میزان تحقق اصول عملکردی توسعه مبتنی بر حمل‌ونقل همگانی مطالعه موردی: مجتمع ایستگاهی شهرک اکباتان

آمایش محیط

مقاله 7، دوره 10، شماره 36، خرداد 1396، صفحه 133-156   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

پویان شهابیان¹؛ ریحانه اسدی^{* 2}

¹(استادیار گروه شهرسازی،دانشگاه آزاداسلامی واحد تهران مرکزی)

²(کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری، ،دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی)

چکیده

امروزه حمل‌ونقل به‌عنوان یکی از مهم ترین عناصر ساختاری بر توسعه شهرها اثرگذار است که در این میان حمل‌ونقل همگانی به دلیل حجم و ظرفیت کارکردی گسترده خود می‌تواند در مقیاس وسیع‌تر عمل نماید. توسعه مبتنی بر حمل‌ونقل همگانی^[1](TOD) با محوریت مترو یکی از رویکردهای ویژه در این زمینه است که در شهر تهران باوجود پتانسیل‌های فراوان به علت عدم شناخت اصول پیاده‌سازی و چارچوب عملکردی صحیح، نه‌تنها نتوانسته است از مزایای چنین توسعه‌ای بهره‌مند شود، بلکه مشکلات ترافیکی و اجتماعی فراوانی را نیز بر محدوده‌های بلافصل مجتمع‌های ایستگاهی تحمیل کرده است. ایستگاه مترو شهرک اکباتان به‌عنوان یک مجتمع ایستگاهی، در بخش غربی خط 4 مترو شهر تهران واقع‌شده است. نظر به اینکه این ایستگاه به‌عنوان یکی از مجتمع‌های ایستگاهی تازه احداث به شمار می‌آید، پژوهش حاضر با بهره‌مندی از روش تحقیق توصیفی و تحلیلی و با بهره‌مندی از روش تحلیلی AHP در بستر مطالعات اسنادی و کتابخانه‌ای و برداشت میدانی و نظرات ساکنین به بررسی میزان تحقق اصول عملکردی توسعه مبتنی بر حمل‌ونقل همگانی در این مجتمع ایستگاهی پرداخته و پس از تحلیل امتیازات کسب‌شده در هر بخش، در پایان به این نتیجه می‌رسد که اگرچه میزان تحقق‌پذیری اصول مطرح‌شده به میزان 84.4 می‌باشد و به‌طورکلی این ایستگاه از جنبه انطباق با این اصول در شرایط مناسبی به سر می‌برد، اما عوامل کاهش امتیازات در این محدوده باهدف رفع کاستی‌های موجود، نیازمند بررسی، اصلاح و برنامه‌ریزی مجدد می‌باشد که در این باره در پایان به ارائه چند راهکار و پیشنهاد پرداخته می‌شود.



[1] TOD:Transit-Oriented Development

کلیدواژه‌ها

اصول عملکردی؛ مترو؛ مجتمع ایستگاهی؛ شهرک اکباتان؛ TOD؛ AHP

مراجع

 

1. بهزادفر، م، ذبیحی، م.1390، راهنمای برنامه‌سازی حوزه‌های شهری در چهارچوب توسعه مبتنی بر حمل‌ونقل عمومی، فصلنامه علمی پژوهشی باغ نظر،18(8): 48-37
2. خاکساری، ع، طهماسبی، ش.1390، توسعه حمل‌ونقل همگانی محور، یازدهمین کنفرانس سیستم بین‌المللی مهندسی ترافیک و حمل‌ونقل، برج میلاد:13-1
3. راه‌نورد، بابک،1388، نقش کارآمد مجتمع‌های ایستگاهی مترو در توسعه اقتصادی اجتماعی شهر تهران، هشتمین همایش حمل‌ونقل ریلی،17-1
4. رفیعیان، م، عسگری تفرشی، ح. 1388، بررسی الگوی عرضه زمین در محدوده‌های اطراف ایستگاه مترو با استفاده از دیدگاه مخاطب محور، دو فصلنامه مدیریت شهری،24: 93-81
5. رضابیگی ثانی، ر، شیرمحمدی، ح، رضابیگی ثانی، ف.1390، بررسی ابعاد مختلف کاربست رویکرد توسعه مبتنی بر حمل‌ونقل در کلان‌شهرها و شهرهای جدید، یازدهمین کنفرانس بین‌المللی مهندسی حمل‌ونقل و ترافیک،20-1
6. زبردست، اسفندیار،1389، کاربرد فرآیند تحلیل سلسله مراتبی در برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای، نشریه هنرهای زیبا، شماره 1380،21-13
7. ساریخانی، م.1383، مجتمع ایستگاهی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، گروه معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی
8. صرافی، م، محمدیان، ح. 1391. امکان‌سنجی پیاده راه‌سازی خیابان‌های مرکز شهر همدان، فصل‌نامه آمایش محیط،21(6): 138-112
9. عباس زادگان، م، رضازاده، ر، محمدی، م. 1390، بررسی مفهوم توسعه مبتنی بر حمل‌ونقل همگانی و جایگاه مترو شهری تهران در آن، فصلنامه علمی پژوهشی باغ نظر،17(8):15-1
10. فرزاد بهتاش، م. 1383، امکان‌سنجی و برنامه‌ریزی فضایی مجتمع‌های ایستگاهی مترو، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس،320 صفحه
11. فری، ه.1383، طراحی شهری به‌سوی یک‌شکل پایدارتر شهر، حسین بحرینی، نشر شهرداری تهران، شرکت پردازش و برنامه‌ریزی شهری
12. کاشانی جو، خشایار، 1389، پیاده راه ها، انتشارات آذرخش، چاپ اول،217-1
13. لاریمیان، ت، صادقی، آ، عبدالله، ب. 1390، اولویت‌بندی شاخص‌های مؤثر در پیاده‌سازی رویکرد توسعه مبتنی بر حمل‌ونقل همگانی با به‌کارگیری تحلیل سلسله‌مراتب فازی، یازدهمین کنفرانس بین‌المللی مهندسی حمل‌ونقل و ترافیک،16-1
14. منتظری، محمد،1391، مجتمع‌های ایستگاهی راهکاری نوین در تأمین مالی پروژه‌های حمل‌ونقل درون‌شهری، دوازدهمین کنفرانس بین‌المللی مهندسی حمل‌ونقل و ترافیک،17-1
15. هدایتی، ج.1381، توسعه با محوریت حمل‌ونقل عمومی، مجموعه مقالات ارائه‌شده برای همایش تهران با مترو، شرکت مترو
16. نظریان، ا، گودرزی، د.1391، ساختار فیزیکی کالبدی شهرها و نقش آن در ترافیک شهری، فصل‌نامه آمایش محیط،23(6): 50-28

 

1. Calthrope, P. (1993). the Next American Metropolis (Ecology, Community and American Dream) Princeton, N.J: Princeton Architectural Press.
2. CANPZD. (2006). Transit Oriented Development (TOD) Guidebook, City of Austin Neighborhood Planning and Zoning Department, Austin: Metropolitan Council
3. Daisa, J. M. (2004). Traffic, Parking, and Transit- Oriented Development, The NewTransit Town;Best Practices In Transit-Oriented Development, Washington, Covelo & London: Island Press.
4. Doina Olaru, Brett Smith, John H.E. Taplin(2011) Residential location and transit-oriented development in a new rail corridor, Transportation Research Part A 45, 219–237
5. Fernanda,b. (2012),A Proposal of indicators for evaluation of the urban space for pedestrian and cyclists in access to mass transit station,15^th meeting EURO working Group on Transportation,Social and Behavioral Scinecees(54),44-62
6. Greenberg, Ellen. (2004). Regulations Shape Reality: Zoning for Transit-Oriented Development,The New Transit Town; Best Practices In Transit-Oriented Development, Washington, Covelo &London: Island Press
7. Keith A. Ratner, Andrew R. Goetz, (2013) The reshaping of land use and urban form in Denver through transit-oriented development, Cities 30, 31–46
8. Transit-Oriented Development Guidebook, City of Austin Neighborhood Planning and Zoning Department, January, 2005 
9. Valley Connections. (2001). Model Transit-Oriented District Overlay Zoning Ordinance, Prepared for Valley Connections, Valley, Community Design and Architecture, Inc.
10. www.Copenhagenet.dk
11. www.Lenspoden.com
12. www.vieux.montreal.qc.ca