بررسی فراوانی آنتی بادی ضد هرپس سیمپلکس ویروس نوع II در زنان باردار مراجعه کننده به بیمارستان 22 بهمن و آریا در سال 92-93

علوم پزشکی

مقاله 3، دوره 3، شماره 2، آذر 1392، صفحه 1-14   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

فاطمه حبیبی¹؛ سیما افشارنژاد¹؛ نوشین باباپور¹؛ ملیحه معین جوزان²

¹استادیار، دانشکده پزشکی، دانشگاه آزاد اسلامی مشهد، مشهد، ایران.

²دانشجوی رشته پزشکی، دانشکده پزشکی،دانشگاه آزاد اسلامی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

مقدمه : عفونت های ناشی از HSV در بسیاری از کشورهای جهان به صورت اندمیک وجود دارند. تعداد افرادی که دارای آنتی بادیهای ضد ویروس هستند متفاوت است و به طور عمده به گروههای مورد مطالعه بستگی داشته است. شیوع بالای هرپس و عوارض ناشی از آن به خصوص در نوزادان نشان می­دهد که توسعه­ برنامه­های پیشگیری و شناسایی مادران سروپوزتیو و سرو نگاتیو از لحاظ ارتقای سطح بهداشت عمومی و کاهش صدمات ناشی از عفونت ویروس بسیار با اهمیت است. از طرفی انتقال عفونت از افراد بدون علامتی که سروپوزتیو هستند، اهمیت مطالعات اپیدمیولوژیک سطح سرمی ویروس را دوچندان می­کند. لذا با توجه به اهمیت موضوع و نقش مهم مطالعات اپیدمیولوژیک در سیاست گذاریهای بهداشتی جامعه، مبنای پژوهش ما مطالعه­ی فراوانی سرمی HSV-2  در مادران باردار گذاشته شد.
روش کار: در یک مطالعه­ی مقطعی از تعداد 135 نفر خانم باردار مراجعه کننده به بیمارستان های آریا و 22 بهمن  در سال 92-93 نمونه خون گرفته شد. همچنین آنها پرسشنامه­هایی را جهت بررسی اثر هفت عامل: سن، شغل، میزان تحصیلات، تعداد بارداری، تعداد سقط، تعداد شرکای جنسی و سطح درآمد تکمیل کردند. در ادامه سرم نمونه­ها جدا شده و از نظر وجود IgG برای HSV-2 با استفاده از کیت های الایزا بررسی شدند.
نتایج: از بین این 135 نفر،4 نفر برای  HSV-2 مثبت شدند که 6/2%جامعه ی آماری ما را تشکیل می داد و با توجه به داده های آماری  و آزمون های آماری مناسب ،این مثبت شدن به سن، شغل، میزان تحصیلات، تعداد بارداری، تعداد سقط، تعداد شرکای جنسی و سطح درآمد ارتباطی نداشت .
نتیجه گیری:در مطالعه ی ما 6/2% افراد از نظر HSV-2  مثبت شدند .تمامی افرادی که مثبت شدند سن بالای 30 سال ، شغل خانه دار و تحصیلات زیر دیپلم داشتند اما به جهت کم بودن تعداد مثبت شده ها ، از لحاظ آماری هیچ رابطه ی معناداری بین سن ،شغل و سطح تحصیلات با HSV-2 پیدا نشد
 

کلیدواژه‌ها

هرپس سیمپلکس ویروس؛ فراوانی سرمی؛ زنان باردار

اصل مقاله

مقدمه:

هرپس ویروسهای انسانی براساس تفاوت خصوصیات ویروس (ساختمان ژنوم، گرایش بافتی، اثرات سیتوپاتولوژیک و مکان عفونت مخفی) و همچنین پاتوژنز و تظاهرات بیماری به چند زیر خانواده تقسیم می شوند. ویروسهای هرپس سیمپلکس تیپ 1 و2، ویروس واریسلازوستر، ویروس اپشتاین بار EBV ، سیتومگالو ویروس CMV  و هرپس ویروس انسانی تیپ 6، 7 و 8 که اخیرا شناسایی شده‌اند و در ارتباط با کاپوسی سارکوما بوده است (1).

دو نوع از ویروس هرپس سیمپلکس (HSV-1 و HSV-2) وجود دارد که در برخی از صفات مانند تشابه DNA و شاخصهای آنتی ژنی، گرایش بافتی و علائم بیماری مشابه هم هستند (2).

 هرپس سیمپلکس سبب ابتلاء مناطق مختلف بدن نظیر لبها، دستگاه تناسلی، پوست، چشمها و گاهی دستگاه عصبی مرکزی و دیگر دستگاههای داخل بدن از جمله: ریه، کبد، مری و غیره می شود. در عفونت مادرزادی، در ماههای اولیه زندگی جنین ویروس هرپس ممکن است در تشکیل اندام ها اختلال ایجاد کند و همچنین با میکروسفالی، کلسیفیکاسیونهای داخل جمجمه، کوریوریتینیت، کاتاراکت، آهکی شدن کبد، نقایص قلبی و محدودیت رشد جنین و حتی می تواند مرگ در نوزاد را ایجاد کند. در اکثر بررسی های انجام شده 30 در صد از عفونتهای هرپس نوزادی در اثر هرپس سیمپلکس نوع یک و 70 درصد در اثر هرپس سیمپلکس نوع 2 ایجاد می شود (3).

HSV-1 متمایل به ایجاد عفونت ها دهانی عود کننده است در حالی کهHSV-2 تمایل بیشتری به عفونت های مکرر ژنیتال دارد به همین دلیل HSV-1 معمولا ناشی از تماس با ترشحات دهانی آلوده می باشد ولی عفونت HSV-2 اکثرا ناشی از تماس انوژنیتال می باشد.شیوع سروتایپ های HSV در کشورهای در حال توسعه و اقشار کم درآمد جامعه در بالاترین میزان است گرچه میزان بالای عفونت های HSV-1 و HSV-2 در کشورهای توسعه یافته در بین اقشار اجتماعی اقتصادی نیز به چشم می خورد.عفونت های اتفاقی HSV-1در دوره ی کودکی و جوانی شایعتر است ولی در سراسر دوره های بعدی زندگی وجود دارد .

به طور کلی شیوع سروتیپی 7/41%در سیاه پوستان ،6/13%در مکزیکی ها و 13%در سفید پوستان وجود داشته است

اکثر عفونت های HSV خودبه خود کنترل می شوند و از چند روز (برای عفونت های مکرر)تا دو سه هفته طول می کشندو بدون ایجاد اسکار التیام می یابند.هرپس تناسلی چون یک بیماری منتقله از راه جنسی است می‌تواند مایه‌ی رسوایی باشد و عواقب سایکولوژیکی در پی داشته باشد که بسیار بیشتر از اثرات فیزیولوژیک آن است.بعضی از درمان های HSVممکن است شدید باشند و بدون درمان سریع ضد ویروسی عوارض وخیمی در پی داشته باشند. عارضه های تهدید کننده حیات شامل هرپس نوزادی، انسفالیت هرپس و عفونت HSVدر بیماران دچار اختلال ایمنی،بیماران سوختگی،شیرخواران و کودکان دچار سوءتغذیه شدید می‌باشند. هرپس چشمی عود کننده میتواند منجر به اسکار قرنیه و کوری شود (2).

موادو روش انجام طرح:

در این مطالعه مقطعی تعداد 135 خانم باردار مراجعه کننده به بیمارستانهای 22بهمن و آریا بررسی شدند. ابتدا پرسشنامه هایی شامل اطلاعات دموگرافیک نظیر نام، نام خانوادگی، سن، تعداد بارداری، تعداد سقط، تعداد شرکای جنسی، شغل، وضعیت تحصیلی و سطح در امد توسط شرکت کنندگان در مطالعه پر گردید. 5میلی لیتر خون  از انها گرفته شد. پس از جداسازی سرم توسط سانتریفیوژ، سرم های مذکور به پژوهشکده دانشکده پزشکی شاهین فر انتقال داده شدند و تا زمان آزمایش الایزا در دمای 20- درجه سانتیگراد فریز شدند. پس از تکمیل نمونه گیری، آزمایش بررسی IgG ضد ویروس هرپس سیمپلکس نوع 2 به روش الایزا  انجام شد.

قبل از شروع ازمایشات میکرو پلیت ها و سرم های  فریز شده در دمای اتاق گذاشته شد تا به دمای اتاق برسند سپس به ترتیب مراحل زیر ازمایشات انجام شد:

در هر چاهک پلیت 100 ماکرولیتر محلول سرم رقیق کننده و 500 ماکرولیتر نمونه ی سرم بیماران ریخته شد البته دو چاهک به عنوان کنترل مثبت ومنفی ،یک چاهک به عنوان blank در نظر گرفته شد.

به مدت 45 دقیقه در دمای 37 درجه سانتیگراد انکو باتور قرار داده شد .سپس نمونه ها از انکوباتور خارج شده و چاهک ها خالی شده  و 5 بار با محلول شستشو چاهک ها شسته شد.بعد از ان 100 ماکرولیتر آنزیم کونژوگه در  هر چاهک ریخته شد.30 دقیقه در دمای 37 درجه ی انکوباتور قرار داده شد.پس از خروج از انکوباتور 5 بار با محلول شستشو شسته شده و سپس 100 ماکرولیتر سوبسترای انزیم کونژوگه به آن اضافه شد. سپس 20 دقیقه در تاریکی نگهداری شد و پس از ان 50 ماکرولیتر محلول متوقف کننده در هر چاهک ریخته شد.بعد از آن نمونه ها در دستگاه گذاشته شدند و نمونه ها توسط calibrated  ELISA  Microwell  Read  خوانده شدند. نمونه ها با جذب نوری در طول موج 450 نانو مترخوانده شدند.نمونه های خوانده شده را در فرمول گذاشته و براساس جدول زیر خوانده شد :

(2)    Antibody Index=(sample O.D./cut off serum mean O.D.) x 10

 

Interpretation	Index
Negative	<9
Equivocal	9-11
Positive	>11

 

اگر عدد حاصله ازفرمول بالا کمتر از 9 بود جواب منفی است ،اگر عدد حاصله بین 9 و 11بود جواب مشکوک  است ،اگر عدد حاصله بالاتر از 11 بود جواب مثبت است . درتجزیه و تحلیل داده­ها از جداول ونمودارهای مناسب مانند توزیع فراوانی دادهها  استفاده شده است. در تحلیل داده­های با مقیاس اسمی از آزمون کای دو (Pearson Chi-Square) استفاده شده است و در مواردی که بیش از 25% فراوانی های مورد انتظار جداول کمتر از 5 بوده است از آزمون دقیق فیشر(Fisher's Exact Test) استفاده شده است.نرم افزار مورد استفاده در این پژوهش SPSS v.21  بوده و سطح معنی داری آزمون ها کمتر از 5% در نظر گرفته شده است.

 

نتایج:

نتایج این تحقیق براساس متغیرهای مورد مطالعه بصورت جداول و نمودارهای آماری گزارش گردید.

 

 

 

 

4-2- توزیع فراوانی بیماران مورد مطالعه براساس تعداد بارداری

   توزیع فراوانی بیماران مورد مطالعه براساس تعداد بارداری

 

هرپس سیمپکس ویروس نوع 2	ندارد		دارد		جمع
تعدادبارداری	تعداد	درصد	تعداد	درصد	تعداد	درصد
یک مورد	55	3/42%	0	0%	55	41%
دومورد	47	2/36%	2	50%	49	6/36%
سه مورد	17	1/13%	2	50%	19	2/14%
چهارمورد یابیشتر	11	5/8%	0	0%	11	2/8%
جمع	130	100%	4	100%	134	100%
آماره آزمون (میزان احتمال)	Fisher's Exact Test=5/081 p-value=0/074

با توجه به جدول  p-value =0/074 میتوان چنین گفت که ازلحاظ آماری ارتباط معنی داری بین تعداد بارداری دربیمار و وجود هرپس سیمپکس ویروس نوع 2در بیماران وجود ندارد.

 

 

 

 

 

 

 

توزیع فراوانی بیماران مورد مطالعه براساس تعداد سقط در بیماران

هرپس سیمپکس ویروس نوع 2	ندارد		دارد		جمع
تعداد سقط	تعداد	درصد	تعداد	درصد	تعداد	درصد
یک بار	35	9/26%	0	0%	35	1/26%
دوبار	6	6/4%	1	25%	7	2/5%
سه بار	5	8/3%	0	0%	5	7/3%
نداشته است	84	6/64%	3	75%	87	9/64%
جمع	130	100%	4	100%	134	100%
آماره آزمون (میزان احتمال)	Fisher's Exact Test=4/135 p-value=0/293

با توجه به جدول p-value=0/293 میتوان چنین گفت که ازلحاظ آماری ارتباط معنی داری بین  تعداد سقط در بیمار و وجود هرپس سیمپکس ویروس نوع 2در بیماران وجود ندارد .

 

توزیع فراوانی بیماران مورد مطالعه براساس تعداد سقط

 

بحث:

در 10 کشور پیشرفته جهان از قبیل ایالات متحده امریکا، کانادا، ژاپن، آلمان، انگلستان، بلژیک، فرانسه، ایتالیا، اسپانیا و استرالیا حدود 107 میلیون نفر از لحاظ سرمی برای HSV-2  مثبت هستند (4). در ایران به دلیل رعایت سلامت خانواده و وضعیت  فرهنگی، میزان شیوع این  ویروس کم است . در ایران هرپس تناسلی کمتر مورد توجه قرار گرفته است لذا مطالعات محدودی در این زمینه انجام شده است. در سال 1380 در مطالعه ای که روی اهداء کنندگان خون در شهر کرمان انجام شد  شیوع این بیماری 7/2% گزارش شد(5). در مطالعه ای که در گرگان در سال 1388 انجام شد از بین افراد مراجعه کننده به 10 آزمایشگاه  گرگان، به طور تصادفی 406 نفر بررسی شدند که از این بین، 9/4% از نظر آنتی بادی HSV-2 مثبت شدند(6). در اصفهان نیز HSV-2  به روش PCR سنجیده شد که 09/6% افراد مثبت شدند(7). در این پژوهش فراوانی سرمی این ویروس در بیمارستانهای مورد مطالعه واقع در مشهد 6 /2% مشاهده گردید.

در اصفهان نمونه های مورد مطالعه مربوط به گروههای سنی  1ماه تا 65 سال بود .بیشترین میزان آلودگی در بین گروههای سنی زیر یکسال و 40-19 سال دیده شد و کمترین میزان شیوع مربوط به گروههای سنی 18-1 سال و بالای 41 سال بود. این موضوع را می‌توان به این شکل توجیح کرد که در سن فعال جنسی این ویروس بیشتر دیده می شود (7)

در این مطالعه نیز 100% افرادی که مثبت شدند سن بالای 30 سال داشتند.

مطالعه انجام شده در کشور هند در سال 2010 شیوع سرمی HSV-2 در سن بالای 30 سال 2/22% بود و در افراد زیر 30 سال این شیوع بسیار کم بود طوری که در افراد زیر 20 سال این شیوع صفر بود. در این مطالعه سطح سرمی مثبت HSV-2  به میزان قابل توجهی به افزایش سن ارتباط داشت (4)در مطالعه‌ای که در سال 2007 در ایالت متحده انجام شد با افزایش سن سطح سرمی این ویروس افزایش پیدا می کرد (8)در مطالعه‌ای که در سال  2012 در کشور سویس انجام شد ارتباطی بین سن با شیوع سرمی HSV-2  دیده شد(9)در مطالعه ای که در سال 2007 در عربستان انجام شد نشان داد که فراوانی سرمی  HSV-2 در مادران مسن تر بیشتر است (10)در مطالعه ای که در سال 2010 در کشور هند انجام شد میزان شیوع سرمی  HSV-2 با تعداد شرکای جنسی ارتباط داشت(4).در این مطالعه از 5 نفر افرادی که تعداد شرکای جنسی متعدد داشتند یک نفر برای HSV-2 مثبت شد که این موضوع بیانگر این است که ارتباطی بین تعداد شرکای جنسی و مثبت شدن HSV-2 وجود دارد، اما به جهت تعداد کم مثبت شده‌ها از لحاظ آماری ارتباط معناداری بین تعداد شرکای جنسی و مثبت شدن HSV-2 وجود ندارد.در مطالعه‌ای که در سال 2007 در عربستان انجام شد شیوع سرمی HSV-2 در میان کارمندان دولت و معلمان نسبت به کارگران و افراد خانه دار بیشتر بود (10)در این پژوهش تمامی افرادی که برای HSV-2 مثبت شدند خانه دار بودند.در مطالعه ای که در سال 2011 در کشور هند انجام شد سطح تحصیلات پایین با میزان مثبت شدن  HSV-2 ارتباط داشت(11).در این مطالعه تمامی افرادی که از لحاظ  HSV-2 مثبت شدند تحصیلات زیر دیپلم داشتند.  در این پژوهش بین تعداد سقط، تعداد بارداری و سطح درآمد با مثبت شدن   HSV-2ارتباطی وجود نداشت.در مطالعه‌ای که در سال 2010 در کشور هند انجام شد سطح سرمی HSV-2 با تعداد زایمان و سابقه‌ی سقط ارتباط داشت(4)در این مطالعه از 135 نمونه 4 نمونه برای HSV -2(IgG) که 6/2%افراد را شامل می شد مثبت شدند. 100% افرادی که مثبت شدند سن بالای 30 سال، شغل خانه دار، تحصیلات زیر دیپلم داشتند که این قضیه ارتباطی را بین سن، شغل و تحصیلات با مثبت شدن HSV-2   نشان می دهد اما به جهت کم بودن تعداد مثبت شده ها ارتباط معناداری از لحاظ آماری بین این متغیرها و HSV-2   پیدا نشد. همچنین با توجه به این که از 135 نفر جامعه ی آماری، فقط 5 نفر تعداد شرکای متعدد جنسی داشتند و از این تعداد، یک نفر مثبت شد این موضوع  را به ما گوشزد می کند که تعداد شرکای جنسی متعدد می­تواند یکی از عوامل مثبت شدن HSV-2  باشد. در این مطالعه به دلیل تعداد کم افرادی که مثبت شدند ارتباط معنا داری از نظر آماری بین تعداد شرکای جنسی و مثبت شدن HSV-2 پیدا نشد.

همچنین در این مطالعه ارتباطی بین تعداد بارداری، تعداد سقط  و میزان درآمد با مثبت شدن HSV-2  پیدا نشد که نداشتن ارتباط معنادار از لحاظ آماری با مثبت شدن HSV-2 ، موید این ادعاست.

 

 

 

نتیجه گیری:

با توجه به دفع بدون علامت ویروس از ناحیه ی تناسلی زنان به ویژه در هنگام زایمان خطر انتقال به نوزاد و متعاقبا ایجاد عفونت های نوزادی وجود دارد .این قضیه ما را به این سمت سوق می دهد که در مادران سرو پوزتیو بدون علامت زایمان سزارین انجام شود.

در افراد سروپوزتیو چون خطر انتقال این ویروس حتی بدون علائم بالینی به شریک جنسی وجود دارد در روابط جنسی نکات بهداشتی از قبیل استفاده از کاندوم رعایت شود تا از شیوع این ویروس جلو گیری شود.

چون این ویروس می­تواند جنین و نوزاد را به شدت درگیر کند و عواقب بدی را در پی داشته باشد به مادران سرونگاتیو توصیه می شود به نکات بهداشتی را برای جلوگیری از ابتلا به این ویروس توجه کنند.

در مجموع رعایت مسائل اخلاقی واعتقادی و بهداشتی و همچنین دادن آموزش های بهداشتی مناسب به افراد جامعه، کمک زیادی در جلو گیری از انتشار این ویروس می کند.

مراجع

 

1. Schifer J , Lawence C. chapter134. herpes simplex virus.Mandell G,Douglas E,Bennett D.mandell-douglas-and-bennetts Principles and Practice of Infectious Diseases. 7 ^th.Churchill Livingstone. 2010. 1943-1958.
2. Staberry L .chapter 249 . Herpes simplex virus . Robert M,Kliegman M ,Stanton B,Geme J ,Schor N ,Behrman R. Nelson TextbooK of Pediatrics.19 th:Saunders.2011.1366-1372.
3. Tnsly R . Chapter172.herpes simplex virus. Corey L.Herpes Simplex Viruse.In: HirschM, Longo D, Thorn G,Braunwald E ,Fauci A,Kasper D , ‘et al”. Harrison’s Principle of Internal  Medicine.17 ^th ed.New York:Corey L.2008.1095-1102.
4. Rathore S, Jamwal A, Gupta V. Herpes simplex virus type 2: Seroprevalence in antenatal women.   Indian J Sex Transm Disease. 2010؛(31):11-15.
5. عرب زاده ع،فکری ع . شیوع سرمی آنتی بادی ویروس هرپس سیمپلکس ویروس نوع 2 در اهدا کنندگان خون در شهر کرمان در سال 1380.مجله دانشگاه غلوم پزشکی کرمان . 1381: (شماره 1): 53-59.
6. هدایت مفیدی م،سعیدی م،بهنام پور ن.سرواپیدمیولوژی ویروس هرپس سیمپلکس نوع 2 در شهر گرگان در سال 1385.مجله علوم ازمایشگاهی .1385 :(شماره2):15-19.
7. قاسمی دهکردی ب،ممتاز ح،رضائیان ع،یغوبی ر.بررسی مولکولی فراوانی ویروس هرپس سیمپلکس نوع 2 در استانهای اصفهان و چها محال بختیاری در سال 1388.مجله میکروب شناسی پزشکی ایران .1388: (شماره 4):46-53.
   1. Xu F, Markowitz LE, Gottlieb SL, Berman SM. Seroprevalence of herpes simplex virus types 1 and 2 in pregnant women in theUnited States. Am J Obstet Gynecol. 2007;(196):43.e1-43.
   2. Kucera  P,  Gerber S,  Marques-Vidal  P, Meylan M. Seroepidemiology of herpes simplex virus type 1 and 2 in pregnant women inSwitzerland. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol.2012  September؛(160):13-17
   3. Obeid OE. Prevalence of herpes simplex virus types 1 and 2 and associated sociodemographic variables in pregnant women attending King Fahd Hospital of the university. J Fam Community Med . 2007;(14):3-7.
   4. Biswas D, Borkakoty B, Mahanta M, Walia K, Saikia L, Akoijam B, ‘et al”. Seroprevalence and risk factors of herpes simplexvirus type-2 infection among pregnant women inNortheast India.  BMC Infectious Diseases . 2011; (11) :325.