ارزیابی پارامترهای باروری اسپرم افعی زنجانی (Vipera albicornuta) در بستان آباد و طارم

فصلنامه زیست شناسی جانوری

مقاله 7، دوره 8، شماره 3، خرداد 1395، صفحه 53-66   

نویسندگان

پروانه صفدریان¹؛ فاطمه توده دهقان توده دهقان²؛ عبدالحسین شیروی¹

¹گروه زیست شناسی، واحد دامغان، دانشگاه آزاد اسلامی، دامغان، ایران

²بخش جانوران سمی، موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی، حصارک کرج، ایران

چکیده

ارزیابی کیفیت اسپرم به عنوان یک ابزار کارآمد در بررسی پتانسیل تولیدمثلی جانور نر به منظور ثکثیر و تداوم نسل گونه­ های مورد مصرف پزشکی، حائز اهمیت می­ باشد. در این مطالعه 66 حلقه مار زنجانی نر از سال 1390 تا 1391 از دو زیستگاه کوهستانی و سردسیری، بستان آباد در استان آذربایجان شرقی و طارم زنجان ایران، جمع­آوری شدند. خصوصیات مورفولوژی جانور شامل، وزن بدن، طول بدن از پوزه تا کلوآک، مشخصات مجرای وازدفران و پارامترهای اسپرم مجرایی شامل: غلظت،تحرک وبقاء اسپرممورد مطالعه قرار گرفت و مجرا از لحاظ حضور و عدم حضور اسپرم بررسی گردید. نتایج نشان داد که حداکثر وزن بدن و طول پوزه تا کلوآک در نمونه­ های هر دو منطقه در فصل پاییز بود. مورفولوژی مجرای وازدفران افعی زنجانی نر شامل سه قسمت پروکسیمال، مدین و دیستال می­باشد. بیشترین میانگین طول مجرای وازدفران راست و چپ در نمونه­ های بستان آباد در پاییز و کمترین اندازه آن در بهار بود در حالیکه در نمونه­های طارم بر عکس آن بود. بیشترین میانگین درصد غلظت اسپرم در نمونه­ های بستان آباد در بهار و در نمونه­ های طارم در پاییز بود. بر اساس یافته­ ها می­توان نتیجه گرفت که میزان اسپرم ­های بالغ با کیفیت تولیدمثلی قابل قبول در مجرای وازدفران در اردیبهشت، مهر و آبان در بالاترین حد ممکن است و این افعی­ ها در بهار و پاییز دارای اسپرم­ های پرتحرک و به میزان نسبتا زیاد در بخش دیستال هستند و به نظر می­رسد آماده جفتگیری باشند.

کلیدواژه‌ها

افعی زنجانی نر؛ مجرای وازدفران؛ کیفیت اسپرم