نقش عنصر گفت‌وگو در رابطه‌ مرید و مراد بر مبنای نظریه سازنده‌گرایی در منطق‌الطیر عطار

ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی

مقاله 6، دوره 12، شماره 45، اسفند 1395، صفحه 155-187   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

عفت سادات غفوری^{* 1}؛ غلامرضا پیروز²؛ سیاوش حق جو³؛ سهیلا هاشمی⁴

¹دانشگاه مازندران

²دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مازندران

³استادیار زبان و ادبیات فارسیدانشگاه مازندران

⁴دانشیارعلوم تربیتی دانشگاه مازندران

چکیده

عنصر گفت‌وگو در حوزه‌ ادبیات، ظرفیت و افق تازه‌ای برای خوانش متون به دست داده است. عطار با بهره‌گیری از این عنصر، در رابطه‌ تربیتی مراد و مرید، در پی تبیین فرایند سیر و سلوک عارفانه با رهبری مراد و رسیدن به یک دگردیسی شخصیتی است. همسو با آن در تعلیم و تربیت نیز نوعی تعامل کلامی و فکری بین مربی و متربی در جهت رسانیدن او به کمال فکری و شخصیتی وجود دارد. بنابراین همانندی‌های درخور تأمّلی، برای ایجاد یک تعامل مدبّرانه بین سیر و سلوک عارفانه و تعلیم و تربیت به چشم می‌خورد. این مقاله با نگاهی نو، در صدد است تا در حوزه‌‌ ادب عرفانی بدین عنصر بپردازد و با بازخوانی رابطه‌ مراد و مرید بر اساس نظریه‌ سازنده‌گرایی، همخوانی روایت عطار از سیر پرندگان به سوی سیمرغ را بررسی و تحلیل نماید. در ساختار این داستان تمثیلی، ضمن تمرکز بر مسأله گفت‌وگو، به عنوان عنصر کانونی و انسجام‌بخش، کارکردهای این نظریه مورد بررسی قرار می‌گیرند. بنابراین پیشبرد این اثر با تکیه بر گفت‌وگو است که موجب برجسته شدن، درک دیگری، مشارکت و سازماندهی گروهی می‌شود.

کلیدواژه‌ها

منطق‌الطیر؛ تعلیم؛ سازنده‌گرایی؛ گفت‌وگو؛ ویگوتسکی

مراجع

قرآن مجید.

اسلاوین، رابرت.1385.روانشناسی تربیتی، نظریه و کاربست. ترجمه‌یحیی سید محمدی. تهران: دوران.

بوهم، دیوید. 1381.درباره‌ دیالوگ. تدوین لی نیکول. ترجمه‌ محمدعلی حسین نژاد. تهران: دفتر پژوهش های فرهنگی.

بیابانگرد، اسماعیل. 1384.روانشناسی تربیتی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

پورنامداریان، تقی. 1382.دیدار با سیمرغ. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی.

پیراوی ونک، مرضیه. 1393. زبان در تفکر هایدگر. چاپ اول. تهران: ایران

جعفری، محمدتقی.1360. عرفان اسلامی. چاپ چهارم. تهران: مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری.

دیهیمی، خشایار.1383. «اخلاق.فصلمشترکعرفانوسیاست»درگفت‌وگوهاییدرباره‌عرفانوانسانامروز.بهکوششمژگانایلانلو.تهران: مؤسسهتحقیقاتوتوسعه‌علومانسانی.

رمضانی، رضا. 1379. «عرفان پویا از نگاه امام خمینی»،مجلهپژوهش‌های فلسفی - کلامی.ش 4. صص74-93.

زرین کوب، عبدالحسین. 1376. بحر در کوزه. چاپ هفتم. تهران: علمی.

ــــــــــــــــــــــ . 1379. صدای بال سیمرغ. چاپ دوم. تهران: سخن.

ــــــــــــــــــــــ .1380.ارزش میراث صوفیه. تهران: امیرکبیر.

سروش، عبدالکریم. 1378.تجربهنبوی.تهران:صراط.

سوسور، فردیناند. 1378. درس‌های زبانشناسی همگانی. ترجمه نازیلا خلخالی. تهران. فروزان.

سیف، علی اکبر. 1386.روانشناسی پرورشی نوین. روانشناسی یادگیری وآموزش. تهران: دوران.

صادقی شهپر، علی و رضا صادقی شهپر. 1392.«بررسی تطبیقی مراحل سلوک در منطق‌الطیر عطار و یوگاسوتره‌های پاتنجلی»،فصلنامۀادبیات عرفانی و اسطورهشناختی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب، س 9 ـ ش 31.

عطار نیشابوری، فرید‌الدین. ۱۳۸۷.منطق‌الطیر .به اهتمام سید صادق گوهرین. چاپ هفتم. تهران: علمى و فرهنگى.

غزالی، محمد. 1417.احیاء علوم الدین. .ج 3 بیروت: دارالمعرفه.

فتوحی، محمود. 1391. بلاغت تصویر. تهران: سخن

فرمیهنی فراهانی، محسن. 1383. پست مدرنیسم و تعلیم و تربیت. تهران: آییژ

فروزانفر، بدیع الزمان. 1340. شرح احوال و نقد و تحلیل آثار شیخ فریدالدین عطار نیشابوری. تهران: دهخدا.

قاضی مرادی، حسن.1392. شوق گفت‌وگو و گستردگی فرهنگ تک گویی در میان ایرانیان. تهران:دات

کهنمویی، ژاله. 1383. «چندآوایی در متون داستانی»،پژوهش‌نامه‌ زبان‌های خارجی دانشگاه تهران. ش16.صص5-16.

لوریا، الکساندر. 1376. زبان و شناخت. ترجمه‌ حبیب الله قاسم‌زاده. تهران: فرهنگان.

محمدی، هاشم.1387. «از منظومة فنیکس تا منطق‌الطیر عطار و استرالیا»،فصلنامة ادبیات عرفانی و اسطورهشناختی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب، س 4 ـ ش 12. صص81-98.

مصفا، مظاهر. 1343.«تعلیم و تربیت عرفانی»،ماهنامه‌ آموزش و پرورش. دوره سی و چهارم. ش6.صص8-18.

ملکیان، مصطفی. 1381. «گفت‌وگوی تمدن‌ها»، ضرورت فرهنگی». پل فیروزه. ش اول. صص25-48

نقیب زاده. عبدالحسین. 1377. نگاهی به فلسفه‌ آموزش و پرورش. تهران: طهوری.

نوحی، نزهت. 1387. «از دنیای چاوسر تا عرفان عطار(نگاهی به مجلس مرغان و منطق‌الطیر)»، فصلنامه‌ تخصصی عرفان. سال چهارم. ش15. صص57-88.

ویگوتسکی، لوسموویچ. 1371. اندیشه وزبان. ترجمه‌ حبیب الله قاسم‌زاده. تهران: فرهنگان.

 

English Sources

Aviram .M (2000). Beyond Constructivism: Autonomy-Oriented Education, Studies in Philosophy and Education.19: 465–489

Holzman, M. (1984). "Evidence for a reciprocal model of language development". Journal of Psycholinguistic Research 13, 119-146

Jarvis, peter ,(2003),The Theory & Practice of Learning, Psychology Press,Kogan PagePublisher

Snowman, Mccawn. & Biehler. (2009). Psychology applied to teaching. (12ed). Wadsworth cengage learning press

Vavrus. F (2009). The Cultural Politics of Constructivist Pedagogies: Teacher Education Reform in the United Republic of Tanzania

Vygotsky, L.S. )1962(,Thought and language. Cambridge, Mass.: MIT Press.