پهنه‌بندی خطر ناپایداری‌های دامنه‌ای در جاده‌های کوهستانی با استفاده از شبکه عصبی مصنوعی(MLP)مطالعه موردی:( تنگه دره دیز)

جغرافیای طبیعی

مقاله 2، دوره 9، شماره 33، آذر 1395، صفحه 19-35   

نوع مقاله: مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

شهرام روستائی¹؛ فاطمه خدائی^{* 2}

¹استاد گروه ژئومورفولوژی دانشگاه تبریز،تبریز،ایران

²دانشجوی دکتری ژئوموفولوژی دانشگاه تبریز،تبریز،ایران

چکیده

تنگه دره دیز یکی از مخاطره­آمیزترین تنگه­های استان آذربایجان­شرقی، از لحاظ وقوع ناپایداری­های دامنه ای است. با توجه به انطباق این تنگهبا تنها جاده ارتباطی شهرستان مرند – جلفا، یکی از  بهترین راه­های نگهداری وحفظ امنیت این مسیر، شناسایی مناطق و نقاط بحرانی و به عبارتی پهنه­بندی خطر وقوع ناپایداری دامنه­ای این تنگه است. در این راستا در ابتدا  داده­های مورد نیاز جمع آوری و سپس پردازش گردیدند و سپس لایه­های اطلاعاتی لازم در محیطGIS، تهیه گردیده و سپسنقشه پهنه­بندی خطر ناپایداری در نرم­افزار IDRISIو در محیط شبکه عصبی مصنوعی پرسپترون چند­لایه (MLP) با ساختار 1-10-15تهیّه گردید و مناطق مستعد وقوع خطر ناپایداری­های دامنه­ای درمحدوده مورد مطالعه در پنج کلاس خطربسیار­بالا، بالا، متوسط، پایین و بسیارپایین مشخص شد. بر طبق نتایج حاصل عواملی مانند شیب و فاصله از گسل مهمترین عوامل تاثیر گذار در وقوع ناپایداری­های دامنه­ای در تنگه دره دیز و در نهایت سبب ناامنی هر چه بیشتر جاده می باشند.

کلیدواژه‌ها

پهنه‌بندی خطر؛ ناپایداری‌های دامنه‌ای؛ جاده‌های کوهستانی؛ تنگه دره‌دیز؛ شبکه عصبی پرسپترونچند-لایه(MLP)

مراجع

1. راکعی، ب؛ خامه چیان،م ؛ عبدالملکی، پ ؛ و گیاهچی،پ(1386) :کاربرد شبکه عصبی مصنوعی در پهنه بندی خطر زمین لغزش، مجله علوم دانشگاه تهران، جلد سی وسوم، سال اول، شماره سوم، صص57-64.
2. سوری، سلمان؛ لشکری پور، غلامرضا؛ و غفوری، محمد (1390): پهنه بندی خطر زمین لغزش با استفاده از شبکه عصبی مصنوعی ( مطالعه موردی حوضه کشوری نوژیان)،نشریه زمین­شناسی مهندسی دانشگاه خوارزمی تهران ، سال پنجم ، جلد پنجم ، شماره دوم، صص1269-1286.
3. فاطمی عقدا، سید محمود؛ ساریخانی، رامین؛ و تشنه لب ، محمد.(1382) : پهنه­بندی خطر زمین رانش در منطقه طالش با استفاده از سیستم­های هوشمند شبکه­های عصبی مصنوعی (پرسپترون ) ، نشریه زمین ­شناسی مهندسی دانشگاه خوارزمی تهران ، سال اول ، جلد اول، شماره دوم ، صص179-192.
4. مرادی،مهدی (1391):پهنه بندی وقوع بهمن با استفاده از شبکه عصبی مصنوعی، پایان­نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما: دکتر محمد رضا نیکجو،دانشگاه تبریز، دانشکده جغرافیا و برنامه ریزی. شهریور.
5. شریعت جعفری، محسن،(1375): زمین لغزش (مبانی و اصول پایداری شیبهای طبیعی)، تهران،انتشارات سازه. 
6. رجایی ، عبدالحمید،(1382):کاربرد ژئومرفولوژی در مدیریت محیط، نشر قومس.
7. زارع پور، سهیلا،(1384): پهنه بندی خطر زمین لغزش در منطقه رودبار منجیل با استفاده از شبکه عصبی مصنوعی در مقیاس 50000/1 ، دانشکده علوم دانشگاه تربیت معلم تهران.
8. ساریخانی، رامین (1388): پهنه بندی خطر زمین لغزش با استفاده از شبکه عصبی مصنوعی. مطالعه موردی  تالش استان گیلان ، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه تربیت معلم تهران.
9. صیادی، امید(1387) :جزوه  آشنایی مقدماتی با شبکه های عصبی مصنوعی، دانشگاه صنعتی شریف ، اسفند.
10. رحیمی، حسین(1390) مدل سازی زمانی-مکانی تغییرات پوشش زمین با تلفیق تحلیل زنجیره مارکوف، شبکه­های عصبی مصنوعی، سلولهای خودکار ، دانشکده جغرافیا و برنامه ریزی، بهمن دانشگاه تبریز.
11. عابدینی، موسی (1385): بررسی نقش عوامل موثر در پیدایش و تکوین جریانهای واریزه ای ارتفاعات شمالغرب آذربایجان ( جنوبغرب هادیشهر و دره دیز)، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی،شماره 74 ، صص : 212- 193 .