چالش‏ها، دست آورد‏ها و افق تحقیقات گل جالیز (Orobanche spp.) در ایران و جهان

بوم شناسی علف‌های هرز

مقاله 4، دوره 1، شماره 2، اسفند 1392، صفحه 99-119   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

سید حسین ترابی^{* 1}؛ محمدحسن هادی‏ زاده²

¹محقق مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی

²استادیار مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی

چکیده

به‏ منظور بررسی وضعیت تحقیق‌های گل جالیز در ایران و مقایسه آن با تحقیق‌های جهانی، اطلاعات 1398 مقاله فارسی مربوط به علف‏های هرز که در چهل سال اخیر منتشر شده‏اند، به همراه 1477 مقاله انگلیسی مرتبط (2011-2004)، در یک بانک اطلاعاتی تحلیل شد. سهم تحقیق‌های گیاهان انگلی، گل جالیز و سس (Cuscuta spp.)، از کل تحقیق‌های علوم علف‏های هرز در ایران، به ترتیب شش، چهار و دو درصد بود و نام انگل استریگا (Striga spp.) تنها در یک مقاله مشاهده شد. در جهان سهم تحقیق‌های گل جالیز از کل علف‏های هرز حدود چهار درصد بود در حالی که این سهم از کل تحقیق‌های گیاهان انگلی حدود 50 درصد بدست آمد. بررسی نتایج نشان می‏دهد که 75 درصد این تحقیق‌ها در ایران با حمایت مراکز تحقیقاتی وابسته به وزارت جهاد کشاورزی انجام شده است. بررسی روند‏ها مشخص کرد نسبت تحقیق‌های گل جالیز به کل تحقیق‌های علف‏های هرز در ایران و جهان رو به کاهش است که احتمالاً به علت افزایش تنوع رشته‏های علمی در حوزه علوم علف‏های هرز بوده است. در عین حال در سطح جهانی، سهم تحقیق‌های گل جالیز نسبت به سایر گیاهان انگلی رو به افزایش است که دلایل آن را باید در خصوصیات خاص انگل، وسعت پراکنش و توان خسارت زایی آن نسبت به سایر گیاهان انگلی جستجو کرد. در تحقیق‌های ایران با گذشت زمان موضوع‌ها به ترتیب روی شناسایی، مدیریت و مبارزه بیولوژیکی تمرکز یافته‏اند. در جهان این تحقیق‌ها جای خود را از بررسی بیولوژی و فیزیولوژی انگل به مطالعات ژنومیکی، استریگولاکتون‏ها، ایجاد مقاومت در میزبان و شناخت مکانیزم‏های برهم‏کنش انگل-میزبان و کار روی بسته‏های مدیریت تلفیقی داده‏اند. گل جالیز یکی از مهم‏ترین گیاهان انگلی در ایران و جهان است و سابقه‏ی تحقیق‌های طولانی آن بیان‏گر این واقعیت است که نتایج آن‌ها هنوز به راه‏کار مدیریتی جامعی منتهی نشده است. در ایران با وجود سابقه به نسبت طولانی، این تحقیق‌ها هنوز جوان محسوب می‏شوند و اطلاعات کافی حتی در مورد خصوصیات گونه‏های کشور ارایه نمی‏کنند. ارزیابی روش‏های مدیریتی جدید، در سایه پیشرفت‏های اخیر جهان در اصلاح گیاهان زراعی و ژنتیک ملکولی، در چارچوب سازگار با شرایط کشور می‏تواند یک استراتژی مناسب برای تحقیق‌های آتی کشور در حل معضل گیاهان انگلی به خصوص گل جالیز باشد.

کلیدواژه‌ها

استریگولاکتون؛ انگل؛ ژنومیک؛ مقاومت؛ میزبان

مراجع

 

1- الهی نیا، س.ع.، م. ایزدیار، ح. رحیمیان، ل. صالحی، ح. صائب و م. محمد شریفی (تهیه و تدوین). 1372. خلاصه مقالات یازدهمین کنگره گیاه پزشکی ایران. 11-6 شهریور 1372، دانشگاه گیلان، رشت. 307 ص.

2- آهون منش، ع.، ا. بهداد، د. دانش، ح. سید الاسلامی، ن. صفدری، ر. عبادی و س.م. امام جمعه (تهیه و تدوین). 1365. خلاصه مقالات هشتمین کنگره گیاه پزشکی ایران. 13-8 شهریور 1365، دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان، اصفهان. 150 ص.

3- ارشاد، ج.، م. ایزدیار، ط. پورمنصوری، س.ع. حسین‌نژاد، ر. زارع، م. عباسی، ا. قاسمی، ه. کاظمی، م. میر ابولفتحی و ع.ا. معینی شبستری (تهیه و تدوین). 1381. خلاصه مقالات پانزدهمین کنگره گیاه پزشکی ایران (جلد دوم): بیماری‌ها و علف­های هرز. 20-16 شهریور، دانشگاه رازی، کرمانشاه. نشر آموزش کشاورزی، کرج. 321 ص.

4- اسکندری، ف.، ح. اشتیاقی، ا. بناپور، ا. پروین، پ. طاهریان، ح. علومی صادقی، م.ج. مراد اسحاقی و ر. ننقشینه (تهیه و تدوین). 1362. خلاصه مقالات هفتمین کنگره گیاه پزشکی ایران. 16-12 شهریور 1362، دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران، کرج. 114 ص.

5- اشکان، م.، ک. بنانج، ز. تنها معافی و ع.ا. معینی شبستری (تهیه و تدوین). 1374. خلاصه مقالات دوازدهمین کنگره گیاه پزشکی ایران. 16-11 شهریور 1374، آموزشکده کشاورزی، کرج. 404 ص.

6- اکبری، ا.، غ. بارانی، م.ج. خانجانی، ع.ا. رحیمی، ر. صوفی آبادی، ح. فریور مهین، ا. فرید، م.ح. فولادی و م. امینائی (تهیه و تدوین). 1370. خلاصه مقالات دهمین کنگره گیاه پزشکی ایران. 14-10 شهریور 1370، دانشگاه شهید باهنر، کرمان. 206 ص.

7- بازاری، م.ا.، ب. جعفر پور، ح. جعفریان، م. رئیس السادات، م. فلاحتی رستگار و م. مدرس اول (تهیه و تدوین). 1368. خلاصه مقالات نهمین کنگره گیاه پزشکی ایران. 23-18 شهریور 1368، دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی، مشهد. 215 ص.

8- بهداد، ا. (تدوین). 1379. خلاصه مقالات چهاردهمین کنگره گیاه پزشکی ایران (جلد دوم): بیماری­ها و علف­های هرز. 17-14 شهریور، دانشگاه صنعتی اصفهان، اصفهان. 402 ص.

9- بهورزین، م.، ز. تنها معافی، ع. ربیعی‌فر، ع. معرفت، ع.ا. معینی شبستری، پ. شیمی و ح. گلزار (تهیه و تدوین). 1377. خلاصه مقالات سیزدهمین کنگره گیاه پزشکی ایران (جلد دوم): بیماری­ها و علف­های هرز. 1-5 شهریور 1377، آموزشکده کشاورزی، کرج. 327 ص.

10- تنها معافی، ز.، ح. سلیمی، م. عباسی، ف. علی‌آبادی، ز. قنبری، م. میر ابولفتحی و ف. میقانی (تهیه و تدوین). 1383. خلاصه مقالات شانزدهمین کنگره گیاه پزشکی ایران (جلد دوم): بیماری­ها و علف­های هرز. 11-7 شهریور 1383، دانشگاه تبریز، تبریز. 637 ص.

11- حاجی الهوردی پور، ن. 1368. معرفی علف هرز انگل قرنطینه بنام استریگا. خلاصه مقالات نهمین کنگره گیاه‏پزشکی ایران. 23-18 شهریور 1368. مشهد. ص 192.

 

 

12- حسینی، س.ا.، ل. علیمرادی، آ. سیاهمرگویی، ا. کازرونی منفرد و م.ت. آل ابراهیم (تهیه و تدوین). 1386 الف. مجموعه مقالات دومین همایش علوم علف‏های هرز ایران (جلد1): مدیریت علف­های هرز و علف­کش­ها. مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، مشهد. 562 ص.

13- حسینی، س.ا.، ل. علیمرادی، آ. سیاهمرگویی، ا. کازرونی منفرد و م.ت. آل ابراهیم (تهیه و تدوین). 1386 ب. مجموعه مقالات دومین همایش علوم علف‏های هرز ایران (جلد2): بیولوژی علف­های هرز. مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، مشهد. 617 ص.

14- حسینی، س.ا.، ل. علیمرادی، آ. سیاهمرگویی، ا. کازرونی منفرد و م.ت. آل ابراهیم (تهیه و تدوین). 1386 ج. مجموعه مقالات دومین همایش علوم علف‏های هرز ایران (جلد3): مقالات کلیدی. مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، مشهد. 90 ص.

15- شیمی، پ. (تدوین). 1389. خلاصه مقالات نوزدهمین کنگره گیاه پزشکی ایران (جلد سوم): علف­های هرز. 12-9 مرداد 1389، مؤسسه تحقیقات گیاه­پزشکی کشور، تهران. 130 ص.

16- شیمی، پ. و ف. ترمه. 1382. علف‏های هرز ایران. مؤسسه تحقیقات آفات و بیماری‏های. تهران. 241 ص.

17- شیمی، پ. و ف. ترمه. 1385. اطلس علف‏های هرز مهم ایران. سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی. نشر آموزش کشاورزی. تهران. 154 ص.

18- صوفی زاده، س.، م.ع. باغستانی، ف. بنا کاشانی، ا. زند، ک. شیبانی، ن. نظام آبادی و م.ر. لبافی حسین آبادی (تهیه و تدوین). 1384. مجموعه مقالات اولین همایش علوم علف­های هرز ایران. 6-5 بهمن 1384، مؤسسه تحقیقات آفات و بیماری­های گیاهی، تهران. 654 ص.

19- گروه گیاه پزشکی دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران و گروه گیاه پزشکی دانشکده کشاورزی دانشگاه آذرابادگان. 1353. خلاصه مقالات پنجمین کنگره گیاه پزشکی ایران. 20-16 شهریور 1353، دانشگاه آذرابادگان، تبریز. 136 ص.

20- مظفریان، و. 1385. فرهنگ نام‏های گیاهان ایران. تهران: فرهنگ معاصر. 671 ص.

21- منتظری، م. (تدوین). 1387. خلاصه مقالات هجدهمین کنگره گیاه پزشکی ایران (جلد سوم): علف­های هرز. 6-3 شهریور 1387، دانشگاه بوعلی سینا، همدان. 162 ص.

22- مین باشی معینی، م.، س. اوحدی، س. بابایی، ع. رزازی، ح.ر. ساسان فر، ن. صفدری منفرد، م.ر. لبافی حسین آبادی، ع. لشکری، م. محسنی کبیر و س. نحوی جو (تهیه و تدوین). 1388. مجموعه مقالات سومین همایش علوم علف­های هرز ایران (جلد دوم): مقالات کلیدی، مدیریت علف­های هرز و علف­کش­ها. 29-28 بهمن 1388، بابلسر. 670 ص.

23- نظام آبادی، ن. (تدوین). 1385. خلاصه مقالات هفدهمین کنگره گیاه پزشکی ایران (جلد سوم): علف­های هرز.
14-11 شهریور 1385، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج. 68 ص.

24- Aksoy, E. 2009. National broomrape project in Turkey. In: Proceedings of the 10^th World Congress on Parasitic Plants. 8-12 June 2009, Kusadasi, Turky. pp.82.

25- Bülbül, F., E. Aksoy, S. Uygur and N. Uygur . 2009. Broomrape (Orobanche spp.) problem in the eastern Mediterranean region of Turkey. Helia, 32(51): 141-152.

26- Dedić, B., N. Lačok, S. Tančić, N. Dušanić and S. Jocić .2009. Current status of broomrape (Orobanche cumana wallr.) in Serbia. Helia, 32(51): 135-140.

27- Eizenberg, H., T. Lande, G. Achdari, A. Roichman and J. Hershenhorn. 2007. Effect of Egyptian Broomrape (Orobanche Aegyptiaca) seed-burial depth on parasitism dynamics and chemical control in tomato. Weed Sci. 55(2):152-156.

28- Eizenberg, H., T. Lande, G. Achdari, Y. Smirnov and J. Hershenhorn. 2009. PICKIT- a decision support system for rational control of Phelipanche aegyptiaca in tomato. In: Proceedings of the 10^th World Congress on Parasitic Plants. 8-12 June 2009, Kusadasi, Turky. pp.79.

29- Filizadeh, Y. and F. Sadidi .2009. Sunflower broomrape (Orobanche cumana) control in sunflower (Heliantus annuus) with glyphosate. In: Proceedings of the 10^th World Congress on Parasitic Plants. 8-12 June 2009, Kusadasi, Turky. pp.112.

30- Holm, L., D.L. Plunknett, J.V. Pancho and J.P. Herberger.1977. The Worlds Worst Weeds: Distribution and Biology. Honolulu: University Press of Hawaii.

31- Holm, L., J. Pancho, J. Herberger and D. Plucknett. 1979. A Geographical Atlas of World Weeds. John Wiley and Sons, New York. xlix + 391pp.

32- International Parasitic Plant Society (IPPS). 2009. Proceedings of the 10^th World Congress on Parasitic Plants. 8-12 June 2009 Kusadasi, Turky. 152pp. Retrieved from: http://www.parasiticplants.org/ipps_meetings.asp. <Accessed: 29 December 2011>

33- International Parasitic Plant Society (IPPS). 2011. Proceedings of the 11^th World Congress on Parasitic Plants. 7-12 June 2011 Martina Franca, Italy. 128pp. Retrieved from: http://www.parasiticplants.org/ipps_meetings.asp. <Accessed: 29 December 2011>

34- International Weed Science Society (IWSS). 2004a. Proceedings of the 4^th International Weed Science Congress. 2004. Durban, South Africa. Part 1, 62pp. Retrieved from: http://www.iwss.info/download/iwsc-2004-part-1.pdf. <Accessed: 29 December 2011>

35- International Weed Science Society (IWSS). 2004b. Proceedings of the 4^th International Weed Science Congress. 2004. Durban, South Africa. Part 2, 61pp. Retrieved from: http://www.iwss.info/download/iwsc-2004-part-2.pdf. <Accessed: 29 December 2011>

36- International Weed Science Society (IWSS). 2008. Proceedings of the 5^th International Weed Science Congress. 2008. Vancouver, Canada. 333pp. Retrieved from: http://www.iwss.info/download/iwsc-2008-abstracts.pdf. <Accessed: 29 December 2011>

37- Joel, D. 2009. Taxonomic and evolutionary justifications for considering Phelipanche as a separate genus. In: Proceedings of the 10^th World Congress on Parasitic Plants. 8-12 June 2009, Kusadasi, Turky. 15pp.

38- Nandula, V.K. 1998. Selective control of Egyptian broomrape (Orobanche aegyptiaca pers) by glyphosate and its amino acid status in relation selected hosts. Dissertation submitted for Doctor of Philosophy in Plant Pathology, Physiology and Weed Science. Faculty of the Virginia Polytechnic Institute and State University. USA. 135pp.

39- Parker, C. 2009. Observations on the current status of Orobanche and Striga problems worldwide. Pest Manag Sci, 65(5): 453-459.

40- Plantwise Knowledge Bank. 2011. Orobanche cernua. Available online from: http://www.plantwise.org/knowledgebank/datasheet.aspx?dsid=37743. <Accessed: 26 Oct 2011>.

41- Rubiales, D., J. Verkleij, M. Vurro, A.J. Murdoch and D.M. Joel .2009. Parasitic plant management in sustainable agriculture. Weed res, 49(1): 1-5.

42- Rubiales, D., K. Wegmann, Ch. Riches and M. Vurro (Editors). 2002. In: Proceedings of the meeting “Integrated control of broomrape” (COST 849 Parasitic Plant Management in Sustainable Agriculture. WG2+WG4+MC meeting). Obermarchtal, Germany. 33pp.

43- Schneeweiss, G.M., J.M. Park, J.F. Manen, A.E. Colwell and H. Weiss-Schneeweiss.  2005. Phylogenetic relationships of Orobanche and related genera: evidence from molecular and karyological data. In: Burckhardt & Mühlethaler (eds): 8th GfBS Annual Conference, 88pp. Retrieved December, 27, 2011, from http://www.senckenberg.de/odes/ODE-05-13.pdf.

44- Schneeweiss, G.M., A. Colwell, J.M. Park, C.G. Jang and T.F. Stuessy. 2004. Phylogeny of holoparasitic Orobanche (Orobanchaceae) inferred from nuclear ITS sequences. Mol. Phylogenet. Evol. 30: 465 –478.

 

45- Teryokhin, E.S.1997 Weed broomrapes: systematics ontogenesis biology evolution. Aufstieg-Verlag,Germany. 182 pp.

46- Trakya Agricultural Research Institute. 2008. Proceeding of the International Symposium on Broomrape (Orobanche spp.) in Sunflower. November 30–December 3, 2008., Antalya, Turkey. 29 pp. Retrieved from: http://www.agrowebcee.net/fileadmin/content/sunflower/files/Book_of_Abstracts_-_Orobanche_08.pdf. Accessed 28 December 2011>

47- Uludag, A. and M. Brunun. 2011. An approach citizen science to monitor parasitic plant invasion. In: Proceedings of the 11^th World Congress on Parasitic Plants. 7-12 June 2011, Martina Franca, Italy. pp122.

48- Wikipedia contributors. 2011a. Broomrape. In: Wikipedia English. Available online from: http://en.wikipedia.org/wiki/Broomrape. <Accessed: 27 December 2011>.

49- Wikipedia contributors. 2011b. Orobanche aegyptiaca. In: Wikipedia English. Available online from: http://en.wikipedia.org/wiki/Orobanche_aegyptiaca. <Accessed: 28 December 2011>.