی، حمید(1387):ارزیابی نقش تکتونیک فعال در تنظیم کانال رودخانه تجن، پژوهش های جغرافیایی، 39، صص 37 – 55.

13. نگهبان، مهدی،خطیب،محمدمهدی(1384):بررسی تکتونیک فعال به روش تراکم سنجی آبراهه ها در اطراف گسل نصرت آباد(خاورایران)،بیست و دومین همایش زمین شناسی، سازمان زمین شناسی کشور.

14. وحدتی، دانشمند و همکاران(1386): نوزمین ساخت سپیدرود و دشت گیلان، علوم زمین، 17، صص 12 – 25.

15. یمانی، مجتبی، مقیمی، ابراهیم، تقیان، علیرضا(1387): ارزیابی تاثیرات نوزمین ساخت فعال در دامنه های کرکس با استفاده از روش های ژئومورفولوژی، تحقیقات جغرافیایی، 23، صص 117 – 136.