بررسی تأثیر سرمایه‌ روانشناختی با میانجیگری انگیزه پیشرفت بر خلاقیت دانشجویان

ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی

مقاله 3، دوره 6، شماره 4 - شماره پیاپی 24، اردیبهشت 1396، صفحه 51-70   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

نویسندگان

ارسلان ایرجی راد^{* 1}؛ الهه ملکزاده²

¹استادیار مرکز آموزش عالی امام خمینی (ره)، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

²کارشناسی ارشد مشاوره دانشگاه علامه طباطبایی ، تهران ، ایران

چکیده

زمینه: خلاقیت عاملی مؤثر و کلیدی در حوزه فعالیت‌های علوم اجتماعی، روانشناسی و آموزش و پرورش است. در دنیای متمدن امروز، بقا و موفقیت فعالیت‌های بشری در حوزه‌های مختلف به خلاقیت در آن حوزه بستگی دارد. عوامل متعددی بر خلاقیت اثرگذار است که سرمایه‌ روانشناختی و انگیزه پیشرفت از جمله آن عوامل می‌باشند.
هدف: هدف این از پژوهش ، شناسایی رابطه بین سرمایه‌‌روانشناختی با خلاقیت دانشجویان با توجه به نقش میانجیگری انگیزه پیشرفت می باشد.
روش: این تحقیق از نظر هدف کاربردی، از نظر امکان کنترل متغیّرها شبه آزمایشی و از نظرشیوه‌ی گردآوری داده ها میدانی است. برای تجزیه و تحلیل توصیفی داده‌ها از میانگین و انحراف معیار، و برای تجزیه وتحلیل استنباطی داده‌ها از روش تحلیل مسیر استفاده شد. جامعه‌ی‌ آماری پژوهش، 640 تن دانشجویان کارشناسی و کارشناسی ارشد مؤسسه آموزش عالی سمنگان در سال تحصیلی 1396-1395 بوده‌اند که تعداد 240 تن از آنان از طریق فرمول کوکران به روش نمونه‌گیری طبقه‌ای نسبی به عنوان حجم نمونه پژوهش انتخاب و پرسشنامه های مربوطه را تکمیل نمودند. ابزار جمع‌آوری داده‌ها شامل پرسش‌نامه‌های سرمایه روانشناختی لوتانز، انگیزه پیشرفت هرمنس و خلاقیت عابدی می‌باشد. پایایی پرسش‌‌نامه‌ها در حد قابل قبولی به دست آمد.
یافته‌ها: یافته‌های پژهش حاکی از آن بود که: 1-چهار مؤلفه سرمایه روانشناختی (امیدواری، تاب‌آوری، خودکارآمدی و خوش‌بینی) به طور مثبت و معناداری با انگیزه پیشرفت در ارتباط بودند. 2-انگیزه پیشرفت اثر مثبت و معناداری بر خلاقیت داشت و 3- سرمایه روانشناختی با وساطت انگیزه پیشرفت بر خلاقیت اثر مثبت غیر مستقیم داشت.
نتیجه‌گیری: بر اساس یافته‌های پژوهش نتیجه گرفته می‌شود که دانشگاه‌ها با بالا بردن سرمایه روانشناختی در دانشجویان می‌توانند موجب بالا رفتن انگیزه پیشرفت و در نتیجه خلاقیت آنان شوند و فرآیند پیشرفت و بهره‌وری جامعه را تسهیل نمایند.

کلیدواژه‌ها

سرمایه‌روانشناختی؛ انگیزه پیشرفت؛ خلاقیت؛ دانشجویان

مراجع

اسلاوین، رابرت ایی(2006). روان­شناسی تربیتی، ترجمه: یحیی سیدمحمدی(1385).تهران، انتشارات روان.

آریانژاد، میربهادر قلی؛ طالقانی، محمد (1388). بررسی رابطه خلاقیت در تعدادی از دانشجویان رشته های مهندسی بامتغیرهای انگیزش بیرونی، انگیزش درونی و جنسیت. آموزش مهندسی ایران. 31-41.

باقری، مسعود؛ نمازیان، مریم؛ امیری، آتنا (1391). بررسی رابطه بین هوش معنوی با خلاقیت و انگیزه پیشرفت مورد مطالعه: دانش آموزان متوسطه ناحیه یک کرمان. کنفرانس ملی کارآفرینی و مدیریت کسب و کارهای دانش بنیان.

بهادری خسروشاهی، جعفر؛ هاشمی نصرت آباد، تورج؛ باباپورخیرالدین، جلیل (1391). رابطه سرمایه روانشناختی با سرمایه اجتماعی دانشجویان دانشگاه تبریز . پژوهش و سلامت. 1-63.

پیرخائفی، علیرضا؛ برجعلی، احمد؛ دلاور، علی؛ و اسکندری، حسین. (1388). تأثیر آموزش خلاقیت بر مؤلفه های فراشناختی تفکر خلاق دانشجویان.  فصلنامهرهبریومدیریتآموزشیدانشگاه آزاداسلامیواحدگرمسار،3 (2): 51-61.

سیف، علی اکبر(1390).  روانشناسیپرورشینوین. تهران: دوران.

جوانبخت، فاطمه؛ جراره، جمشید؛ ابراهیم دماوندی، مجید.(1394). پیش بینی انگیزش تحصیلی بر اساس سرسختی روانشناختی و سرمایه روانشناختی در دانشجویان دانشگاه پیام نور شهرکرد. کنفرانس بین‌المللی پژوهش در علوم رفتاری و اجتماعی.

حاجلو، نادر؛ صبحی، ناصر؛ قراملکی، فاطمه. (1391). بررسی رابطه بین خلاقیت سازمانی، استرس شغلی و انگیزش پیشرفت با تعهد سازمانی پرستاران. مطالعات روانشناختی. 3-89.

رجبی، مریم؛ حسنی، مهناز و مهاجران، بهناز. (1395). بررسی نقش فعالیت های توسعه منابع انسانی بر نوآوری کارکنان با آزمون نقش میانجی مدیریت دانش و یادگیری سازمانی در میان کارکنان کمیته امداد امام خمینی (ره)، استان آذربایجان غربی. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی. 151-178.

رضایی، علی محمد؛ حسینی منش، سیده زینب؛ مکوند حسینی؛ شاهرخ و اکبری بلوطبنگان، افضل. (1393). رابطه خلاقیت هیجانی و خودکارآمدی با عملکرد تحصیلی: نقش میانجی انگیزه پیشرفت.  ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی. 15-33.

عباسیان فرد، مهرنوش؛ بهرامی، قدسی احقر، هادی(1389). رابطه خودکارآمدی با انگیزه پیشرفت در دانش آموزان دختر پیش دانشگاهی. روان شناسی کاربردی. 1-95.

غیاثی ندوشن، سعید؛ جهانی جوانمردی، فاطمه و خورسندی طاسکوه، علی.(1395). بررسی رابطه بین توانمندسازی روانشناختی با خلاقیت کارکنان ستادیِ وزارت ارتباطات و فن آوری اطلاعات. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی.96-77.

عزت اله؛ قدم پور، ویسکرمی، حسنعلی محمدی، عبداله. (1393). بررسی اثربخشی مدل مداخله سرمایه روانشناختی لوتانز بر انگیزش درونی، فرسودگی تحصیلی و پیشرفت تحصیلی دانش‎آموزان دوره دوم متوسطه شهر سنندج. وزارت علوم، تحقیقات و فن آوری - دانشگاه لرستان - دانشکده ادبیات و علوم انسانی.

کرمی، بختیار؛ اله کرمی، آزاد؛  هاشمی، نظام(1392). اثربخشی آموزش راهبردهای شناختی و فراشناختی بر خلاقیت، انگیزه پیشرفت و خودپنداره تحصیلی. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی دورة دوم، شمارة4، 121-138.

لطیفی، نازیلا (1393). رابطة بین انگیزة پیشرفت شغلی و خلاقیت در بین مدیران مدارس متوسطة شهر شیراز. سومین همایش ملی سالیانه علوم مدیریت نوین.

محرر، علی؛ شریفیان، اسماعیل؛ پیروز، مهدی؛ شریفی مقدم، مهدی(1391). ارتباط بین سبک های تفکر، انگیزة پیشرفت، پیشرفت تحصیلی و خلاقیت با کارآفرینی دانشجویان رشته تربیت بدنی استان کرمان. کنفرانس ملی کارآفرینی و مدیریت کسب و کارهای دانش بنیان.

مرادی، مسعود؛ رضایی شریف، علی؛ امانت جلودار، صمد (1394). بررسی رابطة سرمایه اجتماعی سازمان با توانمندسازی روانشناختی کارکنان اداره آموزش وپرورش شهر اردبیل. اولین کنفرانس بین المللی مدیریت، اقتصاد، حسابداری و علوم تربیتی.

موسوی، ماهرخ؛ مقامی، حمیدرضا (1391). مقایسة اثربخشی دو شیوة جدید و قدیم ارزشیابی تحصیلی بر نگرش به خلاقیت و پیشرفت تحصیلی دانش­آموزان دوره ابتدایی. ابتکاروخلاقیت درعلومانسانی، دورة دوم، شمارة 2،.729-716

 

Agarwal, P. & Farndale, E. (2017). High‐performance work systems and creativity implementation: the role of psychological capital and psychological safety. Human Resource Management Journal.

Amabile, T. M. (1997). Motivating Creativity In Organizations: On Doing What You Love And Loving What You Do. California Management. Review, 1, 22-57.

Auger, P., & Woodman, R. W. (2016). Creativity and Intrinsic Motivation: Exploring a Complex Relationship. The Journal of Applied Behavioral Science, 52(3), 342-366.

Diaz-Fernandez, M., Pasamar-Reyes, S., & Valle-Cabrera, R. (2017). Human capital and human resource management to achieve ambidextrous learning: A structural perspective. BRQ Business Research Quarterly, 20(1), 63-77.

Gerhart, B., & Fang, M. (2015). Pay, intrinsic motivation, extrinsic motivation, performance, and creativity in the workplace: Revisiting long-held beliefs. Annu. Rev. Organ. Psychol. Organ. Behav. 2(1), 489-521.

Guliford .J.P. (2005).The nature of human intelligence. McGrahill. New York NY.

Hennessey, B. A., and Amabile T. M. (1987). Creativity and Learning. Washington,

Hong, E., O’Neil, H. F., & Peng, Y. (2016). Effects of Explicit Instructions, Metacognition, and Motivation on Creative Performance. Creativity Research Journal, 28(1), 33-45.

Huang, L., & Luthans, F. (2016). Toward better understanding of the learning goal orientation–creativity relationship: The role of positive psychological capital. Applied Psychology, 64(2), 444-472.

Lee, C. H & Chu, K. K. (2016). Understanding the effect of positive psychological capital on hospitality intern's creativity for role performance. International Journal of Organizational Innovation (Online), 8(4), 213.

Liu, D., Jiang, K., Shalley, C. E., Keem, S., & Zhou, J. (2016). Motivational mechanisms of employee creativity: A meta-analytic examination and theoretical extension of the creativity literature. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 137, 236-263.

Luthans, F. (2002). The need for and meaning of positive organizational behavior. Journal of Organizational Behavior, 23 (6), 695-706.

Luthans, F., Avolio, B. J., Avey, J. B., & Norman, S. M. (2007). Positive psychological capital: Measurement and relationship with performance and satisfaction. Personnel Psychology, 60 (3), 541-572.

Mihalyi, C. (1996). Creativity: flow and the psychology of discovering and Discovery

Rego, A., Sousa, F., Marques, C., & e Cunha, M. P. (2012). Authentic leadership promoting employees' psychological capital and creativity. Journal of business research, 65(3), 429-437.

Sachets, S., & Tortia, E. C. (2013). Satisfaction with creativity: A study of organizational characteristics and individual motivation. Journal of Happiness Studies, 14(6), 1789-1811.

Siu, O. L., Bakker, A. B., & Jiang, X. (2014). Psychological capital among university students: Relationships with study engagement and intrinsic motivation. Journal of Happiness Studies, 15(4), 979-994

Sternberg.R.J. (2009). A three facet mode of creativity. The nature of creativity.cambriage university press.text Reading improvement. Cholas Vista, 43(1): 13-17.

Sweetman, D., Luthans, F., Avey, J. B., & Luthans, B. C. (2011). Relationship between positive psychological capital and creative performance. Canadian Journal of Administrative Sciences/Revue Canadienne des Sciences de l'Administration, 28(1), 4-13.

Valli, S., kangas, H., & Haapanen, M. (2009). Positive psychological capital and growth aspirations of entrepreneurs (summary). Frontiers of Entrepreneurship Research, 29(4), 5.

Wojtczuk-Turek, A., & Turek, D. (2015). Innovative behaviour in the workplace: The role of HR flexibility, individual flexibility and psychological capital: the case of Poland. European Journal of Innovation Management, 18(3), 397-419.

Zhang, X., & Bartol, K. M. (2010). Linking empowering leadership and employee creativity: The influence of psychological empowerment, intrinsic motivation, and creative process engagement. Academy of management journal, 53(1), 107-128

Zubair, A. (2015). Authentic Leadership and Creativity: Mediating Role of Work-RelatedFlow and Psychological Capital. Journal of Behavioural Sciences, 25(1), 150.

Zubair, A., & Kamal, A. (2015). Work related flow, psychological capital, and creativity among employees of software houses. Psychological Studies, 60(3), 321-331.