بررسی فیلوژنتیک پنج گونه از کپور ماهیان دریای خزر با استفاده ازتوالی یابی ژن سیتوکروم b میتوکندریایی

فصلنامه زیست شناسی جانوری

مقاله 4، دوره 3، شماره 3، اردیبهشت 1390   

نویسندگان

مهتاب قریب خانی¹؛ محمد پورکاظمی²؛ لیلا عزیززاده²؛ فریبا فلاح باقری³؛ مصطفی تاتینا¹

¹دانشگاه آزاد اسلامی، واحد آستارا، گروه شیلات، آستارا، ایران

²انستیتو تحقیقات بین المللی ماهیان خاویاری دکتر دادمان، رشت، ایران

³دانشگاه صنعتی اصفهان، دانشکده منابع طبیعی، گروه شیلات، اصفهان، ایران

چکیده

خانواده کپورماهیان بزرگترین خانواده ماهیان آب شیرین محسوب می شود. تجزیه و تحلیل های سیستماتیک قبلی که جنس ها و گونه های مختلف خانواده کپورماهیان را مورد بررسی قرار می دادند بیشتر بر پایه خصوصیات ظاهری متکی بوده اند. اما امروزه از داده های مولکولی به طور گسترده ای برای این منظور استفاده می شود. هدف از این بررسی تعیین روابط فیلوژنی و خویشاوندی 5 گونه از کپورماهیان دریای خزر شامل: سیاه کولی(Vimba vimba persa)، ماهی سفید (Rutilus frisii kutum)، سس ماهی سر بزرگ (Barbus capito)، کلمه خزری (Rutilus rutilus caspicus) و کپور معمولی (Cyprinus carpio) با توالی یابی ژن سیتوکروم b(cytb) میتوکندریایی می باشد. بدین منظور تعداد 3 عدد نمونه بالغ از هر یک از گونه های ذکر شده از تالاب انزلی جمع آوری گردید. از هر ماهی حدود 2 گرم از بافت نرم باله پشتی جدا و در الکل 96 درصد نگهداری گردید. DNAژنومی هر یک از نمونه ها استخراج و واکنش زنجیره ای پلیمراز (PCR) با استفاده از یک جفت پرایمر ژن سیتوکروم bانجام گرفت. پس از الکتروفورز، محصولPCRهمراه با پرایمرهای مورد نظر برای توالی یابی به شرکت ژن فناوران فرستاده شد. جهت تمایز ژنتیکی و بررسی روابط فیلوژنی توالی های ژن سیتوکروم bنمونه های ماهیان ذکر شده از نرم افزار Mega 4استفاده گردید. نتایج این بررسی نشان داد که نمونه های کپور معمولی و کلمه خزری هر دو در یک کلاستر قرار گرفته اند و فاصله تکاملی نمونه های این دو گونه بسیار کم است. نمونه های ماهی سفید نیز با دارا بودن فاصله ژنتیکی قدری بیشتر، بر روی کلاستر مجزایی قرار دارند. به همین ترتیب سیاه کولی و سس ماهی سر بزرگ با دارا بودن فواصل تکاملی بیشتر بر روی کلاسترهای مجزایی قرار گرفته اند. از سوی دیگر تمامی این پنج گونه با فاصله تکاملی زیاد از گونه سوف سفید قرار گرفته اند که این امر می تواند تأیید کننده وجود جد مشترک برای این پنج گونه و به عبارت دیگر قرار داشتن آنها در یک خانواده مشترک باشد. از این رو نتایج این بررسی نشان داد که استفاده از روش توالی یابی ژن سیتوکروم bروشی مناسب و قابل اعتماد در تمایز گونه های کپورماهیان ایران است.

کلیدواژه‌ها

کپورماهیان؛ فیلوژنتیک؛ ژن سیتوکروم b؛ ایران