بررسی و تحلیل وضعیت سیستم شهری در استان خوزستان

فصل نامه جغرافیا و برنامه ریزی شهری چشم انداز زاگرس

مقاله 6، دوره 8، شماره 30، بهمن 1395، صفحه 127-157   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مسعود تقوایی؛ الهه کنارکوهی^* ؛ مهدی مومنی

چکیده

با توجه به افزایش نقاط شهری و جمعیت شهرنشین و مسائل و مشکلات متعددی که در پی آن بوجود آمده است در این مقاله به بررسی و تحلیل سیستم شهری استان خوزستان با استفاده از مدل مرتبه- اندازه زیپف، مرتبه- اندازه تعدیل یافته، منحنی لورنز و ضریب جینی٬ توان جمعیتی٬ شاخص های عدم تمرکز و شاخص های تمرکز شهری و نخست شهری در سالهای 1335 تا 1390 پرداخته شده است. هدف این پژوهش مشخص کردن میزان تعادل در سیستم شهری استان خوزستان است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و با استفاده از نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن جمعیت شهرهای استان برآورد گردیده است. جامعه آماری شامل کلیه شهرهای خوزستان در شش دوره سرشماری از سال 1335 تا 1390 است. نتایج این پژوهش حاکی از این است که در طبقات بالای نظام سلسله مراتبی شهرها تعادل بیشتری نسبت به تئوری زیپف و تعدیل یافته برقرار است و هر چه به سمت پایین که شهرهای بسیار کوچک قرار دارند پیش رویم از تعادل در مرتبه- اندازه شهرها کاسته می شود که تمامی شهرهای بسیار کوچک با اختلاف زیادی کمبود جمعیت دارند، سال 1365 تحت تأثیر جنگ تحمیلی نظام سلسله مراتبی شهرهای استان نسبت به سالهای قبل بیشترین عدم تعادل را دارد که در سال 1375 نظام پخشایش جمعیت متعادل تر می شود و سپس در سالهای 1385 و 1390 عدم تعادل در نظام سلسله مراتبی شهرهای استان به میزان زیادی افزایش می یابد. نتایج سایر مدل ها نیز به همین ترتیب است. در واقع نتایج تمامی مدلها حاکی از عدم تعادل و تمرکز زیاد جمعیت در نظام شهری استان خوزستان دارد.

کلیدواژه‌ها

سیستم شهری؛ مرتبه- اندازه؛ منحنی لورنز؛ ضریب جینی؛ ضریب آنتروپی٬ استان خوزستان