تغییرات ساختار اقتصادی بازار و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن (بررسی موردی بازار تبریز)

علوم اجتماعی

مقاله 6، دوره 8، شماره 27، اسفند 1393، صفحه 121-164   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

داوود پرچمی¹؛ عاطفه محمدی²

¹استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه شهید بهشتی تهران

²کارشناس ارشد پژوهشگری علوم اجتماعی از دانشگاه شهید بهشتی تهران

چکیده

بازار تبریز قطب اقتصادی مهم شمال غرب کشور است و از قدیم دارای نقش توزیعی و تولیدی بود. این مقاله سعی در بررسی تأثیر مدرنیسم و عناصر آن بر تغییرات ساختار اقتصادی بازار تبریز را دارد. منظور از ساخت اقتصادی بازار فعالیت‌های و کارکردهای اقتصادی آن از قبیل تولید، توزیع، تجارت، عمده و خرده‌فروشی است. برای بررسی تغییرات بازار از رویکرد ساختی-کارکردی استفاده شد. روش مورد استفاده در این تحقیق روش کیفی است. جمع‌آوری داده‌ها به‌وسیله مصاحبه نیمه ساخت‌یافته صورت گرفت و داده‌های به‌دست‌آمده با روش تحلیل محتوا تجزیه ‌وتحلیل شدند. مهمترین تغییرات اقتصادی بازار تبریز عبارت‌اند از کاهش نقش تولیدی و توزیعی بازار، کاهش تجارت و از رونق افتادن برخی از اصناف مهم بازار. پیامد این تغییرات کاهش قدرت اقتصادی بازار تبریز است. مهمترین علل تغییرات رخ‌داده عناصر مدرنیزاسیون شامل تکنولوژی، رسانه‌ها، وسایل حمل‌ونقل هستند.

کلیدواژه‌ها

مدرنیزاسیون(نوسازی)؛ تغییرات اقتصادی؛ ساخت؛ کارکرد؛ بازار تبریز

مراجع

1-     آبراهامیان، یرواند. (1389). تاریخ ایران مدرن، ترجمه: ابراهیم فتاحی، تهران: نشر نی، چاپ اول.

2-     آرون، ریمون. (1384). مراحل اساسی سیر اندیشه در جامعه‌شناسی، ترجمه: باقر پرهام، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

3-     ازکیا، مصطفی. غفاری،غلامرضا. (1390). جامعه‌شناسی توسعه، تهران: نشر کیهان، چاپ نهم.

4-     اسلیتر، دن، تونکیس، فرن. (1390). جامعه بازار، ترجمه: حسین قاضیان، تهران: نشر نی، چاپ دوم.

5-     اسمعیلی سنگری، حسین، عمرانی، بهروز. (1387). تاریخ و معماری بازار تبریز. تبریز: انتشارات ستوده، چاپ اول.

6-     اسمیت، آلفرد جی. (1379). ارتباطات و فرهنگ، ترجمه: مهدی بابایی اهری، تهران: انتشارات سمت.

7-     برت، پاتریک. (1389). نظریه های جامعه شناسی در قرن بیستم، ترجمه: محمد خانی، تهران: نشر رخ داد نو.

8-    بهار، مهری. (1380). «تغییر فرهنگی – اجتماعی و توسعه نهادی در ایران، مورد تجربی بازار» پژوهشنامه علوم انسانی و اجتماعی، سال اول، شماره سوم: ص 77- 101.

9-    بونین، مایکل ای. (1387). «دکان و دکان‌داران: عوامل مؤثر بر یک بازار شهرستانی در ایران» بررسی‌های نوین تاریخی، ترجمه: علی‌محمد طرفداری، شماره سوم، ص 70 _105.

10- ترنر، جاناتان.اچ. (1378). مفاهیم و کاربردهای جامعه شناسی، ترجمه: محمد فولادی و محمد عزیز بختیاری، قم:انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.

11-  توسلی، غلامعباس. (1387). نظریه های جامعه شناسی، تهران: انتشارات سمت، چاپ چهاردهم.

12-  خاماچی، بهروز. (1375). بازار تبریز درگذر زمان، تبریز: انتشارات اتاق بازرگانی و صنایع و معادن، چاپ اول.

13-  خاماچی، بهروز. (1389). شهر من تبریز، تبریز: انتشارات ندای شمس، چاپ سوم.

14-  دیلینی، تیم. (1392). نظریه‌های کلاسیک جامعه‌شناسی، ترجمه: بهرنگ صدیقی، وحید طلوعی، تهران: نشر نی، چاپ هفتم.

15-  رجبی، آزیتا. (1386). ریخت‌شناسی بازار، تهران: نشر آگه، چاپ اول.

16-  روشه، گی. (1376). جامعه‌شناسی تالکوت پارسونز، ترجمه: دکتر عبدالحسین نیک گهر، موسسه فرهنگی انتشاراتی تبیان

17-  روشه، گی. (1385). مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی عمومی سازمان اجتماعی، ترجمه: هما زنجانی زاده، تهران: انتشارات سمت.

18-  روشه، گی. (1386). تغییرات اجتماعی، ترجمه: منصور وثوقی، تهران: نشر نی.

19-  ریتزر، جورج. (1384). نظریه جامعه‌شناسی در دوران معاصر، ترجمه: محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی،چاپ دهم.

20- سعیدی، علی‌اصغر، شیرین‌کام، فریدون. (1388 الف). موقعیت تجار و صاحبان صنایع در ایران عصر پهلوی( زندگی و کارنامه محمدتقی برخوردار)، تهران: نشر گام نو، چاپ اول.

21- سعیدی، علی‌اصغر، شیرین‌کام، فریدون. (1388ب)، موقعیت تجار و صاحبان صنایع در ایران عصر پهلوی( زندگی و کارنامه محمدرحیم متقی ایروانی)، تهران: نشر گام نو، چاپ اول.

22- سعیدی، علی‌اصغر، شیرین‌کام، فریدون. (1389ج). موقعیت تجار و صاحبان صنایع در ایران عصر پهلوی( زندگی و کارنامه خاندان لاجوردی)، تهران: نشر گام نو، چاپ دوم.

23-  سوئد برگ، ریچارد. (1387). ساختار اجتماعی بازار، ترجمه: مجید حسینی نثار و محمدرضا غلامی، رشت: انتشارات کتیبه گیل.

24-  فلیک، اووه. (1388). درآمدی بر تحقیق کیفی، ترجمه: هادی جلیلی، تهران: نشر نی، چاپ دوم.

25-  قیصری، حمید. (1386). نظریه‌های جامعه‌شناسی، نشر سامان

26-  کشاورزیان، آرنگ. (1383ب). «در جستجوی مفهومی برای بازار» فصلنامه گفتگو، شماره 42، 141-173.

27-  کشاورزیان، آرنگ.(1383 الف). «بازار تهران: تداوم یا دگرگونی؟» فصلنامه گفتگو، شماره 41، صص 11-48.

28-  کوزر، لوئیس، روزنبرگ، برنارد. (1385). نظریه‌های بنیادی جامعه‌شناختی، ترجمه: فرهنگ ارشاد، تهران: نشر نی، چاپ سوم.

29-  کوئن، بروس. (1380). مبانی جامعه شناسی، ترجمه: غلامعباس توسلی، رضا فاضل، تهران: انتشارات سمت.

30-  کیا، علی اصغر. (1381). تغییرات اجتماعی، تهران: نشر آن.

31-  گولدنر، آلوین. (1383). بحران جامعه شناسی غرب، ترجمه: فریده ممتاز، تهران: نشر انتشارات سهامی انتشار، چاپ سوم.

32-  لاور، رابرت اچ. (1373). دیدگاه‌هایی درباره دگرگونی اجتماعی، ترجمه: کاووس سید امامی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

33-  لوپز، خوزه، اسکات، جان. (1385). ساخت اجتماعی، ترجمه: حسین قاضیان، تهران: نشر نی، چاپ اول.

34- متوسلی، محمود، حسینی زاده، محمدعلی، نسبتی، علی. (1387). «بررسی علل تغییرات اجتماعی از نگاه نورث، ویلیامسون، گریف و لاکلو و موف» دو فصلنامه علمی – پژوهشی جستارهای اقتصادی، شماره 10، صص 39-67.

35-  محمدی اصل، عباس. (1387). جامعه‌شناسی تالکوت پاسونز، تهران: نشر علم.

36- مرصوصی، نفیسه، خانی، محمدباقر. (1389). «تحلیل کارکردهای اقتصادی بازار تبریز و حوزه نفوذ آن» پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 75، ص 133 -152.

37-  همیلتون، پیتر. (1379). تالکوت پارسونز، ترجمه: احمد تدین، تهران: نشر هرمس.

38- واگو، استفان. (1372). درآمدی بر تئوری­ها و مدل‌های تغییرات اجتماعی، ترجمه: احمدرضا غروی زاد، تهران: نشر موسسه انتشارات جهاد دانشگاهی.

39-  Hanachi, Pirooz, Yadollahi, Solmaz (2011),» TABRIZ HISTORICAL BAZAAR IN THE CONTEXT OF CHANGE« , Ateliers-débats. Session 1

40-  Masoudi nejad, reza, (2005), »Social Bazaar and Commercial Bazaar?«, A. van Nes (Ed.),Proceedings, 5th International Space Syntax Symposium, Delft University of Technology. Delft, v. 1, pp.187-200

41-  Mohammad moradi ,asghar, nassabi, fatemeh (2007), »bazzar of Tabriz: a sustainable architecture and urban area in iran,« ENHR 2007 international Conference ‘Sustainable Urban Areas’,p. 1-8

42-  Parsons, T. (1951). The social system. New York: free press.

43-  Rocher, G. (1975). Talcott parsons and American Sociology. New York: Barnes and noble