بررسی وضعیت انتشار دایره‌المعارف‌های کودکان و نوجوانان منتشره بین سا-ل‌های ۱۳۸۵ – ۱۳۹۰

دانش شناسی

مقاله 7، دوره 10، شماره 36، خرداد 1396، صفحه 75-86   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

مهدی محمدی^{* 1}؛ سکینه فلسفین²

¹استادیار و عضو هیأت علمی گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه قم

²دانشجوی دکتری علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه ازاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات

چکیده

هدف: پژوهش حاضر به منظور بررسی وضعیت انتشار دانش­نامه­های^[1] فارسی کودکان و نوجوانان منتشره بین سال‌های 1385 - 1390 صورت گرفته است.
روش پژوهش: پژوهش حاضر، از نوع پژوهش‌های کاربردی است که با استفاده از روش تحلیل محتوا و با بکارگیری سیاهه وارسی محقق ساخته صورت گرفته است. از آنجا که برای مقایسه متغیرهای ترتیبی نمی‌توان از آزمون‌های پارامتریک استفاده کرد، برای این منظور از آزمون‌ میانه و یا آزمون کروسکال والیس استفاده شد. جامعه پژوهش را 150 عنوان دانش­نامه منتشر شده بین ‌سال‌های مذکور تشکیل می‌دهند که از پایگاه خانه کتاب شناسایی و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
یافته­ها: یافته‌ها نشان داد که از150عنوان منتشره، 45 اثر (30 درصد) دانش­نامه­ عمومی و 105 اثر (70 درصد) دانش­نامه تخصصی است. سال 1388 با 34 عنوان بیشترین آثار منتشره را در خود جای داده است. 86 درصد آثار در تهران و ۱۴ درصد در دیگر استان‌ها منتشر شده‌ بودند.
نتیجه‌گیری: بررسی نوع آثار منتشر شده  نشان داد که دانش‌نامه‌های ترجمه‌ای در مقایسه با آثار تألیفی از درصد بیشتری برخوردار بودند و از نظرگروه‌های سنی نیز بیشترین آثار جهت استفاده گروه­ سنی «د» منتشر شده است. از لحاظ وضعیت ویراستاری، دایره‌المعارف‌های تألیفی در مقایسه با کتاب‌های ترجمه‌ای از وضعیت مناسبی برخوردار نبودند و قیمت آثار منتشره در طول سا­ل­های مورد بررسی رو به افزایش بوده است.




[1]. در هر قسمت از مقاله منظور از دانش­نامه، همان دایره المعارف است.

کلیدواژه‌ها

دانش‌نامه‌ها؛ کودکان و نوجوانان؛ منابع مرجع؛ کتاب‌های مرجع

مراجع

آذرنگ، ع. ح. (1386). مبانی نشر کتاب. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها (سمت).

باب‌الحوائجی، ف.؛ یزدیان راد، م. (۱۳۸۹). تحلیل محتوای مقالات مجلات تخصصی کتابداری و اطلاع‌رسانی درباره ترویج کتابداری و اطلاع‌رسانی درباره ترویج کتابخوانی و کتابخانه‌های کودکان از سال ۱۳۷۸- ۱۳۸۷. تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی، ۱۶ (۴)، ۳۱- ۵۳.

برخانی، ا. (1384). ارزیابی کتاب­های مرجع فارسی (کودکان و نوجوانان 10 تا 16 ساله در پنجاه ساله اخیر). پژوهش ­نامه ادبیات کودک و نوجوان، 42، 108.

بخشی‌پور، ط. (۱۳۸۹). تحلیل محتوای کتاب‌های فارسی (بخوانیم و بنویسیم) دوره ابتدایی از نظر میزان ارتباط آن با مفاهیم آموزش شهروندی. پایان ‌نامه کارشناسی ارشد علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران.

حجوانی، م. (۱۳۸۸). نقش سرویراستار در صنعت نشر. کتاب کودک و نوجوان، ویژه‌نامه دومین نمایشگاه تخصصی، ۳۳.

حجازی(فراهانی)، ب. (1379). ادبیات کودک ونوجوان: ویژگی­ها و جنبه­ها. تهران: انتشارات روشنگران و مطالعات زنان.

خلعتبری، ف. (1393).  انتقاد یک ناشر از وضعیت نامناسب بخش کودک و نوجوان/ نهادهای دولتی کتاب‌ ترجمه می‌خرند. قابل دسترسی از:

http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=139302170012.(۱۷/۴/۹۳)

رحماندوست، م. (1393).  وضعیت نشر کتاب کودک و نوجوان در گفت­و گو با «مصطفی رحماندوست».  قابل دسترسی از :

http://www.irna.ir/fa/News  (۱۷/04/۱۳۹۳).

سیمای جمهوری اسلامی ایران، مناظره،  شبکه 1. 5 اردیبهشت 1393.

طاهری لطفی، م. (1378). بررسی وضعیت کتاب­های کودکان و نوجوانان 1357 ـ1371. پایان نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع رسانی دانشکده علوم تربیتی دانشگاه تهران.

فانی، ک. (1375). دایره المعارف نویسی و مشکلات آن. کیهان فرهنگی، ویژه‌نامه دایره‌المعارف‌ها و دانش‌نامه‌ها، 13(127)، 115.

فلسفین، س. (1391). بررسی وضعیت کتاب‌های مرجع چاپی فارسی کودکان و نوجوانان منتشره با معیارهای موجود (1385 تا 1390). پایان­نامه کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه قم.

قزل ایاغ، ث. (1388). ادبیات کودکان و نوجوانان و ترویج خواندن (مواد و خدمات کتابخانه­ای برای کودکان و نوجوانان). تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب انسانی دانشگاه­ها(سمت).

گرگین، ا. (1375). ویرایش فرهنگنامه­ای؛ سادگی و ایجاز. کیهان فرهنگی، ویژه‌نامه دایره‌المعار‌‌‌ف‌ها و دانش‌نامه‌ها، 13(127)، 131.

محمدی، م. (1389). بررسی وضعیت انتشار داستان­های دینی کودکان و نوجوانان بین سال­های 1380 ـ 1385. تحقیقات اطلاع­رسانی و کتابخانه­های عمومی، 4، 55.

علیجانی، ر. (1388). خدمات مرجع و اطلاع یابی: از نظریه تا عمل. تهران: چاپار.

میرهادی، خ.؛ آهی، ل.؛ صنعتی زاده کرمانی مهدخت، ت. (1357). گذری در ادبیات کودکان. تهران: شورای کتاب کودک.

هاشمی نسب، ص. (1371). کودکان و ادبیات رسمی ایران: بررسی جنبه­های مختلف بازنویسی از ادبیات کلاسیک ایران برای کودکان و نوجوانان. تهران: سروش.