برآورد میزان فرسایش آبی در منطقه علاء سمنان با استفاده از روش PSIAC

اکوسیستم های طبیعی ایران

مقاله 3، دوره 7، شماره 3، آذر 1395، صفحه 29-38   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

ناهید علی پور^{* 1}؛ فاطمه فرزانه پی¹؛ علی ترابی²؛ سمیرا بخشی نیا³؛ طیبه مصباح زاده⁴؛ سوسن سلاجقه⁵

¹دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت مناطق بیابانی، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران

²کارشناس ارشد بیابان زدایی ، اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سمنان، سمنان، ایران

³دانش آموخته کارشناسی مدیریت مناطق خشک و بیابانی دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

⁴استادیار دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

⁵دانشجوی کارشناسی ارشد محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران

چکیده

فرسایش خاک و تولید رسوب در حوزه­های آبخیز، امروزه به یکی از معضلات مهم زیست­محیطی تبدیل شده است، بنابراین جلوگیری از بروز آن­ها از مهم­ترین عوامل حفاظت از منابع طبیعی به شمار می­رود. این پژوهش به منظور برآورد میزان فرسایش آبی با استفاده از روش PSIAC در منطقه علاء سمنان انجام گرفت. روش پسیاک تاثیر نه عامل مهم در فرایند فرسایش آبی را بررسی می­کند که این عوامل در هر یک از واحدهای کاری منطقه مطالعاتی محاسبه شدند. نتایج نشان داد که واحد کاری آبراهه با مساحت 278 هکتار و با کسب امتیاز 91 بیشترین تاثیر را در فرایند فرسایش آبی داشت و از نظر فرسایش­پذیری در کلاس زیاد قرار گرفت. سایر واحدهای کاری شامل اراضی رسی همراه با کلوتک با امتیاز 48، اراضی لخت و بدون پوشش با امتیاز 45، جلگه رسی همراه با املاح با امتیاز 45، اراضی مارنی بدون پوشش گیاهی با امتیاز 24، مناطق مسکونی با امتیاز 23، اراضی تاغ­کاری شده با امتیاز 22، تپه­های ماسه­ای تاغ­کاری شده با امتیاز 16 و اراضی کشاورزی با امتیاز 15 در کلاس فرسایش­پذیری کم تا ناچیز قرار گرفتند. به طور کلی با توجه به کل امتیازات بدست آمده از هر یک از واحدهای کاری که 57/30 می‌باشد، منطقه مورد بررسی در کلاس فرسایش­پذیری کم قرار گرفت.

کلیدواژه‌ها

فرسایش آبی؛ واحدهای کاری؛ روش PSIAC؛ منطقه علاء سمنان

اصل مقاله

برآورد میزان فرسایش آبی در منطقه علاء سمنان با استفاده از روش PSIAC

ناهید علی پور^*[1]، فاطمه فرزانه پی^[2]، علی ترابی^[3]، سمیرا بخشی نیا^[4]، طیبه مصباح زاده^[5]، سوسن سلاجقه^[6]

تاریخ دریافت 28/1/95    تاریخ پذیرش 23/9/95

چکیده 

فرسایش خاک و تولید رسوب در حوزه­های آبخیز، امروزه به یکی از معضلات مهم زیست­محیطی تبدیل شده است، بنابراین جلوگیری از بروز آن­ها از مهم­ترین عوامل حفاظت از منابع طبیعی به شمار می­رود. این پژوهش به منظور برآورد میزان فرسایش آبی با استفاده از روش PSIAC در منطقه علاء سمنان انجام گرفت. روش پسیاک تاثیر نه عامل مهم در فرایند فرسایش آبی را بررسی می­کند که این عوامل در هر یک از واحدهای کاری منطقه مطالعاتی محاسبه شدند. نتایج نشان داد که واحد کاری آبراهه با مساحت 278 هکتار و با کسب امتیاز 91 بیشترین تاثیر را در فرایند فرسایش آبی داشت و از نظر فرسایش­پذیری در کلاس زیاد قرار گرفت. سایر واحدهای کاری شامل اراضی رسی همراه با کلوتک با امتیاز 48، اراضی لخت و بدون پوشش با امتیاز 45، جلگه رسی همراه با املاح با امتیاز 45، اراضی مارنی بدون پوشش گیاهی با امتیاز 24، مناطق مسکونی با امتیاز 23، اراضی تاغ­کاری شده با امتیاز 22، تپه­های ماسه­ای تاغ­کاری شده با امتیاز 16 و اراضی کشاورزی با امتیاز 15 در کلاس فرسایش­پذیری کم تا ناچیز قرار گرفتند. به طور کلی با توجه به کل امتیازات بدست آمده از هر یک از واحدهای کاری که 57/30 می‌باشد، منطقه مورد بررسی در کلاس فرسایش­پذیری کم قرار گرفت.

کلمات کلیدی: فرسایش آبی، واحدهای کاری، روش PSIAC، منطقه علاء سمنان

 

مقدمه

فرسایش خاک به فرایندی اطلاق می­شود که طی آن، ذرات خاک از بستر اصلی خود جدا شده و به کمک عوامل مختلفی چون آب، باد، نیروی ثقل، یخچال و انسان به مکانی دیگر حمل می­شوند. این فرسایش به مرور زمان، سبب کاهش حاصلخیزی زمین­های زراعی شده و از این طریق خسارت‌های زیادی به بار می­آورد (1). امروزه افزایش شدت فرسایش در حوزه­های آبخیز و ترسیب رسوبات ناشی از آن در رودخانه­ها، نهرهای آبرسانی، اراضی زراعی و مخازن سدهای ذخیره آب یکی از دغدغه­های کشاورزان و مدیران ذیربط در جهان و ایران شده است (9). به منظور اجرای برنامه­های حفاظت و کنترل فرسایش خاک و کاهش رسوبدهی ضرورت دارد که حجم کل بار رسوبی و شدت فرسایش­پذیری در یک حوزه آبخیز ارزیابی و برآورد گردد و عوامل موثر در فرسایش حوزه شناسایی گردند (4). به دلیل آن که فرسایش خاک چه به صورت کمی و چه به صورت کیفی می تواند مطالعه شود بنابراین مدل های بسیاری ایجاد شده اند (8). محاسبه میزان فرسایش در یک حوزه آبریز در صورت موجود بودن آمار کافی از دبی و رسوب، با به کار‌گیری روش­های آماری امکان­پذیر می­باشد. ولی نبود یا کمبود داده­ها در زمینه فرسایش خاک و تولید رسوب در بسیاری از حوزه­های کشور کاربرد روش­های تجربی را برای برآورد فرسایش خاک الزامی می­کند. روش پسیاک اولین بار در مناطق خشک و نیمه خشک جنوب امریکا به کار برده شده و بعضی بر این عقیده هستند که به کارگیری این روش برای مناطق مشابهی در ایران مناسب است (5). در این پژوهش تلاش گردید که میزان فرسایش آبی در منطقه علاء سمنان با استفاده ار روش PSIAC ^[7] محاسبه شود.

مواد و روش ها

منطقه علاء سمنان با مساحتی حدود 4/3907 هکتار در حد فاصل 4691/53 تا 5730/53 طول شرقی و 5993/35 تا 4971/35 عرض شمالی و در نه کیلومتری جنوب شرقی شهر سمنان جای گرفته است. محدوده مطالعاتی از شمال به مهدیشهر، از شرق به امیریه، از غرب به سرخه و از جنوب به شهر سمنان محدود شده است (3). نزولات جوی در این منطقه بسیار کم و غالباً به صورت ریزش باران است و میزان آن به طور متوسط به 145 میلی‌‌متر در سال می‌رسد. شکل شماره 1 موقعیت منطقه علاء سمنان را در کشور و استان به تصویر کشیده است.

 

 

 

 

 

 

 

 

شکل 1- موقعیت جغرافیایی منطقه علاء سمنان در ایران و استان سمنان

برای تعیین شدت فرسایش بادی در هر یک از واحدهای­ کاری از روش تجربی PSIAC (پسیاک) استفاده شد. در این روش نه عامل جهت محاسبه و برآورد فرسایش در نظر گرفته  و برای هر عامل یک امتیاز داده شده است. عوامل نه­گانه در فرسایش آبی در مدل تجربی PSIAC عبارتند از : سنگ‌شناسی، خاک، آب و هوا، رواناب، پستی و بلندی، پوشش سطح زمین، استفاده از زمین، وضعیت فعلی فرسایش در سطح حوزه آبخیز، فرسایش رودخانه­ای. هر یک از این عوامل ذکر شده از نظر کیفی و کمی مورد بررسی قرار گرفته‌اند به طوری که از نظر کیفی دارای سه درجه، زیاد، متوسط و کم می­باشند (2). بسته به شدت و ضعف هر عامل و تاثیر آن در رسوب­زایی، امتیازی به آن داده می­شود. مجموع اعداد بدست آمده برای عامل­های مختلف نشان­دهنده شدت فرسایش آبی خواهد بود.

نحوه محاسبه امتیاز در هر یک از واحدهای کاری یا رخساره­های ژئومرفولوژی و کل عرصه مطالعاتی بدین­گونه بود که با استفاده از مطالعات صحرائی و مشاهدات منطقه، استفاده از نقشه کاربری اراضی و جداول امتیازدهی مربوط به هریک از عوامل مذکور و همچنین سایر اطلاعات موجود اقدام به امتیازدهی به رخساره­های ژئومرفولوژی گردیده و سپس با میانگین­گیری به صورت وزنی، متوسط امتیاز کل عرصه مطالعاتی مورد محاسبه قرار گرفته است. در نهایت با تعیین میزان فرسایش اقدام به تهیه نقشه کلاس های فرسایش آبی در منطقه مطالعاتی شد.

نتایج

در منطقه مورد مطالعه پس از بررسی و بازدید میدانی و با استفاده از جدول 2، امتیاز عامل زمین­شناسی به صورت میانگین وزنی معادل5/6 بدست آمد که نشان­دهنده شدت فرسایش متوسط تا زیاد است. کمترین امتیاز مربوط به واحدهای کاری مناطق مسکونی و اراضی کشاورزی است که کمترین تاثیر را نسبت به سایر واحدهای کاری در منطقه مطالعاتی ایجاد می­کنند. سایر واحدهای کاری تقریبا دارای امتیاز زیادتری بوده و بنابراین تاثیر بیشتری در متوسط عامل مورد بررسی دارند.

 

 

 

جدول 2- امتیاز عامل زمین­شناسی در منطقه علاء سمنان با استفاده از مدل PSIAC

واحد کاری	آبراهه	اراضی تاغ‌کاری شده	اراضی رسی همراه با کلوتک	اراضی لخت و بدون پوشش	اراضی مارنی بدون پوشش گیاهی	راضی کشاورزی	تپه­های ماسه­ای تاغ­کاری شده	جلگه­ی رسی همراه با املاح بالا	مناطق مسکونی و تأسیسات	متوسط عامل مورد بررسی
زمین-شناسی (10-0)	8	8	8	8	6	3	8	8	2	5/6

 

 

پس از بررسی و مطالعات میدانی در منطقه مورد بررسی، با استفاده از جدول شماره 3 امتیاز عامل خاک از طریق میانگین‌گیری وزنی معادل 7/6 بدست آمد که نشان می­دهد شدت فرسایش از نظر این عامل در منطقه بین متوسط تا زیاد است. بیشترین امتیاز مربوط به واحدکاری آبراهه و کمترین آن مربوط به واحدهای کاری اراضی کشاورزی و مناطق مسکونی می­باشد. 

جدول 3- ارزیابی عامل خاک با استفاده از روش PSIAC

واحدهای کاری	آبراهه	اراضی تاغ‌کاری شده	اراضی رسی همراه با کلوتک	اراضی لخت و بدون پوشش	اراضی مارنی بدون پوشش گیاهی	اراضی کشاورزی	تپه­های ماسه­ای تاغ­کاری شده	جلگه­ی رسی همراه با املاح بالا	مناطق مسکونی و تأسیسات	متوسط عامل مورد بررسی
خاک (10-0)	9	6	8	8	8	2	8	8	4	7/6

 

  عامل آب و هوا پس از میانگین­گیری وزنی و بررسی میدانی منطقه و با توجه به جدول 4 معادل 81/6 بدست آمد که با توجه به آن شدت فرسایش منطقه بین کم تا متوسط می­باشد. واحد کاری تپه­های ماسه­ای تاغ­کاری شده با امتیاز 1 کمترین امتیاز را دارد بنابراین تاثیر زیادی در متوسط عامل مورد بررسی ایجاد نمی­کند.

جدول 4- ارزیابی وضعیت آب و هوا با استفاده از روش PSIAC

واحدهای کاری	آبراهه	اراضی تاغ‌کاری شده	اراضی رسی همراه با کلوتک	اراضی لخت و بدون پوشش	اراضی مارنی بدون پوشش گیاهی	اراضی کشاورزی	تپه­های ماسه­ای تاغ­کاری شده	جلگه­ی رسی همراه با املاح بالا	مناطق مسکونی و تأسیسات	متوسط عامل مورد بررسی
آب و هوا (10-0)	5	3	4	4	4	4	1	4	3	5/3

 

با توجه به جدول شماره 5 امتیاز فاکتور رواناب به صورت میانگین وزنی معادل 3/ 3 بدست آمد که با توجه به آن شدت فرسایش بین کم تا متوسط ارزیابی می­شود. واحدهای کاری تپه‌های ماسه­ای تاغ­کاری شده و مناطق مسکونی کمترین امتیاز را از نظر عامل رواناب دارند بنابراین تاثیر زیادی در میزان متوسط عامل مورد بررسی ندارند و واحد کاری آبراهه نیز بیشترین امتیاز را دارد.

 

جدول 5- ارزیابی وضعیت رواناب یا جریان سطحی با استفاده از روش PSIAC

واحدهای کاری	آبراهه	اراضی تاغ‌کاری شده	اراضی رسی همراه با کلوتک	اراضی لخت و بدون پوشش	اراضی مارنی بدون پوشش گیاهی	اراضی کشاورزی	تپه­های ماسه­ای تاغ­کاری شده	جلگه­ی رسی همراه با املاح بالا	مناطق مسکونی و تأسیسات	متوسط عامل مورد بررسی
رواناب  (10-0)	6	3	4	4	2	4	1	4	1	3/3

  

 

برای عامل پستی و بلندی با توجه به واحدهای کاری آن و با استفاده از میانگین­گیری وزنی معادل 4/1 محاسبه شد که نشان دهنده شدت فرسایش کم تا متوسط می­باشد. واحدکاری آبراهه با امتیاز 11 و اراضی مارنی با امتیاز 9 بیشترین تاثیر را بر متوسط عامل مورد بررسی دارند. در عامل پستی و بلندی شیب و ارتفاع بیشترین اثر را در میزان امتیاز­دهی دارند و از آن­جا که آبراهه و  اراضی مارنی در منطقه مورد بررسی دارای ارتفاع زیادی نسبت به سایر واحدهای کاری هستند، بنابراین نقش بیشتری در میزان فرسایش و رسوب در منطقه مطالعاتی ایجاد می­کنند. سایر واحدهای کاری امتیاز زیادی ندارند ، بنابراین در میزان متوسط عامل مورد تاثیر زیادی اعمال نمی‌کنند.  جدول شماره 6 وضعیت پستی و بلندی را در هر یک از واحدهای کاری نشان می­دهد.

جدول 6- ارزیابی وضعیت پستی و بلندی با استفاده از روش PSIAC

واحدهای کاری	آبراهه	اراضی تاغ­کاری شده	اراضی رسی همراه با کلوتک	اراضی لخت و بدون پوشش	اراضی مارنی بدون پوشش گیاهی	اراضی کشاورزی	تپه­های ماسه­ای تاغ­کاری شده	جلگه­ی رسی همراه با املاح بالا	مناطق مسکونی و تأسیسات	متوسط عامل مورد بررسی
پستی و بلندی (10-0)	11	2	2	3	9	3	1	3	3	1/4

 

با استفاده از بررسی­های میدانی و با استفاده از میانگین‌گیری وزنی امتیاز عامل پوشش زمین معادل 2/3 بدست آمد. با توجه به عدد بدست آمده میزان فرسایش کم تا متوسط برآورد می­شود. جدول شماره7 وضعیت پوشش زمین را با استفاده از روش PSIAC نشان می­دهد. در عامل پوشش زمین وضعیت اراضی از نظر وجود پوشش گیاهی و سنگی بسیار حائز اهمیت می­باشد. بنابراین واحدهای کاری اراضی تاغ­کاری شده و اراضی مارنی بدون پوشش گیاهی به دلیل وضعیت مناسب از نظر پوشش، نه تنها باعث فرسایش نشده بلکه باعث کاهش میزان آن نیز می­شوند. سایر واحدهای کاری مانند تپه­های ماسه­ای تاغ­کاری شده، اراضی کشاورزی و مناطق مسکونی هم با کسب امتیاز پایین تاثیر زیادی در میزان فرسایش آبی ندارند اما واحدهای کاری اراضی رسی همراه با کلوتک، آبراهه و جلگه رسی به دلیل فقر پوشش گیاهی و سنگی فرسایش زیادی ایجاد می کنند. 

جدول 7- ارزیابی وضعیت پوشش گیاهی با استفاده از روش PSIAC

واحدهای کاری	آبراهه	اراضی تاغ‌کاری شده	اراضی رسی همراه با کلوتک	اراضی لخت و بدون پوشش	اراضی مارنی بدون پوشش گیاهی	اراضی کشاورزی	تپه­های ماسه­ای تاغ­کاری شده	جلگه­ی رسی همراه با املاح بالا	مناطق مسکونی و تأسیسات	متوسط عامل مورد بررسی
پوشش زمین (10-0)	8	4-	9	6	4-	2	1	8	3	2/3

 

   با توجه به جدول شماره 8 امتیاز فاکتور کاربری اراضی با استفاده از میانگین گیری وزنی معادل 2/2- بدست آمده که نشان دهنده شدت فرسایش کم در این واحد کاری می باشد. در این فاکتور نحوه استفاده از زمین و میزان اراضی زراعی در مقدار فرسایش در هر یک از واحدهای کاری بسیار مهم است. بنابراین در مناطق مسکونی که بیشترین دستکاری صورت می­گیرد میزان فرسایش بسیار زیاد است اما سایر واحد های کاری امتیاز بسیار کمی داشته و از نظر این عامل نقش زیادی در فرسایش آبی ندارند.

جدول 8- ارزیابی وضعیت کاربری اراضی با استفاده از روش PSIAC

واحدهای کاری	آبراهه	اراضی تاغ‌کاری شده	اراضی رسی همراه با کلوتک	اراضی لخت و بدون پوشش	اراضی مارنی بدون پوشش گیاهی	اراضی کشاورزی	تپه­های ماسه­ای تاغ­کاری شده	جلگه­ی رسی همراه با املاح بالا	مناطق مسکونی و تأسیسات	متوسط عامل مورد بررسی
کاربری اراضی (10-0)	2	5-	0	2-	4-	7-	6-	2-	4	2/2-

 

با توجه به جدول 9 امتیاز عامل وضعیت فرسایش شیاری (خندقی) به صورت میانگین وزنی معادل 6/7 و امتیاز عامل فرسایش رودخانه ای به صورت میانگین وزنی معادل 7/3 بدست آمد. با توجه به اعداد بدست آمده میزان فرسایش را می توان کم تا متوسط در نظر گرفت.

جدول 9- ارزیابی وضعیت فرسایش با استفاده از روش PSIAC

واحدهای کاری	آبراهه	اراضی تاغ‌کاری شده	اراضی رسی همراه با کلوتک	اراضی لخت و بدون پوشش	اراضی مارنی بدون پوشش گیاهی	اراضی کشاورزی	تپه­های ماسه­ای تاغ‌کاری شده	جلگه­ی رسی همراه با املاح بالا	مناطق مسکونی و تأسیسات	متوسط عامل مورد بررسی
فرسایش شیاری (خندقی) (10-0)	22	6	11	12	2	2	1	12	1	6/7
فرسایش رودخانه ای (25-0)	20	3	2	2	1	2	1	2	1	7/3

 

به طور کلی واحد کاری آبراهه با مساحت 278 هکتار بیشترین فرسایش را در منطقه مطالعاتی ایجاد می­کند که با توجه به همه فاکتورهای مورد بررسی در روش PSIAC امتیاز آن 91 بدست آمد، بنابراین در کلاس فرسایش پذیری زیاد قرار می­گیرد. سایر واحدها از نظر فرسایش پذیری نسبت به واحدکاری آبراهه در کلاس کم و ناچیز قرار می­گیرند. جدول شماره 10 میزان فرسایش آبی و

 

جدول 10- میزان فرسایش آبی در منطقه علاء سمنان با استفاده از روش PSIAC

واحدهای کاری	مساحت Ha	زمین شناسی سطحی (10-0)	خاک (10-0)	آب و هوا (10-0)	رواناب (10-0)	پستی و بلندی (20-0)	پوشش زمین (10-10-)	کاربری اراضی (10-10-)	فرسایش شیاری(خندقی) (25-0)	فرسایش رودخانه­ای (25-0)	جمع	کلاس فرسایش
آبراهه	278	8	9	5	6	11	8	2	22	20	91	زیاد
اراضی تاغ­کاری شده	1574	8	6	3	3	2	4-	5-	6	3	22	ناچیز
اراضی رسی همراه با کلوتک	179	8	8	4	4	2	9	0	11	2	48	کم
اراضی لخت و بدون پوشش	516	8	8	4	4	3	6	2-	12	2	45	کم
اراضی مارنی بدون پوشش گیاهی	132	6	8	4	2	9	4-	4-	2	1	24	ناچیز
اراضی کشاورزی	648	3	2	4	4	3	2	7-	2	2	15	ناچیز
تپه­های ماسه‌ای تاغ‌کاری شده	308	8	8	1	1	1	1	6-	1	1	16	ناچیز
جلگه­ی رسی همراه با املاح بالا	166	8	8	4	4	3	8	2-	12	2	45	کم
مناطق مسکونی و تأسیسات	101	2	4	3	2	3	3	4	1	1	23	ناچیز
جمع مساحت و متوسط عامل	3902	5/6	7/6	5/3	3/3	1/4	2/3	2/2-	06/7	7/3	7/35	کم

 

 

کلاس­های آن را با استفاده از روش PSIAC در هر یک از رخساره­های موجود در منطقه مطالعاتی نشان می­دهد. با توجه به نتایج بدست آمده مشخص گردید که در منطقه علاء سه کلاس فرسایش زیاد، کم و ناچیز وجود دارد. شکل شماره 2 انواع کلاس­های فرسایش آبی را در هر یک از رخساره­های ژئومورفولوژی منطقه مطالعاتی نشان می­دهد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

شکل 2- انواع کلاس­های فرسایش آبی در منطقه علاء سمنان به روش PSIAC

بحث و نتیجه­گیری

هرساله هزاران تن مواد جامد از سطح حوزه­های آبخیز توسط آب و باد شسته شده و از محلی به محل دیگر انتقال می­یابد. فرسایش و مواد رسوبی از جهات مختلفی مورد توجه قرار می­گیرد که مهم­ترین آن از بین رفتن اراضی حاصلخیز کشاورزی و تبدیل مزارع آباد به بیابان­های لم یزرع، پر شدن مخازن سدها، بندها، پر شدن کانال­های آبرسانی، پر شدن زودرس مرداب­ها و مدفون شدن آبادی­ها و اراضی با رسوبات جدید می­باشد. با ارزیابی نتایج بدست آمده در منطقه علا سمنان مشخص شد واحد کاری آبراهه با مساحت 278 هکتار بیشترین فرسایش را در منطقه مطالعاتی داشت که با توجه به همه فاکتورهای مورد بررسی در روش PSIAC مجموع امتیازات آن معادل 91 بدست آمد. با توجه به امتیاز این واحد کاری که اختلاف بسیار زیاد نسبت به سایر واحدهای کاری داشت در کلاس فرسایش پذیری زیاد قرار می­گیرد که نقش بسیار مهمی در فرایند فرسایش آبی و میزان رسوب‌زایی دارد. بنابراین در تمامی فعالیت­هایی که برای کنترل فرسایش آبی در این منطقه صورت می‌گیرد باید واحد کاری آبراهه در اولویت نخست قرار گیرد. سایر واحدهای کاری شامل اراضی رسی همراه با کلوتک با امتیاز 48، اراضی لخت و بدون پوشش با امتیاز 45، جلگه رسی همراه با املاح با امتیاز 45، اراضی مارنی بدون پوشش گیاهی با امتیاز 24، مناطق مسکونی با امتیاز 23، اراضی تاغ­کاری شده با امتیاز 22، تپه‌های ماسه­ای تاغ­کاری شده با امتیاز 16 و اراضی کشاورزی با امتیاز 15 در کلاس فرسایش­پذیری کم تا ناچیز قرار گرفته و با توجه به امتیاز آن­ها در اولویت­های بعدی قرار گرفتند. جمع کل امتیازات واحدهای کاری در منطقه 57/30 بود که با توجه به آن در کلاس فرسایش پذیری کم قرار گرفت. مقصودی و حبیبی (1389) شدت فرسایش و رسوب را با استفاده از سه مدل تجربی پسیاک، EPM و فائو در حوزه آبخیز مریم نگار (کرمانشاه) ارزیابی کردند که نتایج نشان داد مدل پسیاک به خوبی میزان فرسایش را برآورد کرد و به عنوان مدل بهینه برای پهنه­بندی شدت فرسایش در این حوزه آبخیز است (7). مددی و نیک پور (2013) نیز میزان فرسایش را برای حوزه آبخیز رودخانه زال با استفاده از مدل PSIAC و MPSIAC محاسبه کردند و به این نتیجه رسیدند که اعداد بدست آمده از روش MPSIAC نسبت به روش PSIAC بیشتر به واقعیت نزدیک هستند (6). با

 

تجزیه و تحلیل نتایج این پژوهش در واحدهای کاری مختلف و بازدیدهای میدانی و همچنین مقایسه با سایر پژوهش­های صورت گرفته در این زمینه مشخص گردید که روش PSIAC به خوبی شدت فرسایش آبی را در منطقه برآورد کرده است بنابراین از این روش می­توان در مناطقی با خصوصیاتی مشابه منطقه مورد بررسی استفاده کرد.

سپاسگزاری

در پایان از خانم­ها آتنا جعفری و فهیمه نعیمی به خاطر همکاری در جهت تهیه این مقاله کمال تشکر و سپاسگزاری را داریم.

 

References

---

1- دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت مناطق بیابانی، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران

*نویسنده مسئول: Email: [e-mail]

2- دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت مناطق بیابانی، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران

3- کارشناس ارشد بیابان زدایی ، اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سمنان، سمنان، ایران

4- دانش آموخته کارشناسی مدیریت مناطق خشک و بیابانی دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

5- استادیار دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

6- دانشجوی کارشناسی ارشد محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران

 

 

 

 

 

 

7-Pacific South-West inter-Agency committe.P.S.i.A.C

مراجع

1-Abedini, M. , Toulabi, S.2013. Efficiency comparison of EPM and WEPP in estimation of soil erosion and sediment rate of Solachai watershed. Journal of researches of quantification geomorphology 2(1), 79-96.(In Persian).    

2-Ahmadi, H, 2007. Applied geomorphology, water erosion (5th Ed). University of Tehran press 688p. .(In Persian).   

3-Alipour, N. Aminbeydokhti, I. , Fatemeh, F. 2012. Studied project of execution plan of desert regions management of south Ala of Semnan, physiography. University of Semnan, faculty of desert studies. .(In Persian).    

4-Kaviyan, S. , Safari, A. 2013. Detection of appropriate model for estimation sediment production using statistical methods in watershed of Babolrood. Journal of applied researches of geography science, 13(30), 111-130.

5-Khodabakhsh, S. Mohammadi, A. Behrooz, R. , Bozorgzadeh, E. 2009. Efficiency of estimation of erosion rate and sediment production in sub basin of Sezar (watershed of Dez dam) using empirical method EPM and MPSIAC with help fuzzy knowledge. Journal of Iran geology, 3(12), 61-51. .(In Persian).   

6-Madadi, A. , Nikpour, S.H. 2013. Estimation of soil erosion and sediment production in watershed of river Zal using PSIAC, MPSIAC, GIS method. Journal of quantitative geomorphology researches, 2 ﴾1﴿, 133-154.

7-Maghsoudi, M. , Habibi, H. 2010. Zonation of soil erosion and sediment estimation in Maryam Negar watershed using empirical models. Journal of earth knowledge research, 1(1), 18-34.

8-Merrit, W.S. Letcher R.A. and Jakeman A.J, 2003. A review of erosion and sediment transport models. Environmental modeling and software, 18.

9-Mohseni, B. , Razaghiyan, H. 2013. Estimation of soil erosion and sediment production in Kesiliyan detector basin using geomorphology method based on MPSIAC model in GIS space. Journal of irrigation and water engineering, 4(14), 49-57. .(In Persian).