ارزیابی عملکرد کتابخانه‌ های دانشگاهی شهر سمنان بر اساس استاندارد ایزو 11620

دانش شناسی

مقاله 8، دوره 10، شماره 36، خرداد 1396، صفحه 87-101   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

منیره مؤذن¹؛ داریوش مطلبی^{* 2}؛ مهردخت وزیرپور کشمیری³

¹کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی-مدیریت اطلاعات، مدیر داخلی کتابخانه مرکزی دانشگاه علوم پزشکی سمنان کتابخانه مرکزی، دانشگاه علوم پزشکی سمنان، سمنان، ایران

²استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام شهرری

³مشاور دبیرکل و عضو هیات امنایی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور

چکیده

هدف: هدف پژوهش حاضر شناسایی عملکرد کتابخانه‎های دانشگاهی شهر سمنان بر اساس استاندارد ایزو 11620 است.
روش‌ پژوهش:  این پژوهش، از نظر هدف کاربردی و از نظر روش انجام، پیمایشی است. جامعه آماری، کتابداران کتابخانه‎های دانشگاهی شهر سمنان  شامل 29 نفر است. برای سنجش عملکرد کتابخانه، از پرسشنامه محقق ساخته ـ براساس استاندارد ایزو 11620 ـ به­عنوان ابزار گردآوری داده­ها استفاده شد و برای آزمون فرضیه از آزمون‌های t استیودنت یک نمونه‌ای، تحلیل واریانس یک طرفه و دانکن استفاده شد، نرم افزار آماری مورد استفاده SPSS  ویرایش 22 بوده است.
یافته‌ها: عملکرد کتابخانه‎های دانشگاهی شهر سمنان از منظر منابع و زیرساخت‎ها با میانگین89/1،  پایین­تر از سطح متوسط است. عملکرد کتابخانه‎های دانشگاهی شهر سمنان از منظرکاربرد با میانگین 67/2، پایین­تر از سطح متوسط است. همچنین از منظر کارآمدی با میانگین 18/2، عملکرد کتابخانه‎های دانشگاهی پایین­تر از سطح متوسط است. کتابخانه‎های دانشگاهی شهر سمنان تنها از منظر پتانسیل­ها و توسعه با میانگین 27/3، بالا­تر از سطح متوسط بوده است.
نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد که میزان عملکرد کتابخانه‎های دانشگاهی شهر سمنان بر اساس استاندارد 11620 پایین­تر از سطح متوسط است. آزمون فرضیه برای مقایسه عملکردها در ابعاد مختلف استاندارد نشان داد که  از نظر عملکرد در شاخص منابع دسترسی و زیرساخت، کاربرد یا استفاده، و پتانسیل‌ها و توسعه تفاوت معناداری بین عملکرد کتابخانه‎های  مورد بررسی وجود نداشت و عملکرد کتابخانه‌ها در زمینه منابع دسترسی و زیرساخت، کاربرد  و پتانسیل‌ها و توسعه بین هر سه دانشگاه یکسان و ضعیف است.

کلیدواژه‌ها

عملکرد کتابخانه‎ دانشگاهی؛ استاندارد ایزو 11620؛ کتابخانه‎های دانشگاهی سمنان

مراجع

آخشیک، س. (1389).خلاصه مباحث روش های تحقیق و آمار. تهران: نشر کتابدار، 1389.

ابراهیمی،ک. (1387). مقایسه نیروی انسانی، مجموعه، فضا و بودجه کتابخانه مرکزی و کتابخانه‎های دانشکده ای دانشگاه علوم پزشکی تبریز با استانداردهای کتابخانه‎های دانشگاهی ایران و استانداردهای انجمن کتابخانه‎های دانشگاهی و پژوهشی (ACRL). پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تبریز.

ابراهیمی، ک.؛ حبیبی، ش.؛ کلبخانی، ع. (1389). مجموعه های کتابخانه‎های دانشگاه علوم پزشکی تبریز در مصاف با دو استاندارد. فصلنامه کتاب، 3 (83)،164-177.

 احمدی، ن.؛ رسولی آزاد،  م.؛  رضاحسینی، ه .( 1390). تعیین و تشریح وضع موجود کتابخانه‌های دانشگاهی شهرستان خمین از نظر شاخص های موجود در استانداردهای کتابخانه‌های دانشگاهی ایران و مقایسه وضع موجود با وضع مطلوب. پژوهش اجتماعی ،10(4) ، 63 - 76 .

اسفندیاری، ع.؛ باب الحوایجی، ف. (1388). کیفیت سنجی عملکرد کتابخانه‎های دانشگاهی: رویکردی متن پژوهانه. کتابداری و اطلاع رسانی، 12(1)،  78-49.

اکبری، ع. ( 1381 ). بررسی وضعیت کتابخانه‌های منطقه پنج و مقایسه آن‌ها با استانداردهای کتابخانه‌های دانشگاهی ایران.  پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات اهواز.

بنی اقبال، ن. (1387). الگوی توسعه کتابخانه‎های دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال براساس استانداردهای کتابخانه‎های دانشگاهی. تحقیقات کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاهی،48، 213-240.

تعاونی، ش. (1381). استانداردهای کتابخانه‎های دانشگاهی ایران. تهران: کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.

جلالی، ب. (1385). بررسی وضعیت کتابخانه‎های دانشگاه رازی، علوم پزشکی، و دانشگاه آزاد اسلامی کرمانشاه و مقایسه با استانداردهای کتابخانه‎های دانشگاهی ایران. مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، 17(3)، 39-50.

چشمه­سهرابی، م.؛ اکبری، م.؛ افخ­نیا، ا.(1389). استانداردهای طراحی در کتابخانه‎های مرکزی دانشگاهی شهراصفهان. مجله مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، 22 (3)، 6-23.

حاجیها، ع. (1388). رویکردى به جایگاه ویژه کتابخانه‌هاى دانشگاهى. ماهنامه اطلاع یابى و اطلاع رسانى، 26، 59-78.

حریری، ن.؛ مصفا، ن. (1390). ارزیابی عملکرد کتابخانه های وابسته به دانشگاه آزاد الامی واحد علوم تحقیقات تهران بر اساس مدل سیرز. تحقیقات کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه، 56، 116-132.

حسینی، ع.؛ کوهی رستمی، م. (1389). ارزیابی مجموعه های کتابخانه‎های دانشگاه‌های جامع با استانداردهای کتابخانه‎های دانشگاهی ایران. مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، 3 (83)، 40-59.

حیدری، ا. (1383). کارآفرینی دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی. اطلاعات سیاسی – اقتصادی، 203 و 204،  182 – 191.

زابلی، ص.؛ سلیمان‎نژاد، ع.؛  زابلی، ر.  (1394).  ارزیابی عملکرد کتابخانه‎های دانشکده‌ای دانشگاه علوم پزشکی شهر کرمان بر اساس مدل امتیازی متوازن. نشریه پژوهش های سلامت محور، 1، 47-59.

شعبانی، ا.؛ نظام‌آبادی؛ف.؛ سعادت، ر. (1388). ارزیابی مجموعه کتابخانه‎های دانشگاهی شهر اراک و مقایسه آن بااستانداردهای کتابخانه‎های دانشگاهی ایران. تحقیقات کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاهی، 49، 138-115.

ذاکر شهرک، م.؛ اباذری، ز. (1391). ارزیابی عملکرد کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در ایران با استفاده از مدل تعالی بنیاد کیفیت اروپا EFQM  و ارائه مدل پیشنهادی ایجاد کتابخانه بین­المللی کودکان و نوجوانان. تحقیقات کتابداری و اطلاع رسانی ، 59، 129-149.

صرافپور، س. (1389). ارائه شاخص‌های ارزیابی عملکرد کتابخانه‎های تخصصی ایران با رویکرد کارت امتیازی متوازن و استفاده از آن در ارزیابی کتابخانه مرکزی شرکت ملی گاز ایران. پایا‎ن‎نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

قاسمی، ع. (1392). شاخص عملکرد کتابخانه‌ها: BS ISO 11620:2008. تهران: نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، موسسه انتشارات کتاب نشر.

شایان مهر، ع. ( 1377 ). دایر ه المعارف تطبیقى علوم اجتماعى. (ج 1). تهران: کیهان.

طبسی، ع. (1382). مقایسه وضعیت موجود کتابخانه‎های دانشگاهی زاهدان با استاندارد کتابخانه‎های دانشگاهی ایران.  مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، 14( 2)،  52-58.

عصاره، ف.؛ نصیرى، م. (1383). مقایسه کتابخانه‎های واحدهای دانشگاهی منطقه شش دانشگاه آزاد اسلامی با استانداردهای کتابخانه‎های دانشگاهی ایران. تحقیقات کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاهی، 42، 77-98.

عطایی، ا. ( 1381 ).  ارزیابی نیروی انسانی کتابخانه‌های دانشگاهی شهر تهران براساس پیش‌نویس استاندارد کتابخانه‌های دانشگاهی ایران.  تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه های عمومی، 46و 47،  59-64.

فرداصفهانی،  ف.،  میرحسینی،  ز. (1391). تحلیل وضعیت کتابخانه‌های دانشگاه علوم پزشکی تهران با استفاده از استانداردهای کتابخانه های دانشگاهی ایران. نظام ها و خدمات اطلاعاتی ،2 ( 1 )،  55 - 68 .

فرج پهلو، ع.؛ آخشیک،س. (1389). سنجش کیفیت عملکرد کتابخانه های دانشگاهی شهید چمران اهواز با استفاده از مدل EFQM  . کتابداری و اطلاع­رسانی، 48، 31-48.

مسعودی، ف. (1393). کاربرد شاخص­های عملکرد کتابخانه بر اساس استاندارد ایزو 11620. نقد کتاب اطلاع­رسانی و ارتباطات، 1و2،  13-20.

مومنی، م. (1388). مقایسه کتابخانه‎های دانشگاهی شهر سمنان با استانداردهای کتابخانه‎های دانشگاهی ایران. پایان‌نامه ک‍ارش‍ن‍اس‍ی‌ ارش‍د، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال.

منصوری، ح.؛ نجاتی آجی بیشه، م. (1388). اجرا و پیاده سازی مدل sears: ابزاری نوین جهت ارزیابی عملکرد کتابخانه‎های دانشگاهی. کتابداری و اطلاع رسانی، 47، 233-264.

میرغفوری، ح.؛ مکی، ف. (1386)، ارزیابی سطح کیفیت خدمات کتابخانه‎های آموزشی با رویکرد LibQUAL (مورد: کتابخانه‎های دانشگاه یزد). کتابداری و اطلاع‌رسانی، 37، 40-51.

نبی‎زاده کیوی، س.؛ مومنی، ع.؛ ملکی، ر. (1392). ارزیابی عملکرد اداره کل اطلاع‎رسانی کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران براساس مدل کارت امتیازی متوازن. فصلنامه مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، 96، 6-23.

نصیرى، م.؛ عصاره، ف. (1383). مقایسه کتابخانه‎های واحدهای دانشگاهی منطقه شش دانشگاه آزاد اسلامی با استانداردهای کتابخانه‎های دانشگاهی ایران. تحقیقات کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاهیۀ،42، 77-98.

 

Ashoor, M. S. J. (2003). University libraries in Saudi Arabia: its presentand future (in Arabic). Riyadh: Mars Publishing House.

Bellini, P. (2004). The trial application of the IS0 11620: library performance indicators at the Library of the University of Trento, Italy, Fifth Northumbria, 48-57.   

Khan, B. & Tripathi, T. (2014). Performance Audit of Some Selected University Libraries in West Bengal: A Framework for Evaluation. Asian Journal of Multi disciplinary Studies, 7(2),  116-130. 

 Kyrillidou, M. and Persson, A.C(2008). The new user in Sweden:A LibQual study at lund university. Library Performance Measurement and Metrics. 7(1), 45-53.

Ogundip, e. (1982). Personal standards for university libraries, Library Science, 9, 20- 29   

Thompson,B.; Kyrillidou, M. C.(2007). Library user service disires: A LibQual+ Study. The Library Quartery. 1(78).