مصادیق کتب ضلال و احکام آن

فقه و مبانی حقوق اسلامی

مقاله 6، دوره 9، شماره 4، اسفند 1395، صفحه 127-156   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

چکیده

چکیده                                                                                           
در اصطلاح فقهی، کتب ضاله حاوی مطالب باطل و انحرافی است. این مبحث در طول تاریخ فقه،  مطرح بوده و اکنون نیز اهمیت خاصی دارد. معیار و مبنای ضلالت کتاب گاهی مناقشه بر انگیخته و شمول آن فراز و نشیب داشته است. در این مقاله مصادیق بارز اضلال را به مدد قرینه­های فقهی ذکر می­کنیم. این مقاله در دو بخش تنظیم شده است: در بخش نخست مصادیق کتاب­های ضلال و احکام مرتبط با هر کدام بررسی می­شود. بخش دوم نیز به بررسی موضوعات (متعلقات حکم) می­پردازد. معامله کتب ضلال مثل اجرت­گرفتن و خرید ‌و ‌فروش و تکسب کتب ضلال نیز بررسی می­شود. از جمله مبانی فقهی این مسئله، «عموم آیات»، «لهوالحدیث»، «قول‌الزور»، «افترا و کذب بر خدا»، «نهی از نسبت دادن به خدا و حرمت اعانه بر اثمه» و روایات «تحف‌القول» و «عبدالملک‌ بن اعین» و «اجماع» و «عقل» هستند که حرمت نگهداری کتاب­های ضالّه را اثبات کرده­اند. نتیجه این پژوهش این است که حفظ و نگهداری، به خاطر سپردن، تالیف، آموزش و چاپ و تکثیر هر مورد از مصادیق ضلال حرام است.
واژگان کلیدی: کتب ضالّه، مصادیق، فقه شیعه، متعلقات حکم، لهوالحدیث.

مراجع