بررسی جایگاه سیمرغ در آثار غنایی و عرفانی

فصلنامه تخصصی زبان و ادبیات فارسی

مقاله 3، دوره 11، شماره 3، آبان 1394، صفحه 23-50   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مالک شعاعی^{* 1}؛ نسرین قدمگاهی^{* 2}

¹استادیار زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام

²عضو هیأت‌علمی گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد

چکیده

سیمرغ، در اوستا «مِرِغوسائنو» (mereghosâeno) همان مرغ و «سَئِن» به‌معنای شاهین و عقاب بوده است. این پرنده، گوهری حقیقی، پرنده‌ای افسانه‌ای – اساطیری و از توتم‌های ادبیّات ایران است. صفات خردمندی و آگاهی به رازهای نهان، این پرنده را فراطبیعی ساخته ‌است. حتّی شاعران حماسه‌سرا و عارف‌مسلک کوشیده‌اند تا بدین عنصر مابعدالطبیعی، صورتی طبیعی بخشند. در ادبیّات غنی این مرزوبوم، جدای از مطالب حماسی، از ظرفیّت بالای مفهوم سیمرغ در نوشته‌های صوفیانه و عارفانه یادشده که غالبا ًبه گونه داستان، تمثیل و حکایت  برای بیان سخنان لطیف دل و اسرار الهی به‌کار رفته است.
 اگر نکوهشی دربارة این پرنده وجود دارد یا ناشی از دیدگاه افراد انیرانی است که با بن‌مایه‌های فرهنگی ایران آشنایی عمیق ندارند و به این نکته توجّه نداشته‌اند که رفتار این موجود بازخوردی از کردار طرف مقابل است.

کلیدواژه‌ها

سیمرغ؛ ماوراءالطبیعه؛ حماسه و عرفان

مراجع