تأثیر دوره های کنترل و تداخل علفهای هرز بر خصوصیات رشدی و عملکرد ذرت دانه ای (Zeamays L.)

بوم شناسی علف‌های هرز

مقاله 6، دوره 3، شماره 2 - شماره پیاپی 6، اسفند 1394، صفحه 127-142   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

علی اصغر چیت بند^{* 1}؛ سید امید رشیدی²؛ سعید جاهدی پور³؛ علی محمد منسوجی⁴؛ ایرج امینی⁴

¹دکتری علوم علف های هرز، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد

²دانش آموخته کارشناسی ارشد زراعت، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

³دانشجوی دکتری آگرواکولوژی، دانشگاه فردوسی مشهد، مربی گروه علمی کشاورزی، دانشگاه پیام نور، ایران

⁴اساتید دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

چکیده

سیستم‌های مدیریت علف​های هرز به‌عنوان راهکاری موفقیت‌آمیز در کاهش کل هزینه کنترل علف​های‌هرز و رسیدن به عملکردهای قابل قبول اقتصادی است. از این‌رو، به‌منظور بررسی کنترل و تداخل علف​های‌هرز بر خصوصیات رشدی ذرت دانه​ای، تحقیقی در سال 1391در مزرعه شرکت کشت و صنعت دشت‌ناز ساری در قالب طرح بلوک​های کامل تصادفی با 12 تیمار و چهار تکرار، به اجرا درآمد. تیمارها شامل کنترل و تداخل کامل علف‌های‌هرز (شاهد) و همچنین کنترل و تداخل علف‌های‌هرز در مراحل 3، 6، 10، 14برگی و تاسل​دهی بود. برای تعیین زمان آغاز و پایان دورۀ بحرانی کنترل علف‌های‌هرز ذرت از معادلۀ غیرخطی نوع لُجستیک استفاده شد. نتایج نشان داد که گاوپنبه و تاج‌خروس ریشه قرمز از مهم‌ترین علف​های‌هرز ذرت در این منطقه بودند. طول مدت تداخل با وزن خشک و ارتفاع علف​های‌هرز ارتباط مستقیم و معنی‌دار داشت درصورتی‌که طول مدت کنترل با تراکم علف​های‌هرز ارتباط منفی داشت. طول دوره‌های تداخل و کنترل برارتفاع ذرت معنی‌دار نبود، درحالی‌که با قطر ساقه، وزن خشک، طول بلال، قطر بلال، وزن چوب بلال، تعداد ردیف دانه در بلال، تعداد دانه در هر ردیف، وزن هزاردانه و عملکرد دانه ذرت بسیار معنی‌دار بود.‌ تداخل کامل علف‌های‌هرز منجر به کاهش در قطر ساقه، وزن خشک، طول بلال، قطربلال، وزن چوب بلال، تعداد ردیف دانه در بلال، تعداد دانه در هر ردیف، وزن هزار دانه و در نهایت عملکرد دانه ذرت، در مقایسه با کنترل کامل (شاهد) علف‌های‌هرز شد. دورۀ بحرانی کنترل علف​های‌هرز در سطح 5 درصد کاهش عملکرد مجاز دانه بین 38 تا 65 روز پس از کاشت‌ ذرت یا 392 تا 804 درجه- روز رشد (7 تا 8 برگی) برآورد شد و با احتساب 10 درصد کاهش عملکرد مجاز، این دوره در فاصله بین 48 تا 55 روز پس از کاشت ذرت یا 534 تا 653 درجه- روز رشد تعیین شد. 

کلیدواژه‌ها

اجزاء عملکرد؛ تاجخروس ریشه قرمز؛ دورۀ بحرانی؛ خصوصیات رشدی؛ گاوپنبه

مراجع

- افتخاری،ع.،ا.ح.شیرانی‌راد.، ع.رضایی.،ح.صالحیان.وم.ر.اردکانی.1384. تعیین دورةبحرانی کنترل علف‌های‌هرز سویا (Glycine max L.) در منطقه‌ ساری. مجله علوم زراعی ایران. 7 (4): 347 تا 364.

2- برخی،ع.،م. ح. راشد محصل.،م.نصیری محلاتی. وم. حسینی. 1385.اثرات الگوی کاشت و تراکم بر روی شاخص‌های رشد، عملکرد و اجزای عملکرد ذرت‌دانه‌ای(Zea mays L.)در شرایط رقابت با علف‌هرز تاج‌خروس (Amaranthus retroflexus).مجله پژوهش‌های زراعی ایران. 4 (2): 243 تا 252.

3- جاهدی‌پور، س.، ع. سبحانی. و م. بازوبندی. 1386. بررسی دورۀ بحرانی کنترل علف​های‌هرز در گوجه فرنگی (Lycopersicon esculentum). دومین همایش علوم علف​های‌هرز ایران.  9 و10 بهمن ماه. مشهد.

4- جمالی، ع.، گ، احمدوند.، ع. سپهری. و آ. جاهدی. 1389. دورۀ بحرانی کنترل علف‌های‌هرز ذرت (Zea mays L.). حفاظت گیاهان (علوم و صنایع غذایی). 24 (4): 457 تا 464.

5- حبیبی سواد‌کوهی، م.، ه. پیردشتی.، ا. امینی.، ا. عباسیان. و س. کرامتی. 1386. تأثیر زمان وجین علف​های‌هرز بر عملکرد، اجزاء عملکرد و شاخ سطح برگ ذرت (Zea mays L.). دومین همایش علوم علف​های‌هرز ایران.  9 و10 بهمن‌ماه. مشهد.

6- حسینی، ا.، م.ح. راشد محصل. و م. نصیری محلاتی. 1386. بررسی تأثیر نیتروژن بر دورۀ بحرانی کنترل علف‌های‌هرز در ذرت دانه‌ای (Zea mays L.). مجموعه مقالات دومین همایش علوم علف​های‌هرز ایران. 9 و10 بهمن ماه. مشهد.

7- خزائی، م.، م.ح هادی‌زاده. وا.زیدعلی. 1393. تعیین دورۀبحرانی کنترل علف‌های‌هرز ذرت دانه‌ای در نهاوند. مجلۀ به زراعی کشاورزی. 16 (4): 911 تا 919.

8- رحیمی، ا.، ا. قلاوند.، م. آقاعلیخانی. و ع. عسگری. 1382. اثر تراکم و زمان سبز تاج‌خروس‌ (Amaranthusretoflexus L.)در رقابت با ذرت (Zeamays L.). مجله علوم زراعی ایران. 5 (3): 195 تا 201.

9- عباسپور، م. و پ. رضوانی مقدم. 1383. دورۀ بحرانی کنترل علف‌های‌هرز ذرت درشرایط مشهد. مجلۀ پژوهش‌های زراعی ایران. 2 (2): 182 تا 195.

10- عباسیان، ا.، ن. باباییان جلودار. و م.ت. برارپور. 1380. تزاحم تاج‌خروس (Amaranthus hybridus) در سویا  (Glycinemax L. Merriil).علوم کشاورزی و منابع طبیعی. 8(3): 103 تا 112.

11- عبدالهی، ع. و م.ت. برارپور. 1385. اثر تراکم‌های گاوپنبه(Abutilont heophrasti) روی رشد و عملکرد سویا رقم ویلیامز. علوم کشاورزی و منابع طبیعی. 13: 169 تا 179.

12- مکاریان، ح.، م. بنایان.، ح. رحیمیان مشهدی. وا. ایزدی، ا. 1382. اثر تاریخ کاشت و تراکم ذرت دانه‌ای(Zea maysL.) بر توان رقابتی ذرت وتاج خروس. مجله پژوهش‌های زراعی ایران. 1 (2): 271 تا 279.

13- یدوی، ع.ر.، 1. زند.، ا. قلاوند.، م. آقاعلیخانی. 1386. بررسی اثر تراکم بوته و آرایش کاشت بر عملکرد و اجزاء عملکرد ذرت دانه‌ای تحت رقابت با علف‌هرز تاج‌خروس ریشه قرمز (Amaranthusretroflexus L.). مجلۀ پژوهش‌های زراعی ایران. 5 (1): 187 تا 200.

14- یزدان‌دوست، م. و ع. رضایی. 1380. بررسی منابع مرفولوژیکی و فیزیولوژیکی عملکرد ذرت از طریق تجزیه علیت. مجله علوم کشاورزی ایران. 32 (4): 671 تا 680.

 

 

15-Baghestani, M.A., E. Zand, S. Soufizadeh, A. Eskandari, R. PourAzar, M. Veysi and N. Nassirzadeha. 2007. Efficacy evaluation of some dual purpose herbicides to control weeds in maize (Zeamays L.). Crop Prot. 26: 936-942.

16-Deepa, B.P., A. Shadeque and B.K. Chakravarty. 1997. Sensitivity of tomato (Lycopersicon Esculentum) cultivars to high temperature pollination and fruit- set under plastic rain shelter. Indian J. Agric. Sci. 67 (8): 312-313.

17-FAO (Food and Agricultural Organization). 2009. FAOSTAT data base for agriculture. Available online at: http://faostat.fao.org/faostat/ collection? Subset = agriculture.

18-Keeley, P.E and R.J. Thullen. 2000. Growth and competition of black nightshade (Solanum nigrum) and palmer amarant (Arnaranthus palmeri) with cotton (Gossipiurn hirsuturn).Weed Sci. 37: 326-334.

19-Knezevic, S.Z., S.P. Evans, E.E. Blankeship, R.C. Van Acker and J.L. Lindquist. 2002. Critical period for weed control: the concept and data analysis. Weed Sci. 50: 773-786.

20-Kurstjens, D.A.G. 2007. Precise tillage systems for enhanced non-chemical weed management. Soil  Tillage Res. 97: 293–305.

21-Mahmoodi, S. and A. Rahimi. 2009. Estimation of critical period for weed control in corn in Iran. World Acad. Sci. Eng. Technol. 49:67-72.

22-Nadeem, M.A., M. Awais, M. Ayub, M. Tahir and M.M. Maqbool. 2010. Integrated Weed Management Studies for Autumn Planted Maize. Pak. J.  Life Soc. Sci. 8: 98-101.

23-Norsworthy, J.K and J.R. Frederick. 2005. Integrated weed management strategies for maize (Zea mays L.) production on the southeastern coastal plains of North America. Crop Prot. 24: 119–126.

24-Otto, S., R. Masin., G. Casari and G. Zanin. 2009. Weed–corn competition Parameters in late-winter sowing in Northern Italy. Weed Sci. 57:194-201.

25-Parsons, D., L. Ramirez-Aviles, J.H. Cherney, Q.M. Ketterings, R.W. Blake and C.F. Nicholson. 2009. Managingmaize production in shifting cultivation milpa systems in Yucatan, through weed control and manure application. Agric. Ecosyst. Environ. 133:123-134.

26-Rajcan, I and C.J. Swanton. 2001. Understanding maize-weed competition:resource competition, light quality and the whole plant. Field Crops Res. 71:139-150.

27-Roman, E.S., S.D. Murphy and C.J. Swanton.1999. Effect of tillage and Zea mays on Chenopdium album seedling emergence and density. Weed Sci. 47:551-556.

28-Smith, B.S., D.S. Murray., J.D. Green.,W.M. Wanyahaya and D.L. Weeks. 2004. Interference of three annual grasses with grain sorghum (Sorghum bicolor). Weed Technol. 4:245- 249.

29-Stagnari, F and M. Pisante. 2011. The critical period for weed competition in French bean (Phaseolusvulgaris L.) in Mediterranean areas. Crop Prot. 30:179-184.

30-Steduto, P and T.C. Hsiao. 1998. Maize canopies under two soil water regimes II. Seasonal trend so fevapotr anspiration, carbondioxide assimilation and canopy conductance, and as related to leaf area index. Agric. For. Meteorol. 89:185-200.

31-Strahan, R.E., J.L. Griffin, D.B. Reynolds and D.K. Miller. 2000. Interference between itchgrass Roteboellia cochinchinensis and Zea mays. Weed Sci. 48:205-211.

32-Uremis, I., A. Uludag, A.C. Ulger and B. Cakir. 2009. Determinationof critical period for weed control in thesecond crop corn under Mediterranean conditions. Afr. J. Biotechnol. 8(18): 4475-4480.

33-Williams, M.M and J.K. Pataky. 2012. Interactions between maize dwarf mosaic and weed interference on sweet corn. Field Crops Res.128: 48–54.

34-Wilson, G.C., N. Soltani, C.J. Swanton, F.J. Tardif, D.E. Robinson and P.H. Sikkema. 2010. Volunteer wheat (Triticum aestivum L.) competitionin corn (Zea mays L.). Can. J. Plant Sci. 90: 919- 924.

35-Yirefu, F., T. Tana, A. Tafesse and Y. Zekarias. 2012. Competitive ability of sugarcane (Saccharumofficinarum L.) cultivars to weed interference in sugarcane plantations of Ethiopia. Crop Prot. 32:138-143.