بررسی چرخه اووژنز در چند گونه از مارمولک های ایران

فصلنامه زیست شناسی جانوری

مقاله 3، دوره 5، شماره 3، اردیبهشت 1392   

نویسندگان

ویدا حجتی¹؛ کاظم پریور²؛ اسکندر رستگارپویانی³

¹دانشگاه آزاد اسلامی، واحد دامغان، گروه زیست شناسی، دامغان، ایران

²دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، گروه زیست‌شناسی، تهران، ایران

³دانشگاه حکیم سبزواری، دانشکده علوم پایه، گروه زیست شناسی، سبزوار، ایران

چکیده

با توجه به انتشار گسترده ی مارمولک ها در ایران تا کنون مطالعه ی زیادی روی تولیدمثل و بخصوص چرخه ی اووژنز آنها صورت نگرفته است. این تحقیق، بررسی و مروری بر چرخه ی اووژنز در چند گونه از خانواده های مختلف مارمولک در ایران است که شامل Cyrtopodion caspiumاز خانواده ی Gekkonidae، Trapelus agilis، Laudakia caucasia، Laudakia nuptaو Phrynocephalus scutellatusاز خانواده ی Agamidae، چند گونه از جنس Eremias، همچنین Mesalina watsonanaو Iranolacerta brandtiiاز خانواده ی Lacertidaeو Trachylepis aurataاز خانواده ی Scincidaeمی باشند. قطر تخمدان، قطر فولیکول ها، قطر لایه ی فولیکولی، قطر تخم اویداکتی، زمان مشاهده ی فولیکول های رسیده و تخم اویداکتی و اندیکس گنادی در آنها مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد تمام گونه ها بجز Trachylepis aurataکه زنده زا می باشد تخم گذار هستند. ماده ها از اوایل فروردین ظاهر می شوند. تمام فعالیت های تولیدمثلی شامل اووژنز، ویتلوژنز و تخم گذاری را در بهار و تابستان انجام می دهند. با سرد شدن هوا در اوایل آبان برای خواب زمستانی مخفی می شوند. این مطالعه نشان داد چرخه ی اووژنز مارمولک های ایران مانند سایر نواحی معتدله از نوع پیوسته (associate) می باشد و آب و هوای زیستگاه تأثیر بسزایی روی طول دوره ی تولیدمثلی آنها دارد.

کلیدواژه‌ها

مارمولک؛ اووژنز؛ Gekkonidae؛ Agamidae؛ Lacertidae؛ Scincidae