اثر مقادیر مختلف کود نیتروژن و تراکم بذر در کشت مستقیم دو رقم گندم بهاره

بوم شناسی علف‌های هرز

مقاله 6، دوره 2، شماره 2 - شماره پیاپی 4، اسفند 1393، صفحه 135-150   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

داود امیدی نسب^{* 1}؛ محمدحسین قرینه²؛ عبدالمهدی بخشنده³؛ مهران شرفی ‏زاده⁴؛ علی‏رضا شافعی‏ نیا²

¹دانشجوی سابق کارشناسی‏ارشد زراعت، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین

²دانشیار، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین

³استاد، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین

⁴کارشناس ارشد واحد کنترل و گواهی بذر استان خوزستان

چکیده

به منظور بررسی تراکم علف‏های هرز در کشت مستقیم گندم در بقایای ذرت (بی‏خاک‏ورزی گندم)، آزمایشی به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‏های کامل تصادفی با چهار تکرار و با سه عامل رقم، در 2 سطح (بهرنگ و چمران)، تراکم بذر در 5 سطح (50، 100، 150، 200 و 250 کیلوگرم در هکتار) و کود نیتروژن از منبع اوره در 6 سطح
(0، 50، 100، 150، 200 و 250 کیلوگرم در هکتار) در پائیز سال 1391 – 1390 در مزرعۀ کشاورزی واقع در 30 کیلومتری جنوب دزفول به اجرا در آمد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثرات رقم، بذر مصرفی و کود نیتروژن بر روی تراکم و وزن خشک علف‏های هرز و عملکرد و اجزای عملکرد دانه در سطح احتمال 1% معنی‏دار می‏باشد. کمترین میزان علف‌هرز با میانگین 1 عدد علف‌هرز در هر مترمربع مربوط به تراکم 250 کیلوگرم بذر در هکتار بود. مصرف بیشتر کود نیتروژن باعث افزایش وزن خشک علف‏های هرز در واحد سطح شد، به‌طوری‌‌که سطح کودی 250 کیلوگرم نیتروژن در هکتار با میانگین 9/9 گرم در هر مترمربع بالاترین وزن خشک علف‌هرز در واحد سطح را داشت. کشت به صورت بی‏خاک‏ورزی باعث افزایش علف‏های هرز باریک‏برگ، نسبت به علف‏های هرز پهن‏برگ گردید. مصرف بذر بیش از 100 کیلوگرم در هکتار عملکرد دانه را کاهش و افزایش مصرف نیتروژن تا سطح 150 کیلوگرم در هکتار موجب افزایش معنی‏دار در عملکرد دانه گردید. رقم چمران با میانگین عملکرد دانه 70/413 کیلوگرم در هکتار نسبت به رقم بهرنگ برتری داشت.

کلیدواژه‌ها

بقایای ذرت؛ بی‏خاک‌ورزی؛ علف‌هرز؛ عملکرد دانه؛ کشت مستقیم

مراجع

- اسداله‏زاده، ر.، ا. نادری و ا. لک‏زاده. 1389. اثر تراکم بوته بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه ژنوتیپ‏های گندم در الگوهای مختلف کاشت. فصلنامه فیزیولوژی گیاهان زراعی، 2 (1): 4 تا 6.

2- اشتون، اف. ام. و تی. ‏جی. موناکو. 1992. دانش علف‏های هرز. ترجمه غدیری، ح. 1386. انتشارات دانشگاه شیراز. 700 ص.

3- امام، ی. و م. نیک‏نژاد. 1384. مقدمه ای بر فیزیولوژی عملکرد گیاهان زراعی. انتشارات دانشگاه شیراز. چاپ دوم. 551 ص.

4- جوانمرد، ح.ر.، م.ح. شاهرجبیان، ک. مرادی، ق. فتحی و ع. سلیمانی. 1389. بررسی اثرات کاربرد کود نیتروژن در زمان‏های مختلف بر جمعیت علف‏های هرز گندم. پنجمین همایش ملی ایده‏های نو در کشاورزی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان (اصفهان).

5- خواجه‏پور، م.ر. 1385. اصول و مبانی زراعت. انتشارات دانشگاه صنعتی اصفهان. نگارش دوم. 386 ص.

6- راشدمحصل، م.ح.، ح. رحیمیان و م. بنایان. 1385. علف‏های هرز و کنترل آنها (ترجمه). انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد. چاپ ششم. 575ص.

7- رحیمی‏زاده، م.، ع. کاشانی و ا. زارع فیض‏آبادی. 1389. اثر زراعت پیش‏کاشت، کود نیتروژنه و برگشت بقایای محصول بر رشد و عملکرد گندم. نشریه پژوهش‏های زراعی ایران، 8 (1): 98 تا 110.

8- زند، ا.، م.ع. باغستانی و ف. میقانی. 1387. مدیریت پایدار علف‏های هرز. چاپ شده در کتاب زراعت نوین (کوچکی، ع و خواجه‏حسینی، م). انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.

9- سحری، م. و ف. شریعتمداری. 1381. ترکیبات ضد مغذی (در خوراک انسان، دام، طیور و آبزیان). انتشارات اندیشمند تهران. 208 ص.

10- سلیمانی‏فرد، ع.، ر. ناصری، ه. ناصری‏راد، ا. میرزایی و ک. نظرعلیزاده. 1388. اثر مقادیر کود نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد، ارقام گندم در استان ایلام. همایش ملّی علوم آب. خاک. گیاه و مکانیزاسیون کشاورزی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد دزفول. ص 2 تا 4.

11- صالحی، ف.، س. سفری و م. رفیعی‏الحسینی. 1384. اثر تاریخ کاشت و تراکم بوته بر عملکرد و اجزاء جو بدون پوسته. ششمین همایش زراعت و اصلاح نباتات ایران. ص 654.

12- عبدالهی، ع. و ر. محمدی. 1386. ارزیابی ژنوتیپ‏های گندم نان از لحاظ پاسخ به تداخل علف‏های‏هرز در شرایط دیم. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی. 42: 93 تا 102.

13- فرخجسته، م. 1390. بررسی تأثیر مبارزه شیمیایی بر کنترل علف‏های هرز گندم در روش بی‏خاک‏ورزی. مرکز تحقیقات کشاورزی صفی‏آباد دزفول.

14- فعله‏کری، ح.، م. اقبال‏قبادی و ع. خزایی. 1391. تغییر پذیری سنبله گندم تحت آبیاری تکمیلی و مقادیر نیتروژن. دوازدهمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران. دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج. ص 1 تا 6.

15- قرینه، م.ح. 1377. مقایسه اثر تراکم بوته و ارقام مختلف، روی عملکرد دانه گندم آبی در استان خوزستان. پنجمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران. کرج. ص 361.

16- قلمباز، س.، ا. آینه‏بند و ع. معزی. 1392. بررسی رابطه بین خصوصیات جمعیتی علف‏های هرز و کارایی استفاده از نیتروژن در گندم (Triticum aestivum L.) تحت تأثیر مدیریت تلفیقی کود. نشریه بوم‌شناسی کشاورزی، 5 (4): 473 تا 482.

17- کافی، م.، ا. جعفرنژاد و م. جامی‏الاحمدی. 1383. اکولوژی، فیزیولوژی و برآورد عملکرد گندم. انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد. 478 ص.

18- متّقی، س.، غ. ع. اکبری، م. مین‏باشی، ا. اله‏دادی، ا. زند و ا. لطفی‏فر. 1390. بررسی وفور علف‏های هرز باریک‏برگ غالب در مزارع گندم آبی کشور و تعیین عوامل محیطی عمده تأثیرگذار بر تراکم آنها. دو فصلنامه فن‌آوری تولیدات گیاهی، 3 (2): 13 تا 24.

19- ملکوتی، م.ج. 1372. روش جامع تشخیص نیاز گیاهان و توصیه مصرف کودهای شیمیایی در اراضی زراعی ایران (نشریه فنی). چاپ دوّم. انتشارات دانشگاه تربیت مدرس. ص 2 تا 35.

20- ملکی، ع.س.، پ. منصوری، م. سیدان. حیدرنژاد و م. جعفرزاده. 1391. ارزیابی سطوح مختلف تراکم بوته بر روی ارقام قدیم و جدید گندم نان. دوازدهمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران. دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج. ص 5.

21- نجفیان، م.، م.ج. نجفیان و پ. عزیزی. 1392. مزایای استفاده از خیش در کاهش مصرف نهاده‌های شیمیایی تولید و افزایش تولید محصول پاک در مقایسه با گاوآهن برگردان‌دار. اولین همایش سراسری کشاورزی و منابع طبیعی پایدار. تهران.

22- نواب‏پور، س.ن.، س. لطیفی، ح. حسینی و گ. کاظمی. 1390. ارزیابی عملکرد دانه با توجه به تغییرات اجزای عملکرد و شاخص‏های رشد در گندم. مجله الکترونیک تولید گیاهان زراعی، 4 (3): 157 تا 173.

23- نورمحمدی، ق.، س. ع. سیادت و ع. کاشانی. 1389. زراعت غلات. انتشارات دانشگاه شهید چمران. چاپ نهم. 446 ص.

24- هاشمی‏نژاد، س.، ا. م. شکرپور.، ع. اسفندیاری و م. زارع. 1391. بررسی روابط بین خصوصیات مورفولوژیک در ارقام مختلف گندم. دوزادهمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران. دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج. ص 3.

25- هوشمندفر، ع.م.، م. طهرانی و ب. دلنواز هاشملویان. 1387. تأثیر مقدار مصرف نیتروژن بر میزان پروتئین دانه و کارآیی مصرف نیتروژن گندم. مجله علمی پژوهشی گیاه و زیست بوم، 4 (15): 3 تا 6.

26- یزدانی، ع.ح.، غدیری و ع. کاظمینی. 1391. اثر برهم‌کنش علف‏های هرز، تراکم کاشت و تقسیط نیتروژن بر عملکرد گندم دیم. نشریه حفاظت گیاهان (علوم و صنایع کشاورزی)، 26 (2): 152 تا 161.

27- Bavar, M. 2008. Effects of planting date density on growth indecies and yield component of hull-less barley. The Thesis of M.Sc. degree. University of Agriculture Sciences and Natural Resources of Gorgan, 62p.

28- Blackshaw, R. E., J. R. Moyer and R. C. Doram. 2001. Yellow sweet clover, greenmanure, and its residues effectively suppress weeds during fallow. Weed Sci. 49: 406-4013

29- Bond, J. J., J. F. power and W. O. willis. 1971.Tillage and crop eesidue management durhng seedbing  preparation for continuous spring wheat. Agron. J. 63: 789 – 739.

30- Buhler, D. D. 1995. Infuence of tillage systems on weed population dynamic and management in corn and soyabean in the central USA. Crop Sci. 35: 1247-1258.

31- Burgos, N.R. and R.E. Talbert. R. 2000. Differential activity of allelo-chemicals from Secale cereale in seedling bioassays. Weed Sci 48: 302-310.

32- Cox, W. J., D. J. R. Cherny. 2001. Row spacing, plant density and Nitrogen effects on winter wheat. Agron. J. 93: 597 – 602.

33- Derksen, D. A., G. P. Lafond, A. G. Thomas., H. A. Leoppky and C. J. Swanton. 1993. Impact of agronomic practices on weed communities: tillage systems. Weed Sci, 41, pp. 409-417.

34- Donald, C. M. 1986. The breeding of crop ideotypes. Euphytica. 17: 385 – 403.

35- Donaldson, E. W., F. Schilinger and M. S. Dofing. 2001. Straw production and grain yield relationship in winter wheat. Crop Sci. 41: 100 – 106.

36- Duppong, L. M., K. Delate., M. Liebmen., R. Horton., G. Kraus., J. Petrich and P. K. Chowdbury. 2004. The effect of natural mulches on crop performance, weed suppression and biochemical constituents of catnip and St. Crop Sci. 44: 861-869.

37- Gunstone, F. D. 2004. Rapeseed and canola oil production, processing, properties and uses. Black well Publishing, Oxford. 222 p.

38- Haddadi, M. H. and H. Ataei. 2013. The effect of various amounts of seed and nitrogen levels on yield and yield components of winter wheat (Triticumaestivum L.), Int. J. Agri. Crop Sci. 5 (17): 1997-2000.

39- Judice, W. E., J. L. Griffin., L. M. Etheredge and C. A. Jones. 2007. Effects of crop residue management and tillage on weed control and sugarcane production. Weed Technol. 21: 606-611.

40- Maldonado, J. A., J. J. Osornio., A. T. Barragan and A. L. Anaya. 2001. The use of allelopathic legume cover and mulch species for weed control in cropping systems. Agron. J. 93: 27-36.

41- Mallek, S. J., S. Partner and J. Stapleton. 2007. Interaction effects of Allium ssp. residues concentrations and soil temperature on seed germination of four weed plant species. Appl. Soil Ecol. 37: 233-239.

42- Mcneal, F. H., and D. J. Davis. 1954. Effect of nitrogen fertilization on yield, culm number and porotein of certain spring wheat varieties. Agron. J. 46: 375 – 378.

43- Rahman, A. M., J. M. Chikushi., M. Saifizzaman and J. G. Lauren. 2005. Rice straw mulching and nitrogen of no-till wheat following rice in Bangladesh. Field Crops Res. 91: 71-81.

44- Swanton, C. J., A. Shrestha., R. C. Roy., B. A. Ball – Coelho and S. Z. Knezevic. 1999. Effect of tillage ayatems, N and cover crop on the composition of weed flora Weed Sci. 47, pp. 454-461.

45- Vandelook, F. N., A. Bolle and A. Jozef. 2007. Seed dormancy and germination of the European chaerophyllum temulum (Apiaceae), a member of a trans-atlantic genus. Ann. Bot. 100(2): 233-239.

46- Varga, B., I. Svecngak and I. Pospisil. 2001. Winter wheat cultivars performance as affected by production systems in Croatia. Agron. J. 93: 961 – 966.