نقش سرمایه اجتماعی در شادی جوانان (مورد مطالعه دانشجویان دانشکده روان‌شناسی و علوم اجتماعی تهران مرکز)

مطالعات جامعه شناسی

مقاله 1، دوره 9، شماره 33، بهمن 1395، صفحه 7-24   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

امیر مسعود امیر مظاهری¹؛ منا فخاریان²

¹هیات علمی واحد تهران مرکز

²دانش آموخته کارشناسی‌ارشد جامعه‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز- ایران

چکیده

مقایسه وضعیت ایران از نظر شادی با کشورهای دیگر حاکی از سطح پایین شادکامی و نشاط است و کشورهای شادتر نیز طبق بررسی­ها امتیاز بالاتری در شاخص­های سرمایه اجتماعی دارند. از این رو هدف اصلی این مقاله شناخت نقش سرمایه اجتماعی در شادی جوانان می­باشد. روش پژوهش اسنادی و پیمایشی و ابزار گردآوری داده­ها نیز پرسشنامه است. جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان دانشکده  روان­شناسی و علوم اجتماعی تهران مرکز است و حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 400 نفر انتخاب گردید. روش نمونه­گیری طبقه­ای بوده و بر اساس طبقه رشته، دانشجویان به سه رشته علوم اجتماعی، علوم تربیتی و روان­شناسی تقسیم شدند. چارچوب نظری نیز تلفیقی از دیدگاه­های گیدنز، دورکیم، پاتنام، کلمن و بوردیو می­باشد. یافته­ها نشان دادند بین متغیرهای اعتماد اجتماعی (سنتی و مدرن)، ارتباط اجتماعی (سنتی و مدرن)، مشارکت سنتی و شادی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد، اما متغیر مشارکت اجتماعی مدرن با شادی رابطه­ای ندارد. مطابق با نتایج تحلیل مسیر دو متغیر ارتباط مدرن و سنتی تاثیر مستقیم بر شادی دانشجویان دارند و سایر متغیرها به­ طور غیرمستقیم بر شادی تاثیر دارند؛ هم­چنین متغیرهای مستقل توانسته­اند 2/29 درصد از تغییرات متغیر وابسته را تبیین کنند.

کلیدواژه‌ها

شادی؛ سرمایه اجتماعی سنتی و مدرن؛ اعتماد اجتماعی؛ مشارکت اجتماعی و ارتباط اجتماعی

اصل مقاله

«مطالعات جامعه‌شناسی»

سال نهم، شماره سی و سوم، زمستان 1395

ص ص 24-7

 

 

 

 

 

نقش سرمایه اجتماعی در شادی جوانان

(مورد مطالعه دانشجویان دانشکده روان­شناسی و علوم اجتماعی تهران مرکز)

دکتر امیرمسعود امیرمظاهری[1]

منا فخاریان[2]

تاریخ دریافت مقاله:19/8/1395

تاریخ پذیرش نهایی مقاله:23/10/1395

چکیده

مقایسه وضعیت ایران از نظر شادی با کشورهای دیگر حاکی از سطح پایین شادکامی و نشاط است و کشورهای شادتر نیز طبق بررسی­ها امتیاز بالاتری در شاخص­های سرمایه اجتماعی دارند. از این رو هدف اصلی این مقاله شناخت نقش سرمایه اجتماعی در شادی جوانان می­باشد. روش پژوهش اسنادی و پیمایشی و ابزار گردآوری داده­ها نیز پرسشنامه است. جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان دانشکده  روان­شناسی و علوم اجتماعی تهران مرکز است و حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 400 نفر انتخاب گردید. روش نمونه­گیری طبقه­ای بوده و بر اساس طبقه رشته، دانشجویان به سه رشته علوم اجتماعی، علوم تربیتی و روان­شناسی تقسیم شدند. چارچوب نظری نیز تلفیقی از دیدگاه­های گیدنز، دورکیم، پاتنام، کلمن و بوردیو می­باشد. یافته­ها نشان دادند بین متغیرهای اعتماد اجتماعی (سنتی و مدرن)، ارتباط اجتماعی (سنتی و مدرن)، مشارکت سنتی و شادی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد، اما متغیر مشارکت اجتماعی مدرن با شادی رابطه­ای ندارد. مطابق با نتایج تحلیل مسیر دو متغیر ارتباط مدرن و سنتی تاثیر مستقیم بر شادی دانشجویان دارند و سایر متغیرها به­ طور غیرمستقیم بر شادی تاثیر دارند؛ هم­چنین متغیرهای مستقل توانسته­اند 2/29 درصد از تغییرات متغیر وابسته را تبیین کنند.

واژگان کلیدی: شادی، سرمایه اجتماعی سنتی و مدرن، اعتماد اجتماعی، مشارکت اجتماعی و ارتباط اجتماعی.

 

 

 

مقدمه

شاد بودن یکی از ضروریات زندگی انسان است که نه تنها بر روی سلامتی و طول عمر انسان تاثیر دارد بلکه به او انگیزه شرکت در فعالیت­های اجتماعی را می­دهد و عملکرد او را نیز بهبود می­بخشد.

بر اساس نتایج پژوهش­های انجام شده در زمینه خوشبختی و نشاط، از نظر 50 درصد مردم احساس شادکامی و نشاط مهم­ترین مسئله زندگی به شمار می­رود. از سال 2000 به بعد در نگاه سازمان ملل برای تعیین سطح توسعه­یافتگی کشورها متغیرهای نشاط، امید به آینده، خشنودی و رضایت­مندی افراد جامعه نیز به عنوان یک متغیر کلیدی وارد محاسبات شده است. به این صورت که اگر مردم یک جامعه احساس نشاط، خشنودی و رضایت­مندی نکنند نمی­توان آن جامعه را توسعه­یافته قلمداد کرد که این نشانه اهمیت شادی و نشاط می­باشد­(صفری شالی، 1387؛ به نقل از محمدی­راد، 1391: 3­). در واقع رضایت و شادی مردم نشان می­دهد که آن کشور توانسته رفاه و آرامش مورد نیاز را برای اعضای خود فراهم کند. بنا به تعریف وینهوون­(1998) شادکامی به قضاوت فرد از درجه یا میزان مطلوبیت کیفیت زندگی اطلاق می­شود. به عبارت دیگر شادکامی به این معناست­که فرد چگونه از زندگی خود لذت می­برد (Toulabi et al, 2013: 691-692).

بررسی­ها حاکی از رتبه پایین ایران در میان کشورهای دیگر از نظر شادی و نشاط هستند. به عنوان مثال ­«بر اساس پیمایش ارزش­های انگلهارت­[3]  در مورد شادمانی، جایگاه ایران از بین 69 کشور به لحاظ سطح شادمانی 61  است، این موضوع با توجه به جوان بودن جمعیت کشور اهمیت بیشتری می­یابد چرا که مطابق با آمارهای رسمی 65 درصد جمعیت کشور، جمعیت زیر 30 سال هستند»(مرکز آمار ایران، 1390؛ خادمیان و دیگری، 1391: 111).

از سوی دیگر در دهه­های اخیر در کنار انواع دیگر سرمایه (­فرهنگی­، انسانی و اقتصادی) نوع جدیدی از آن با عنوان سرمایه اجتماعی مطرح شده که اهمیتی ویژه یافته است. سرمایه اجتماعی از دیدگاه پاتنام ویژگی­هایی از سازمان اجتماعی چون اعتماد، هنجارها و شبکه­ها است که می­توانند کارآیی جامعه را از طریق تسهیل کنش­های تعاونی بهبود دهند. بسیاری بر این باورند که سرمایه اجتماعی نقش پررنگ و عمده­ای در شادی و نشاط جامعه دارد و برخی بر این باورندکه این نقش بیش از انواع دیگر سرمایه است. از جمله ریچاردز که «­به باور او سرمایه اجتماعی بیش از سرمایه انسانی (سطح تحصیلات، درآمد و موقعیت اجتماعی فرد) بر میزان شادکانی افراد جامعه تاثیر می­گذارد. او سرمایه اجتماعی را چگونگی شبکه روابط اجتماعی، دوستی­ها، احساس کنترل شخصی و اعتماد اجتماعی می­داند»(قاسم­زاده، 1390: 4). سایر پژوهش­ها نیز رابطه سرمایه اجتماعی و شادی را نشان می­دهند. از جمله دولان و همکاران[4] (2008) که در مروری بر بیش از 100 پژوهش، اعتماد را توسط یک تنوع روشی از قبیل اعتماد بیشتر به دیگران و اعتماد به نهادهای عمومی اندازه­گیری کردند و نشان دادند که قویا با شادی رابطه دارد (اکبرزاده و همکاران، 1392: 74). لیونگ و همکاران[5]  نیز در پژوهش خود با هدف بررسی نقش سرمایه اجتماعی در شادی مردم، نشان دادند که یک شبکه اجتماعی قوی با دوستان عاملی مهم در رابطه با شادی یک فرد است. به­ علاوه داشتن ارتباطات بیشتر یک شخص به طور مثبتی با شادی او رابطه دارد. تاو و داینر[6] (2007) نیز نشان داده­اند که کشورهای شادتر امتیاز بالاتری در اعتماد تعمیم­یافته، حضور داوطلبانه در گروه­ها و گرایش­های دموکراتیک­تر به دست آورده­اند­(لیونگ و همکاران، 2010: 10؛ کسبیر و دیگری، 2008: 121؛ به نقل از همان).

این در حالی است که پژوهش­ها گویای کاهش سرمایه اجتماعی به ­ویژه در میان جوانان طی چند دهه اخیر هستند که می­تواند فرصت برخورداری از جمعیت جوان را به تهدیدی جدی تبدیل سازد­(­دینی ترکمانی، 1385: 147؛ شیانی و همکاران، 1388­: 58- 57، نقل به مفهوم). بنابراین با توجه به ضعف سرمایه اجتماعی و سطح پایین شادی در جامعه و اهمیتی که سرمایه اجتماعی در بروز و حفظ آن دارد این پژوهش درصدد است به بررسی نقش سرمایه اجتماعی در شادی دانشجویان دانشکده روان­شناسی و علوم اجتماعی تهران مرکز بپردازد. سوال اصلی آن است که سرمایه اجتماعی تا چه حد در شادی جوانان موثر است؟

سرمایه اجتماعی و رابطه آن با شادی موضوعی است که پژوهش­های متعددی در داخل و خارج از کشور در رابطه با آن انجام شده است که در زیر به تعدادی از آن­ها اشاره می­شود:

علیرضا خوش­فر و همکاران(1392) در مقاله­ای با عنوان "­تاثیر سرمایه اجتماعی بر شادی جوانان شهر بابلسر­" به این نتیجه رسید که بین متغیر مستقل سرمایه اجتماعی و ابعاد آن با شادی جوانان همبستگی مستقیم وجود دارد، اما بیشترین همبستگی شادی با ارتباط اجتماعی و کمترین آن با مشارکت رسمی است. در مجموع از میان سه بعد سرمایه اجتماعی، ارتباط اجتماعی و اعتماد اجتماعی و از میان متغیرهای زمینه­ای، پایگاه اقتصادی اجتماعی، 25 درصد از پراکنش متغیر وابسته شادی را تبیین می­کنند.

بهنام زارع(1390) در بررسی "­شادکامی و شناسایی عوامل موثر بر آن در میان شهروندان کرمانی­" به این نتیجه رسید که بین متغیرهای سن، وضعیت تاهل، شغل، منطقه مسکونی، ارزش­های فرهنگی، سرمایه اجتماعی، حمایت اجتماعی، سرمایه فرهنگی، احساس محرومیت نسبی، دین­داری و پایگاه اقتصادی با شادکامی رابطه معنادار وجود دارد. در مجموع متغیرهای مستقل 46 درصد تغییرات متغیر وابسته (­شادکامی) را تبیین کرده اما بیشترین تاثیر را سرمایه اجتماعی، ارزش­های فرهنگی و سپس سرمایه فرهنگی بر شادکامی داشته­اند.

کوپر و همکاران­[7] (1992) در پژوهشی تحت عنوان فعالیت­های اجتماعی و نشاط به این نتیجه رسیده­اند که فعالیت­های اجتماعی (فعالیت­های گروهی) با میزان نشاط افراد رابطه مستقیم دارد و هر­چه تعداد فعالیت­ها بیشتر باشد بر شادی افراد افزوده می­شود. فیلیپس­[8] (1976) تحقیقی را تحت عنوان مشارکت اجتماعی و شادی انجام داد. جامعه آماری او شامل افراد بزرگسال نیوهمشایر آمریکا و حجم نمونه این پژوهش 750 نفر می­باشد. نتیجه این پژوهش این است که مشارکت اجتماعی موجب افزایش سطح شادی و سایر عواطف مثبت می­گردد­(دهقانی، 1390: 53 -50).

تارجا نیمینن­[9] (2015) در پایان­نامه خود به بررسی ارتباط میان سرمایه اجتماعی، رفتار سالم و سلامتی در جمعیت بزرگسال فنلاند پرداخت. در پژوهش او سرمایه اجتماعی در سه بعد: حمایت اجتماعی، شبکه­ها و مشارکت اجتماعی، اعتماد و عمل متقابل اندازه­گیری می­شود و ارتباط این ابعاد با سلامتی اندازه­گیری    می­شود. یافته­ها انباشتگی سرمایه اجتماعی و رفاه عمومی را برای گروه­های خاص نشان می­دهد. به این ترتیب که بالاترین سطح سرمایه اجتماعی در میان جوانان، افراد تحصیل­کرده و متاهل مشاهده شده است. اما به هر حال به نظر می­رسد که همه زیرگروه­های اجتماعی- جمعیتی از سرمایه اجتماعی سود می­برند و بدون در نظر گرفتن تفاوت­های آن­ها از نظر میزان سرمایه اجتماعی سطح بالای سرمایه اجتماعی با سلامتی ارتباط دارد. به خصوص مشارکت اجتماعی که با تمام مولفه­های گوناگون سلامتی و رفتارهای سالم ارتباط آماری قوی دارد.

با توجه به بررسی­های صورت گرفته در رابطه با سرمایه اجتماعی و شادی این پژوهش با هدف اصلی شناخت نقش سرمایه اجتماعی در شادی جوانان (دانشجویان دانشکده روان­شناسی و علوم اجتماعی تهران مرکز) انجام گرفت. هدف­های فرعی نیز به شرح زیر می­باشند:

1. بررسی نقش اعتماد اجتماعی سنتی و مدرن جوانان دانشکده روان­شناسی و علوم اجتماعی در شادی آن­ها

2. بررسی نقش مشارکت اجتماعی سنتی و مدرن جوانان دانشکده روان­شناسی و علوم اجتماعی در شادی آن­ها

3. بررسی نقش ارتباط اجتماعی سنتی و مدرن جوانان دانشکده روان­شناسی و علوم اجتماعی در شادی آن­ها.

از آن­جا که نظریه واحدی وجود ندارد که به تبیین رابطه شادی و سرمایه اجتماعی (اعتماد، ارتباط و مشارکت) بپردازد، از نظریه­های گیدنز، دورکیم، پاتنام، کلمن و بوردیو به صورت تلفیقی استفاده می­شود. بر اساس دیدگاه­های این اندیشمندان می­توان استنباط نمود که جنبه­های مورد نظر سرمایه اجتماعی (اعتماد، ارتباط و مشارکت) با شادی رابطه دارند:

«گیدنز[10]  باتوجه به دگرگونی­های سریع در 200 سال گذشته که در تمام جنبه­های زندگی تاثیرگذار بوده است به توضیح اعتماد اجتماعی می­پردازد. او منابع اعتمادساز در جوامع سنتی را سنت، نظام خویشاوندی و اجتماع محلی می­داند و معتقد است که این منابع در جوامع صنعتی (مدرن) اهمیت خود را از دست داده و آن­چه که جایگزین آن شده است اعتماد به نظام­های انتزاعی یا اعتماد به اصول غیر­شخصی است»­(گیدنز، 1383: 119؛ امیرکافی، 1374: 21-20؛ ریتزر، 1377: 768؛ به نقل از مهدوی و همکاران، 1388: 6- 5، نقل به مفهوم).

 او هم­چنین اضافه می­کند که هرچند «مدرنیته احتمال خطر را در بعضی حوزه­ها کاهش داده است، اما در عین حال خطرها و ناامنی­های دیگری را جایگزین ساخته است. از جمله عوامل تهدیدکننده شادمانی از نظر گیدنز عبارت است از: تهدیدهای خشونت­آمیز ناشی از صنعتی­شدن جنگ، متزلزل شدن ریشه­های اعتماد به نظام­های انتزاعی و احساس ناامنی و اضطراب وجودی. هم­چنین از جمله عوامل تامین­کننده شادمانی از نظر گیدنز را می­توان اعتماد همراه با احتیاط نسبت به نظام­های انتزاعی، اعتماد و وانهی امور زندگی به دست نظام­های تخصصی و دگردیسی (به معنای دگرگونی) صمیمیت و شکل­گیری رابطه ناب نام برد­(چلپی و دیگری، 1388: 42؛ به نقل از نجف­آبادی و دیگری، 1392: 12).

بوردیو[11]  در تعریف سرمایه اجتماعی به بعد ارتباط اجتماعی اشاره می­کند. از نظر او سرمایه اجتماعی که از تکالیف و تعهدات اجتماعی (پیوندها و ارتباطات) تشکیل شده عبارت است از: مجموعه­ای از منابع بالفعل یا بالقوه که با مالکیت یک شبکه با دوام از روابط کم و بیش نهادینه شده از آشنایی و شناخت متقابل و دوجانبه، پیوند یافته است. به عبارت دیگر عضویت در یک گروه، هر یک از اعضایش را از پشتیبانی سرمایه جمعی برخوردار می­سازد؛ صلاحیتی که آنان را سزاوار "­اعتبار­" به معنای مختلف کلمه می­کند. بدین­سان حجم سرمایه اجتماعی مورد تملک یک فرد به اندازه شبکه پیوندهایی بستگی دارد که او می­تواند به طرزی موثر بسیج کند، علاوه ­بر آن وابسته به حجم سرمایه (اقتصادی، فرهنگی یا نمادین) در تصرف کسانی است که وی با آنان ارتباط دارد­(زاهدی و همکاران، 1388: 111؛ شیانی و همکاران، 1388: 62).

از نظر کلمن[12] ، سرمایه اجتماعی نوعی از سرمایه است که مانند دیگر اشکال آن مولد بوده و امکان دستیابی به اهداف معینی را که در نبود آن دست نیافتنی می­باشند فراهم می­سازد، ولی برخلاف گونه­های دیگر سرمایه به طور ذاتی در ساختار روابط بین کنشگران وجود دارد. به زعم وی، سرمایه اجتماعی سبب می­شود تا هزینه­های دست­یابی به اهداف معینی کاهش یابد، اهدافی که در نبود سرمایه اجتماعی  دست­یابی به آن­ها تنها با صرف هزینه­های زیاد امکان­پذیر می­شود. به اعتقاد وی، عواملی که سبب ایجاد و گسترش سرمایه اجتماعی می­شوند، عبارت است از: 1. کمک 2. ایدئولوژی 3. اطلاعات 4. هنجارها. به تعبیر لین، آرای کلمن بسط و گسترش مفهوم انسجام و دیدگاه دورکیم از روابط اجتماعی است. به اعتقاد کلمن هرچه افراد به یکدیگر بیشتر کمک کنند، مقدار سرمایه اجتماعی که ایجاد می­شود بیشتر خواهد بود، هنگامی که افراد کمتر به یکدیگر نیاز داشته باشند، سرمایه اجتماعی کمتری ایجاد خواهد شد. او به ارائه تعریفی کارکردی از سرمایه اجتماعی می­پردازد و معتقد است سرمایه اجتماعی با کارکردش شناخته می­شود. از جمله کارکردهای سرمایه اجتماعی از دیدگاه کلمن اعتماد، همکاری، همبستگی­های گروهی، ارزش­هایی چون ترحم، دلسوزی و نوعدوستی دانست که اعتماد بارزترین و مشخص­ترین آن­هاست (نوابخش و دیگری، 1387: 30؛ زاهدی و همکاران: 113؛ اکبزاده و همکاران: 74).

پاتنام[13]  نیز منابع سرمایه اجتماعی را اعتماد، هنجارها و شبکه­ها معرفی می­کند و معتقد است که این منابع معمولاً خود تقویت­کننده و خود افزاینده­اند. باز تولید فضایل، به تعادل اجتماعی همراه با سطح بالایی از همکاری، اعتماد، مشارکت مدنی و رفاه جمعی منجر می­شود. این ویژگی­ها معرف جامعه مدنی است. برعکس فقدان این ویژگی­ها در جوامع غیر­مدنی نیز خصلت خود تقویت­کننده دارد. عهدشکنی، بی­اعتمادی، فریب و حیله، بهره­کشی، انزوا و بی­نظمی را در یک جو خفقان­آور دوره­ای باطل تشدید   می­کنند. پاتنام هم­چنین اضافه می­کند که سرمایه اجتماعی یک پیش­بینی­ کننده قوی برای تعیین میزان شادی افراد و کیفیت زندگی در اجتماع است. بنابراین برای افزایش سطح شادی مردم سرمایه­گذاری در سرمایه اجتماعی بسیار سودمندتر از سرمایه­گذاری­های اقتصادی است(جعفری و همکاران، 1383: 14، دریکوندی، 1381: 27؛ به نقل از اکبرزاده و همکاران: 7، زاهدی و همکاران: 74).

دیدگاه دیگری که مورد استفاده قرارگرفته، دیدگاه امیل دورکیم[14]  است. دورکیم معتقد است مشارکت اجتماعی از طریق عضویت داوطلبانه در انجمن­ها و موسسات و هم­چنین عضویت در یک مجمع مذهبی (مشارکت مذهبی) می­تواند منشاء شادی افراد باشد. زیرا از این طریق هم فردگرایی مفرط کنترل می­شود و هم با پیوند دادن آن­ها به یکدیگر، به یک نوع احساس جمعی برای فهم جنبه­های مختلف زندگی خواهند رسید. او به نقش روابط اجتماعی در ارتقاء احساس سلامتی و شادکامی اشاره می­کند و معتقد است هرچه پیوند افراد با جامعه قوی­تر باشد احتمال خودکشی کاهش می­یابد(­پناهی و دیگری، 1391: 4-6، امیرکافی و دیگری، 1391: 52؛ به نقل مفهوم).

 

 

 

 

 

مشارکت اجتماعی

ارتباط اجتماعی

اعتماد اجتماعی

سرمایه اجتماعی سنتی و مدرن

شادی

 

 

 

 

 

 

 

 

نمودار شماره (1): مدل نظری

ابزار و روش تحقیق

پژوهش حاضر یک مطالعه مقطعی است که در آذر و دی ماه سال 1394 در دانشکده روان­شناسی و علوم اجتماعی تهران مرکز به انجام رسیده است. روش پژوهش اسنادی و پیمایشی بوده و از ابزار پرسشنامه جهت گردآوری داده­ها استفاده شده است. جامعه آماری کلیه دانشجویان (دختر و پسر) دانشکده روان­شناسی و علوم اجتماعی دانشگاه تهران مرکز بوده که 5782 نفر می­باشد و از این تعداد با استفاده از فرمول کوکران[15] ، 397 نفر با احتساب 10 درصد ریزشی به عنوان نمونه محاسبه شدند که در مجموع 400 نفر در نظر گرفته شدند. شیوه نمونه­گیری به صورت طبقه­ای انجام شد و طبقه نیز رشته تحصیلی دانشجویان در نظر گرفته شد. با توجه به تعداد کل دانشجویان در هر رشته تحصیلی و محاسبه نسبت آن به جامعه آماری این نسبت در مورد نمونه نیز محاسبه شد و در نهایت تعداد 108 نفر دانشجو از رشته علوم اجتماعی، 104 نفر از رشته علوم تربیتی و 188 نفر از رشته روان­شناسی احتساب شدند. تعداد سوال­های بی­پاسخ کم بوده و تنها 3 پرسشنامه به دلیل مخدوش بودن از مجموع 400 پرسشنامه حذف و بنابراین نمونه به همان 397 نفر که در ابتدا محاسبه شده بود کاهش یافت. ابزارهای پژوهش نیز شامل پرسشنامه سرمایه اجتماعی اونیکس و بولن[16]  و پرسشنامه شادی آکسفورد بودند. برای آزمون پایایی پرسشنامه­ها از آلفای کرونباخ استفاده شد. پایایی پرسشنامه شادی در کل 95/0 و در حد قابل­قبول بود. پایایی به دست آمده برای پرسشنامه سرمایه اجتماعی نیز در مجموع 85/0 بود. اما با توجه به پایین بودن پایایی بعضی مولفه­ها تعدادی از سوالات حذف و برخی نیز تغییر داده شدند. پس از تهیه پرسشنامه نهایی داده­ها گردآوری شدند.

به منظور توصیف داده­ها از روش­های آمار توصیفی (فراوانی و درصد، مینیمم و ماکزیمم، میانگین و انحراف معیار) و به منظور تحلیل داده­ها نیز از آزمون­های استنباطی متناسب با سطح سنجش متغیرها        (آزمون کای اسکوئر و ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون خطی چندمتغیره و مدل تحلیل مسیر) استفاده شد.

جدول شماره (1):  معرف­های سرمایه اجتماعی

مفهوم	ابعاد	معرف­ها		معرف­های سرمایه اجتماعی در پرسشنامه اونیکس و بولن		شماره پرسش در پرسشنامه به تفکیک بعد سنتی و مدرن در هر معرف		سطح سنجش متغیرها
سرمایه اجتماعی	سنتی و مدرن (نوین)	1- ارتباط اجتماعی		1-1- بها دادن به زندگی (ارزش زندگی)		1- ارتباط مدرن 2- ارتباط سنتی		فاصله­ای
			1-2- داشتن فعالیت­های موثر در موقعیت­های مختلف اجتماعی(عاملیت اجتماعی)		14- ارتباط سنتی 16- ارتباط مدرن 22- ارتباط مدرن 29- ارتباط مدرن 30- ارتباط مدرن		فاصله­ای
			1-3- تعاملات با خانواده و دوستان (مراودات و رابطه با دوستان و فامیل)		11- ارتباط سنتی 12- ارتباط سنتی 13- ارتباط سنتی		فاصله­ای
			1-4- تعاملات با همسایگان (ارتباطات همسایگی)		7- ارتباط سنتی 9- ارتباط سنتی 15- ارتباط سنتی 17- ارتباط سنتی		فاصله­ای
			1-5- تعاملات شغلی (روابط و پیوندکاری)		26- ارتباط مدرن 27- ارتباط مدرن 28- ارتباط مدرن		فاصله­ای
			1-6- ظرفیت پذیرش تفاوت­ها (تحمل تنوع یا مدارا کردن با تنوع)		3- ارتباط مدرن 23- ارتباط مدرن 24- ارتباط مدرن 25- ارتباط مدرن		فاصله­ای
		2- مشارکت اجتماعی	مشارکت در جامعه محلی		4- مشارکت سنتی 10- مشارکت سنتی 18- مشارکت مدرن 19- مشارکت سنتی 20- مشارکت مدرن 21- مشارکت مدرن		فاصله­ای
		3- اعتماد اجتماعی	احساس امنیت و اعتماد		5- اعتماد مدرن 6- اعتماد مدرن 8- اعتماد سنتی		فاصله­ای

           

 

یافته­ها

از نظر جنس از مجموع پاسخگویان 8/74 درصد زن و 7/24 درصد مرد هستند. 1/51 درصد مجرد و 4/47 درصد متاهل بوده، هم­چنین از نظر مقطع تحصیلی 1/44 درصد در مقطع لیسانس، 8/43 درصد فوق­لیسانس و 8/11 درصد نیز در مقطع دکترا مشغول به تحصیل هستند. از نظر رشته تحصیلی نیز 2/27 درصد رشته علوم اجتماعی، 4/25 درصد رشته علوم تربیتی و 4/47 درصد رشته روان­شناسی هستند.

جدول شماره (2): وضعیت پاسخگویان از نظر سرمایه اجتماعی و معرف­های آن

مولفه		کم	متوسط	زیاد
ارتباط مدرن	فراوانی درصد	34 (6/8%)	327 (4/82%)	28 (1/7%)
ارتباط سنتی	فراوانی درصد	42 (7/10%)	291 (9/73%)	61 (5/15%)
مشارکت سنتی	فراوانی درصد	175 (2/44%)	169 (7/42%)	52 (1/13%)
مشارکت مدرن	فراوانی درصد	250 (3/63%)	109 (6/27%)	36 (1/9%)
اعتماد مدرن	فراوانی درصد	154 (39%)	214 (2/54%)	27 (8/6%)
اعتماد سنتی	فراوانی درصد	28 (1/7%)	136 (3/34%)	232 (6/58%)
سرمایه اجتماعی سنتی	فراوانی درصد	60 (3/15%)	289 (7/73%)	43 (0/11%)
سرمایه اجتماعی مدرن	فراوانی درصد	50 (0/13%)	296 (9/76%)	39 (1/10%)
سرمایه اجتماعی	فراوانی درصد	43 (3/11%)	306 (5/80%)	31 (2/8%)

 

همان­طور که در جدول بالا مشاهده می­شود پاسخگویان در هر یک از مولفه­های ارتباط مدرن و سنتی و اعتماد مدرن، نمره متوسط کسب کرده­اند در حالی­که نمره آن­ها از مولفه اعتماد سنتی بالا بوده است. با این وجود نمرات مشارکت اجتماعی آن­ها در هر دو بعد سنتی و مدرن پایین گزارش شده است. نمرات پاسخگویان در مجموع از سرمایه اجتماعی سنتی و مدرن و هم­چنین سرمایه اجتماعی کل نیز متوسط می­باشد.

 

 

جدول شماره (3): وضعیت پاسخگویان از نظر شادی و معرف­های آن

مولفه		کم	متوسط	زیاد
شادی احساسی	فراوانی (درصد)	11 (8/2%)	234 (3/60%)	143 (9/36%)
شادی شناختی	فراوانی (درصد)	25 (5/6%)	180 (5/46%)	182 (47%)
شادی اجتماعی	فراوانی (درصد)	14 (6/3%)	187 (6/47%)	192 (9/48%)
شادی کل	فراوانی (درصد)	4 (1/1%)	194 (6/51%)	178 (3/47%)

 

جدول بالا نیز وضعیت شادی دانشجویان را در مجموع متوسط به بالا گزارش می­کند.

- فرضیه اول: به نظر می­رسد بین اعتماد اجتماعی سنتی جوانان و شادی آن­ها رابطه وجود دارد.

 

جدول شماره (4): رابطه اعتماد اجتماعی سنتی و شادی

			مجموع	سطح معناداری
					کم (2-1)	متوسط (3)	زیاد (5-4)
شادی	کم (30-0)	فراوانی درصد	1 (3/0%)	0 (0/0%)	3 (8/0%)	4 (1/1%)	P-value=0/004
	متوسط (61-31)	فراوانی درصد	20 (3/5%)	77 (5/20%)	96 (6/25%)	193 (5/51%)
	زیاد (92-62)	فراوانی درصد	6 (6/1%)	56 (9/14%)	116 (9/30%)	178 (5/47%)
	مجموع	فراوانی درصد	27 (2/7%)	133 (5/35%)	215 (3/57%)	375 (100%)

 

نتایج بررسی رابطه بین شادی و اعتماد اجتماعی سنتی دانشجویان در سطح خطای 05/0، نشان داد که رابطه آماری مثبت و معناداری بین شادی و اعتماد سنتی دانشجویان دانشکده روان­شناسی و علوم اجتماعی وجود دارد، به این معنی که هرچه نمره اعتماد اجتماعی سنتی دانشجویان افزایش یابد نمره شادی آن­ها نیز افزایش می­یابد و بالعکس (P-value=0/004, r=0/170).

 

 

- فرضیه دوم: به نظر می­رسد بین اعتماد اجتماعی مدرن جوانان و شادی آن­ها رابطه وجود دارد.

 

جدول شماره (5): رابطه اعتماد اجتماعی مدرن و شادی

			مجموع	سطح معناداری
					کم (4-2)	متوسط (7-5)	زیاد (10-8)
شادی	کم (30-0)	فراوانی درصد	3 (8/0%)	1 (3/0%)	0 (0/0%)	4 (1/1%)	P-value=0/002
	متوسط (61-31)	فراوانی درصد	93 (9/24%)	93 (9/24%)	7 (9/1%)	193 (6/51%)
	زیاد (92-62)	فراوانی درصد	54 (4/14)	105 (1/28%)	18 (8/4%)	177 (3/47)
	مجموع	فراوانی درصد	150 (1/40%)	199 (2/53%)	25 (7/6%)	374 (100%)

 

هم­چنین بررسی رابطه بین اعتماد اجتماعی مدرن و شادی در دانشجویان، رابطه آماری مثبت و معناداری را میان شادی دانشجویان و اعتماد مدرن در آن­ها نشان داد (p-value=0/002, r=0/214).

 - فرضیه سوم: به نظر می­رسد بین مشارکت اجتماعی سنتی جوانان و شادی آن­ها رابطه وجود دارد.

 

جدول شماره (6): رابطه مشارکت اجتماعی سنتی و شادی

			مجموع	سطح معناداری
					کم (6-3)	متوسط (10-7)	زیاد (15-11)
شادی	کم (30-0)	فراوانی درصد	4 (1/1%)	0 (0/0%)	0 (0/0%)	4 (1/1%)	P-value=0/02
	متوسط (61-31)	فراوانی درصد	97 (8/25%)	78 (7/20%)	19 (1/5%)	194 (6/51%)
	زیاد (92-62)	فراوانی درصد	67 (8/17%)	83 (1/22%)	28 (4/7%)	178 (3/47%)
	مجموع	فراوانی درصد	168 (7/44%)	161 (8/42%)	47 (5/12%)	376 (100%)

 

هم­چنین نتایج آماری، رابطه مثبت و معناداری را میان شادی دانشجویان با مشارکت سنتی آن­ها نشان داده است (P-value=0/02, r=0/157).

- فرضیه چهارم: به نظر می­رسد بین مشارکت اجتماعی مدرن جوانان و شادی آن­ها رابطه وجود دارد.

 

جدول شماره (7): رابطه مشارکت اجتماعی مدرن و شادی

			مجموع	سطح معناداری
					کم (6-3)	متوسط (10-7)	زیاد (15-11)
شادی	کم (30-0)	فراوانی درصد	4 (1/1%)	0 (0/0%)	0 (0/0%)	4 (1/1%)	P-value=0/053
	متوسط (61-31)	فراوانی درصد	129 (5/34%)	54 (4/14%)	9 (4/2%)	192 (3/51%)
	زیاد (92-62)	فراوانی درصد	110 (4/29%)	46 (3/12%)	22 (9/5%)	178 (6/47%)
	مجموع	فراوانی درصد	243 (0/65%)	100 (7/26%)	31 (3/8%)	374 (100%)

 

اما نتایج بررسی رابطه بین شادی دانشجویان و مشارکت مدرن آن­ها رابطه آماری معناداری را در سطح خطای 05/0 میان این دو نشان نداد (p-value=0/053, r=0/117).

- فرضیه پنجم: به نظر می­رسد بین ارتباط اجتماعی سنتی جوانان و شادی آن­ها رابطه وجود دارد.

 

جدول شماره (8): رابطه ارتباط اجتماعی سنتی و شادی

			مجموع	سطح معناداری
					کم (20-9)	متوسط (32-21)	زیاد (45-33)
شادی	کم (30-0)	فراوانی درصد	2 (5/0%)	2 (5/0%)	0 (0/0%)	4 (1/1/%)	p-value=0/0001
	متوسط (61-31)	فراوانی درصد	30 (0/8%)	147 (3/39%)	17 (5/4%)	194  (9/51%)
	زیاد (92-62)	فراوانی درصد	9  (4/2%)	130 (8/34%)	37 (9/9/%)	176  (1/47%)
	مجموع	فراوانی درصد	41  (0/11%)	279 (6/74%)	54 (4/14%)	374  (100%)

 

در بررسی رابطه بین نمره شادی با مولفه ارتباط اجتماعی سنتی، نتایج نشان داد که در سطح خطای 05/0، بین شادی و ارتباط اجتماعی سنتی رابطه آماری مثبت و معناداری وجود دارد(P-value=­0/000, r=0/246) .

- فرضیه ششم: به نظر می­رسد بین ارتباط اجتماعی مدرن جوانان و شادی آن­ها رابطه وجود دارد.

 

جدول شماره (9): رابطه ارتباط اجتماعی مدرن و شادی

			مجموع	سطح معناداری
					کم (27-12)	متوسط (44-28)	زیاد (60-45)
شادی	کم (30-0)	فراوانی درصد	3 (8/0%)	1 (3/0%)	0 (0/0%)	4 (1/1%)	p-value=0/0001
	متوسط (61-31)	فراوانی درصد	24 (5/6%)	162 (44%)	2 (5/0%)	188 (1/51%)
	زیاد (92-62)	فراوانی درصد	6 (6/1%)	146 (7/39%)	24 (5/6%)	176 (8/47%)
	مجموع	فراوانی درصد	33 (0/9%)	309 (0/84%)	26 (1/7%)	368 (100%)

 

و در نهایت بررسی رابطه بین نمره شادی با مولفه ارتباط اجتماعی مدرن نشان داد که از سطح خطای 05/0 رابطه آماری مثبت و معناداری بین شادی و ارتباط اجتماعی مدرن دانشجویان دانشکده روان­شناسی و علوم اجتماعی وجود دارد (P-value=0/000, r=0/317).

در تحلیل رگرسیون، ابتدا نرمال بودن توزیع نمره متغیر وابسته (شادی) به کمک آزمون کولموگروف – اسمیرنوف بررسی شد که با توجه به مقدار آماره این آزمون و سطح معنی­داری آن توزیع نمره شادی نرمال شناخته شد ( =0/05,   =1/33, p-value=0/053).

سپس متغیرهای مستقل (اعتماد سنتی و مدرن، مشارکت سنتی و مدرن و ارتباط سنتی و مدرن) به طور همزمان وارد مدل رگرسیون شدند. جدول شماره (10) نتایج مدل رگرسیون خطی چند­متغیره را نشان می­دهد:

جدول شماره (10):آنالیز واریانس در رگرسیون خطی چند­متغیره و معرفی منابع تغییرات

منبع تغییر	Sam of Square	d.f	Mean of Sam of Square	F	Sig
مدل	825/16509	6	638/2751	805/25	000/0
خطا	360/37747	354	631/106
کل	168/54257	360

 

مقدار ضریب همبستگی رگرسیون چند­متغیره (R=0/552) بیانگر همبستگی نسبتاً مناسبی بین متغیرهای مستقل و وابسته است. مقدار ضریب تعیین تعدیل­شده (­­0/292=­ ­) نیز نشان می­دهد که متغیرهای مستقل توانسته­اند 2/29 درصد از تغییرات متغیر وابسته را تبیین کنند. هم­چنین مقدار F (805/25) با سطح معناداری =0/05 نشان می­دهد که متغیرهای مستقل از قدرت تبیین بالایی برخوردار هستند. جدول شماره (11) نیز ضرایب تاثیر رگرسیونی استاندارد شده و استاندارد نشده را نشان می­دهد. با توجه به این جدول و با در نظر گرفتن سطح معناداری دو متغیر ارتباط سنتی و مدرن، تنها تاثیر این دو متغیر به ترتیب با ضریب بتای 197/0 و 404/0 بر متغیر وابسته شادی معنادار است. به این معنی که به ازای افزایش یک انحراف استاندارد در هر یک از این متغیرها (به شرط ثابت بودن سایر متغیرها) میزان شادی دانشجویان به میزان 197/0 و 404/0 انحراف استاندارد افزایش می­یابد. اما متغیرهای اعتماد سنتی و مدرن و مشارکت سنتی و مدرن به دلیل آن­که سطح معناداری آماره آزمون برای آن­ها بیشتر از 05/0 می­باشد این متغیرها بر متغیر وابسته شادی تاثیری ندارند. در زیر معادله حاصل از برارزش مدل رگرسیونی به داده­ها مشاهده می­شود:

404/0(ارتباط مدرن) + 197/0(ارتباط سنتی)= (شادی) متغیر وابسته

 

جدول شماره (11): برآورد ضرایب رگرسیونی به همراه انحراف معیار و سطح معناداری آن­ها

مدل	B	SD	Beta	t	Sig
Constant	019/16	633/3	-	409/4	000/0
ارتباط مدرن	805/0	115/0	404/0	012/7	000/0
ارتباط سنتی	445/0	127/0	197/0	492/3	001/0
مشارکت سنتی	289/0	316/0	061/0	916/0	360/0
مشارکت مدرن	521/0-	281/0	123/0-	853/1-	065/0
اعتماد مدرن	152/0	360/0	022/0	423/0	673/0
اعتماد سنتی	790/0	693/0	056/0	140/1	255/0

 

 

 

 

 

 

 

 

 

نمودار شماره (2): مدل تحلیل مسیر

جدول شماره (12): میزان تاثیر مستقیم و غیرمستقیم کل متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته شادی

انواع تاثیر متغیرها	مستقیم	غیر­مستقیم	کل
ارتباط سنتی	197/0	02132/0	0.21832
ارتباط مدرن	404/0	0534/0	4574/0
اعتماد سنتی	-	0916/0	0916/0
اعتماد مدرن	-	1028/0	1028/0
مشارکت سنتی	-	0996/0	0996/0
مشارکت مدرن	-	13/0	13/0

 

مدل تحلیل مسیر نشان می­دهد که تنها دو متغیر ارتباط سنتی و مدرن به طور مستقیم بر شادی تاثیر دارند. میزان تاثیر مستقیم متغیر ارتباط سنتی 197/0 و میزان تاثیر مستقیم متغیر ارتباط مدرن نیز 404/0 است که نشان می­دهد به ازای یک واحد تغییر در متغیرهای ارتباط سنتی و مدرن، میزان شادی دانشجویان به میزان 197/0 و 404/0 واحد افزایش می­یابد. سایر متغیرها به طور غیرمستقیم و به واسطه متغیرهای مستقل دیگر بر شادی تاثیر داشته­اند. به عنوان مثال متغیر اعتماد سنتی با ضریب 289/0 بر متغیر اعتماد مدرن تاثیر می­گذارد و آن متغیر نیز با ضریب 096/0 بر متغیر ارتباط مدرن تاثیر دارد، ارتباط مدرن نیز به طور مستقیم با ضریب 404/0 بر شادی تاثیرگذار است.

 

بحث و نتایج

همان­طور که پیشتر توضیح داده شد نتایج آزمون فرضیه­ها حاکی از آن بود که بین متغیرهای مستقل اعتماد اجتماعی (سنتی و مدرن)، ارتباط اجتماعی (سنتی و مدرن) و مشارکت اجتماعی سنتی با شادی رابطه مثبت و معنادار وجود دارد. بنابراین با افزایش نمره پاسخگویان در هر یک از این متغیرهای مستقل می­توان انتظار داشت که نمره شادی آن­ها نیز افزایش یابد. دیدگاه اندیشمندان در چارچوب نظری و هم پژوهش­های صورت گرفته موید این موضوع است که بین این متغیرها و شادی رابطه وجود دارد.

مطابق با آرای گیدنز از عوامل تامین ­کننده شادی درجوامع مدرن اعتماد همراه با احتیاط به نظام­های انتزاعی است. این عوامل در جوامع سنتی اعتماد به سنت، نظام­های خویشاوندی و سایر منابع اعتمادساز در جوامع سنتی­اند. به زعم پاتنام نیز بی­اعتمادی، عهدشکنی، بی­رحمی، انزوا و رکود را به دنبال خواهد داشت. کلمن به ارائه تعریفی کارکردی از سرمایه اجتماعی پرداخته و معتقد است سرمایه اجتماعی با کارکردش شناخته می­شود. از جمله کارکردهای سرمایه اجتماعی از دیدگاه کلمن اعتماد، همکاری، همبستگی­های گروهی، ارزش­هایی چون ترحم، دلسوزی و نوعدوستی دانست که اعتماد بارزترین و مشخص­ترین آن­هاست. لیونگ و همکاران در تحقیق خود به عنوان نقش سرمایه اجتماعی در شادی مردم دریافتند که رابطه معناداری بین شادی و سرمایه اجتماعی وجود دارد. هم­چنین آن­ها نشان دادند که یک شبکه اجتماعی قوی با دوستان عاملی مهم در رابطه با شادی یک فرد است. به­ علاوه داشتن ارتباطات بیشتر یک شخص به طور مثبتی با شادی او رابطه دارد. ریچاردز­(2000) بر این باور است که شبکه­های سرمایه اجتماعی به طور خاص در فراهم آوردن حمایت­های عاطفی و روانی نقش موثری در ارتقاء سلامت روانی افراد دارند­(اکبرزاده و همکاران­، 84).

دورکیم به نقش روابط اجتماعی در ارتقاء احساس سلامتی، شادکامی و رضایت از زندگی اشاره   می­کند. به نظر او فعالیت­های گروهی علاوه بر داشتن منفعت برای جامعه به دلیل کنترل فردگرایی و آنومی منبع رضایت­ خاطر فردی نیز می­باشد.

بنابر دیدگاه بوردیو افراد با عضویت در گروه از پشتیبانی جمعی و اعتبار برخوردار می­شوند. در واقع هرچه افراد روابط اجتماعی خوبی با دیگران داشته باشند به همان نسبت از حمایت و پشتیبانی جمعی بیشتری برخوردار می­شوند. با توجه به آن­چه خوشفر و همکاران در پژوهش خود با نام تاثیر سرمایه اجتماعی بر شادی جوانان عنوان می­کنند، افراد شادکام با برقراری روابط اجتماعی خوب با دیگران از  آن­ها حمایت اجتماعی دریافت می­کنند.

مشارکت انسان در امور در واقع سهیم بودن او در سرنوشت خویش است. با این وجود یافته­های توصیفی سطح پایین مشارکت اجتماعی دانشجویان را در هر دو بعد سنتی و مدرن نشان می­دهند. هم­چنین نتایج آزمون فرضیه­ها نشان داد که بین مشارکت اجتماعی مدرن دانشجویان و شادی آن­ها رابطه­ای وجود ندارد.

از آن­جا که ایران جامعه­ای در حال گذار است و هنوز مراحل توسعه و گذار را خلاف غرب تکمیل نکرده، مشارکت مدرن در آن هنوز نهادینه نشده و سیستم­های مشارکت جدید نتوانسته­اند نقش موثری داشته باشند، بنابراین منجر به خلق شادی نشده­اند.

نوروزی و بختیاری در پژوهش خود با عنوان مشارکت اجتماعی و عوامل اجتماعی موثر بر آن عنوان می­کنند «با توجه به این­که ایران در دوران گذار از جامعه سنتی به مدرن است مشکلات ناشی از عدم مشارکت یا مشارکت محدود در عرصه­های اجتماعی و سیاسی به عنوان یک مسئله اساسی و مهم بیش از پیش در زمینه­های مختلف خودنمایی می­کند. در واقع جامعه ایران تغییر در عوامل و بسترهای ایجاد تعلق اجتماعی در افراد جامعه را تجربه می­کند. این موضوع با دیدگاه دورکیم نیز قابل تبیین است بنا به نظر دورکیم در دوران گذار هنجارهای موجود در جامعه در معرض تغییر و تحول قرار خواهند گرفت و در این شرایط است که احتمال کم­رنگ شدن تعلقات اجتماعی افراد به جامعه قوت خواهد یافت»(نوروزی و دیگری، 1388: 265 -251).

     با توجه به پژوهش صورت گرفته پیشنهاد می­شود که 1. جهت پوشش دادن بهتر فرضیه­ها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شود و 2. اعتبار فرضیه­ها نیز مورد آزمون قرار بگیرد.

 

منابع

ابراهیم نجف­آبادی، ا؛ و دیگری. (1392).  بررسی رابطه سرمایه اجتماعی و احساس شادی، (مورد مطالعه زنان 24- 15 ساله شهر اصفهان). جامعه­شناسی مسائل اجتماعی ایران. سال دوم، شماره پنجم، صص 31- 9.

اکبرزاده، ف؛ و دیگری. (1392). بررسی تاثیر سه نوع سرمایه اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی بر شادی جوانان. جامعه­شناسی کاربردی. سال بیست و چهارم، شماره پیاپی (49)، شماره اول، صص 88- 67.

امیرکافی، م؛ و دیگری. (1391). بررسی تاثیر سرمایه اجتماعی بر شادکامی، (مطالعه موردی شهر کرمان). فصلنامه راهبرد اجتماعی و فرهنگی. سال دوم، شماره پنجم، صص 77- 41.

پناهی، م؛ و دیگری. (1391). بررسی عوامل موثر بر شادی دانشجویان با تاکید بر مشارکت اجتماعی. جامعه­شناسی کاربردی. سال بیست و سوم، شماره پیاپی (47)، شماره سوم، صص 18- 1.

خادمیان، ط؛ و دیگری. (1391). تاثیر عدالت اجتماعی بر شادمانی اجتماعی جوانان شهر تهران. مطالعات جامعه­شناسی. سال چهارم، شماره چهاردهم، صص 125- 109.

خوش­­فر، غ؛ و دیگران. (1392). تاثیر سرمایه اجتماعی بر شادی جوانان شهر بابلسر. فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی. سال سیزدهم، شماره 51، صص 314- 283.

دهقانی، ح. (1390). رابطه مشارکت اجتماعی و شادی دانشجویان. پایان­نامه کارشناسی­ارشد جامعه­شناسی، دانشگاه علامه طباطبایی.

دینی ترکمانی، ع. (1385). تبیین افول سرمایه اجتماعی. فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی. سال ششم، شماره 23، صص 171- 147.

زارع، ب. (1390). بررسی شادکامی و عوامل موثر برآن، (مطالعه موردی شهر کرمان). پایان­نامه کارشناسی­ارشد جامعه­شناسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان.

زاهدی، م؛ و دیگری. (1388). رابطه سرمایه اجتماعی با رفاه اجتماعی. فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی. سال نهم، شماره 32، صص 129- 109.

شیانی، م؛ و دیگری. (1388). سرمایه اجتماعی جوانان در ایران. مجله جامعه­شناسی ایران. دوره دهم، شماره 3، صص 84- 57.

قاسم­زاده، د. (1390). بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی درون­گروهی و برون­گروهی و شادی در بین شهروندان تهران در سال1390. پایان­نامه کارشناسی­ارشد رفاه اجتماعی، دانشگاه علوم بهزیستی و توان­بخشی.

محمدی­راد­، م. (1391). بررسی عوامل اقتصادی اجتماعی موثر بر شادی و ارتباط با بهره­وری نیروی کار. پایان­نامه کارشناسی­ارشد علوم اقتصادی، دانشگاه رازی کرمانشاه.

مرکز آمار ایران. (1390).

مهدوی­، م؛ و دیگری. (1388). بررسی تاثیر دین­داری بر اعتماد اجتماعی شهروندان تهرانی. تحقیقات علوم اجتماعی ایران. سال اول، شماره 3، صص 19- 1.

نوابخش، م­؛ و دیگری. (1387). بررسی ابعاد سرمایه اجتماعی و نقش آن در توسعه شهری، (مطالعه موردی منطقه 5 شهر تهران). پژوهشنامه علوم اجتماعی. سال دوم، شماره اول، صص 47- 25.

نوروزی، ف؛ و دیگری. (1388). مشارکت اجتماعی و عوامل اجتماعی موثر بر آن. فصلنامه راهبرد. سال هجدهم، شماره 53، صص 269- 249.

Nieminen, T. (2015). Healthier together? Social capital, health behavior and health. Doctoral dissertation, university of Helsinki.

Toulabi, Z. & etal. (2013).The relationship between teachers, happiness and quality of working life. Social and behavioral sciences. No. 84, P.p: 691-695.

 

 

---

[1]. استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز- ایران (نویسنده مسئول).

   E- mail: [e-mail]

[2]. دانش آموخته کارشناسی­ارشد جامعه­شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز- ایران.   E- mail:[e-mail]

^[3]­. Ronald Inglehart

^[4].Dolan et al.

[5]^­. Leung et al.

[6]^­. Tov & Diener

[7]^.Cooper et al

[8]^. Philops

[9]^­. Tarja Nieminen

[10]^­. Giddens

[11]^­. Bourdieu

[12]^­. Coleman

[13]^. Putnam

[14]^­. Emile Durkheim

[15]^­. Cochran

[16]^­. Onyx & Bullen

مراجع

ابراهیم نجف­آبادی، ا؛ و دیگری. (1392).  بررسی رابطه سرمایه اجتماعی و احساس شادی، (مورد مطالعه زنان 24- 15 ساله شهر اصفهان). جامعه­شناسی مسائل اجتماعی ایران. سال دوم، شماره پنجم، صص 31- 9.

اکبرزاده، ف؛ و دیگری. (1392). بررسی تاثیر سه نوع سرمایه اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی بر شادی جوانان. جامعه­شناسی کاربردی. سال بیست و چهارم، شماره پیاپی (49)، شماره اول، صص 88- 67.

امیرکافی، م؛ و دیگری. (1391). بررسی تاثیر سرمایه اجتماعی بر شادکامی، (مطالعه موردی شهر کرمان). فصلنامه راهبرد اجتماعی و فرهنگی. سال دوم، شماره پنجم، صص 77- 41.

پناهی، م؛ و دیگری. (1391). بررسی عوامل موثر بر شادی دانشجویان با تاکید بر مشارکت اجتماعی. جامعه­شناسی کاربردی. سال بیست و سوم، شماره پیاپی (47)، شماره سوم، صص 18- 1.

خادمیان، ط؛ و دیگری. (1391). تاثیر عدالت اجتماعی بر شادمانی اجتماعی جوانان شهر تهران. مطالعات جامعه­شناسی. سال چهارم، شماره چهاردهم، صص 125- 109.

خوش­­فر، غ؛ و دیگران. (1392). تاثیر سرمایه اجتماعی بر شادی جوانان شهر بابلسر. فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی. سال سیزدهم، شماره 51، صص 314- 283.

دهقانی، ح. (1390). رابطه مشارکت اجتماعی و شادی دانشجویان. پایان­نامه کارشناسی­ارشد جامعه­شناسی، دانشگاه علامه طباطبایی.

دینی ترکمانی، ع. (1385). تبیین افول سرمایه اجتماعی. فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی. سال ششم، شماره 23، صص 171- 147.

زارع، ب. (1390). بررسی شادکامی و عوامل موثر برآن، (مطالعه موردی شهر کرمان). پایان­نامه کارشناسی­ارشد جامعه­شناسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان.

زاهدی، م؛ و دیگری. (1388). رابطه سرمایه اجتماعی با رفاه اجتماعی. فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی. سال نهم، شماره 32، صص 129- 109.

شیانی، م؛ و دیگری. (1388). سرمایه اجتماعی جوانان در ایران. مجله جامعه­شناسی ایران. دوره دهم، شماره 3، صص 84- 57.

قاسم­زاده، د. (1390). بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی درون­گروهی و برون­گروهی و شادی در بین شهروندان تهران در سال1390. پایان­نامه کارشناسی­ارشد رفاه اجتماعی، دانشگاه علوم بهزیستی و توان­بخشی.

محمدی­راد­، م. (1391). بررسی عوامل اقتصادی اجتماعی موثر بر شادی و ارتباط با بهره­وری نیروی کار. پایان­نامه کارشناسی­ارشد علوم اقتصادی، دانشگاه رازی کرمانشاه.

مرکز آمار ایران. (1390).

مهدوی­، م؛ و دیگری. (1388). بررسی تاثیر دین­داری بر اعتماد اجتماعی شهروندان تهرانی. تحقیقات علوم اجتماعی ایران. سال اول، شماره 3، صص 19- 1.

نوابخش، م­؛ و دیگری. (1387). بررسی ابعاد سرمایه اجتماعی و نقش آن در توسعه شهری، (مطالعه موردی منطقه 5 شهر تهران). پژوهشنامه علوم اجتماعی. سال دوم، شماره اول، صص 47- 25.

نوروزی، ف؛ و دیگری. (1388). مشارکت اجتماعی و عوامل اجتماعی موثر بر آن. فصلنامه راهبرد. سال هجدهم، شماره 53، صص 269- 249.

Nieminen, T. (2015). Healthier together? Social capital, health behavior and health. Doctoral dissertation, university of Helsinki.

Toulabi, Z. & etal. (2013).The relationship between teachers, happiness and quality of working life. Social and behavioral sciences. No. 84, P.p: 691-695.