محله محوری، رهیافتی نوین در ایجاد مدیریت شهری پایدار (نمونه موردی: محله قیطریه تهران)

فصل نامه جغرافیا و برنامه ریزی شهری چشم انداز زاگرس

مقاله 1، دوره 8، شماره 30، بهمن 1395، صفحه 1-19   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مصطفی خزایی^* ؛ محمد تقی رضویان

چکیده

در طی چند دهه اخیر تأکید برنامه­ریزی و مدیریت شهرها، بیش از هر زمان دیگری به سطوح  پایین‌تر و ابعاد ملموس زندگی شهری متوجه شده است. که به‌نوعی سیاست‌گذاری، برنامه­ریزی و مدیریت شهری را از خُردترین واحد، یعنی محله در شهر هدف قرار داده است. به‌عبارت‌دیگر، محله­های شهری به‌مثابه کوچک‌ترین واحد سازمان فضایی شهر، در پایداری شهری نقش اساسی ایفا می­کنند. رویکرد محله محوری با مبنا قرار دادن محله­ها درمدیریت شهر، آن‌ها را همچون منابعی پویا در راه ایجاد توسعه، انسجام اجتماعی و هویت بخشی به کار  می­گیرد. مقاله حاضر از نوع توصیفی – تحلیلی و بر اساس مدل ترکیبی تحلیل استراتژیک SWOT و مدل برنامه­ریزی استراتژیکQSPM   است. این پژوهش به بررسی محله محوری در ایجاد مدیریت شهری پایدار پرداخته( چراکه محله موردمطالعه ظرفیت‌های کارآمد خود را متناسب با برنامه­ریزی با تاکید بر محله مبنایی داشته و در گذر زمان این ظرفیت‌ها را کم‌کم از دست داده و دچار مشکلاتی شده است ) و محله قیطریه را به‌عنوان یک نمونه از این محله­ها موردمطالعه قرار داده و با انجام مطالعات میدانی و بررسی مدارک، بر اساس امکانات و فرصت­ها، محدودیت­ها و تهدیدات، راهبردهایی به‌منظور برنامه­ریزی برای مدیریت این محله ارائه داده است. نتایج تحقیق نشان دهندة آن است که؛ استراتژی­های انتخاب‌شده QSPMاز میان پنج استراتژی برگزیده، استراتژی گسترش گردشگری و انتقال درآمد آن به ساکنین محله برای افزایش سطح خدمات ، با نمره جذابیت 04/13 نسبت به دیگر استراتژی­ها از اولویت بالایی برخوردار است.

کلیدواژه‌ها

محله‌محوری؛ اجتماع‌محوری؛ مدیریت شهری؛ توسعه پایدار؛ محله قیطریه