بررسی موانع سیاسی صنعتی شدن ایران از ابتدای دوره صفویه تا پایان دوره پهلوی اول

تغییرات اجتماعی - فرهنگی

مقاله 7، دوره 11، شماره 4 - شماره پیاپی 43، دی 1393   

نویسندگان

اقباله عزیزخانی¹؛ سیّد اصغر ایرانی کلور؛ سیّده مریم یحیی زاده²

¹ـ عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خلخال ، ایران

²دبیر آموزش و پرورش شاهرود - خلخال

چکیده

صنعتی ­شدن یکی ­از اصلی‌ترین عوامل در ساخت اقتصاد جهان است و ارتباط مستقیمی با مسأله    ی توسعه‌یافتگی داشته است و رهایی از وابستگی و عقب‌ماندگی را به‌دنبال دارد. صنعتی شدن روندی پویا و بلندمدت است و کشور ما آغازگر این روند نبوده و انقلاب صنعتی در گوشه‌ای دیگر از دنیا اتفاق افتاده است پس باید راه دنباله­روی و پیروی را طی می‌کرد و دوره‌های متعدد سیاسی را پشت‌سر می‌‌گذاشت. در تحقیق حاضر موانع سیاسی صنعتی شدن ایران در دوره‌های صفویه، تا پهلوی اول مورد بررسی قرار ­گرفته است. چون ماهیت دوره‌های متعدد تاریخی مورد مقایسه و تطبیق قرار ­گرفته از روش تاریخی مقایسه‌ای و تطبیقی استفاده شده است و نتایجی که از این تحقیق حاصل شد مشخص گردید که: عوامل داخلی شامل: 1ـ وجود حکومت استبدادی؛ 2ـ جدال داخلی و نبود امنیت جهت سرمایه‌گذاری؛ 3ـ نبود شایسته‌سالاری و حذف نخبگان از صحنه سیاسی کشور؛ 4ـ آگاهی و شعور سیاسی نداشتن مردم و حاکمان. و عوامل خارجی شامل: 1ـ ناتوانی برخورد با جهانی شدن و رویارویی با غرب؛ 2ـ حضور بیگانگان و شرایط نیمه‌استعماری ایران؛ 3ـ تهاجمات خارجی و هدر رفت سرمایه‌های کشور؛ 4ـ امتیاز‌ها و قراردادهای نابرابر ، از دلایل صنعتی نشدن ایران در دوره­های مورد بحث می­باشد.

کلیدواژه‌ها

صنعتی ­شدن؛ شایسته‌سالاری؛ موانع سیاسی؛ استبداد؛ استعمار