تعیین شاخص سوزباد در ایران بر پایه داده های اقلیمی

جغرافیای طبیعی

مقاله 5، دوره 9، شماره 33، آذر 1395، صفحه 67-81   

نوع مقاله: مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

سعید رنجبر¹؛ غلامعلی کمالی^{* 2}؛ هوشمند عطائی³؛ امیر گندمکار⁴

¹دانشجوی دکتری گروه جغرافیا،واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران

²دانشیارهمکار گروه جغرافیا،واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی ،نجف آباد،ایران

³دانشیار گروه جغرافیا،دانشگاه پیام نورتهران،ایران

⁴استادیار گروه جغرافیا،واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران

چکیده

    آب‌وهوا تأثیر بسیار مهمی در حیات و گسترش موجودات زنده بر روی کره زمین دارد. در بین اثرات متغیرهای مختلف جوی بر راحتی و آسایش انسان، اثر تلفیقی باد با دما دارای اهمیت ویژه ای است. افت شدید دما همراه با وزش باد،
سوز باد را ایجاد می نماید. در این تحقیق، با استفاده از آمار دمای کمینه و سرعت وزش باد ایستگاه های همدیدی کشور در طی دوره آماری 1374 تا 1393 که از سازمان هواشناسی کشور تهیه گردید، سوزباد در کشور پهنه بندی شد. نتایج که از تحلیل داده های 120 تا 314 ایستگاه همدید کشور (برای بازه های زمانی متفاوت) استفاده شد نشان داد که آبان و فروردین را می‌توان به ترتیب به‌عنوان ماه‌های شروع و پایان سوز باد در ایران در نظر گرفت. برای روزهای آبان تا فروردین، میانگین کاهش دمای کمینه به‌واسطه وزش باد به میزان 4 درجه سلسیوس در ماه بهمن احساس شده است. نقشه های پهنه بندی کشور که برای ماههای سرد سال(ازآبان تا فروردین) ترسیم شد مشخص نمود که تفاوت بین دمای کمینه و دمای احساسی(سوزباد) به خوبی معنی دار (سطح معنی داری 51/0تا 74/0)است.  بیشترین فراوانی سوزباد مربوط به سال 1390 با 18088 مورد از 330 ایستگاه و کمترین آن مربوط به سال 1374 با 4321 مورد از 136 ایستگاه بوده است. نکته قابل توجه این که از سال پایه (1374) به بعد، فراوانی وقوع سوزباد بیشتر شده و تعداد روزهای سرد به واسطه وجود باد در شهرهای کشور رو به افزایش است. با بررسی فراوانی وقوع سوزباد درماه­های مورد مطالعه، بهمن ماه با 47219 مورد  بیشترین و آبان ماه با 17728 مورد کمترین فراوانی وقوع را داشته­اند.

کلیدواژه‌ها

سوز باد؛ دمای حداقل؛ ایستگاه همدیدی؛ باد

مراجع

1. اینالو، ح. و محمدی، ح. 1393. ارزیابیآسایشاقلیمیدرمساکنروستاییشمالدشتقزوین باروش ET و شاخص PET. فصلنامهجغرافیاییسرزمین،11(3): 15-26.
2. حیدری،ح.،وسعیدآبادی،ر. 1386. ناحیهبندیسوز باددرشمالغربوغربایران. مجلهپژوهشجغرافیایی.
   62: 93-107.
3. خوش‌اخلاق،ف.،داودی،م.،روستا،ا.،وحقیقیا. 1391. تحلیلهمدیدیسرماهایشدیدشمالخراسان. مجلهپژوهشهایاقلیم‌شناسی،3(9): 12-1.
4. درویشی، ع. 1394. ارزیابی عدم آسایش اقلیمی بر اساس شاخص برودت باد(نمونه موردی قائم شهر، پل سفید و آلاشت).
5. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته اقلیم شناسی. دانشگاه مازندران.
6. رسولی،عا.،وعزیز زاده،مر. 1385. مدلسازیمکانیپدیدهسرمایشبادیدرشمالغربکشور. فصلنامهپژوهشیتحقیقاتجغرافیایی، 80: 31- 50.
7. زرافشان،ک.،ومرادی،خ. 1391. آمارمقدماتیدرSPSS: کاربردوتفسیرنتایج. انتشاراتدانشگاهرازی، 366.
8. سنجری،س. 1393. راهنمایArcGIS10.2.2. انتشاراتعابد، 422.
9. طاهری، ک،. 1392. ارزیابیوضعیتآسایشاقلیمیشهرستانسقزبااستفادهازشاخصهایزیستاقلیمی. اولینهمایشملیگردشگری،جغرافیاومحیطزیستپایدار، همدان، پاییز 1392.
10. قاسمی،ار.،اسلامیان،س.،وناظمالسادات،مج. 1386. تأثیرسرمازاییبادبرمیزانراختیانساندرمناطقمختلفایران. مجلهپژوهشیدانشگاهاصفهان. 24(3): 26-13.
11. فلاح قالهری، غ.، میوانه، ف،. و شاکری، ف،. 1394. ارزیابیآسایشحرارتیانسانبااستفادهازشاخصجهانیاقلیمحرارتی، مطالعهموردی: استانکردستان. مجلهسلامتومحیطزیست، 8(3): 367-378.
12. کاویانی،مر. 1380. میکروکلیماتولوژی. انتشاراتسمت، 450.
13. مومنی،م. 1387. تحلیلآماریبااستفادهازSPSS.انتشاراتکتابنو، 300.
14. هاشمی،من.،کریمی،م.،وزاوشیم. 1389. بررسیمیزاندمایسوز باددرشهراراک. چهارمینکنفرانسژئوفیزیکایران،تهران،اردیبهشت  1389.