عصر یخبندان کوچک و تاثیر احتمالی آن بر الگوی اسکان کوچ نشینان دوره اسلامی متاخر شمال خوزستان

باستان شناسی ایران

مقاله 6، دوره 3، شماره 1 - شماره پیاپی 4، شهریور 1392، صفحه 63-77   

نوع مقاله: علمی

نویسندگان

مصطفی عبداللهی^{* 1}؛ داریوش نوراللهی²؛ افراسیاب گراوند³

¹عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دزفول

²دانش آموخته کارشناسی ارشد اقلیم شناسی دانشگاه شهید بهشتی

³دانشجوی کارشناسی ارشد رشته باستان شناسی

چکیده

اسناد ایزوتوپ اکسیژن موجود در آرشیو های رسوبات دریاچه ای، ابزار رایجی جهت بازسازی دیرینه محیط هستند. در این مقاله، اسناد ایزوتوپی دریاچه های زریوار و میرآباد جهت بررسی شرایط اقلیمی ایران در عصر یخبندان کوچک مورد بررسی قرار گرفته اند. بین سالهای1350 تا 1850 م مقارن با عصر یخبندان کوچک، تغییراتی در مقادیر ایزوتوپ اکسیژن این دریاچه ها قابل مشاهده است. در دریاچه های زریوار و میرآباد مقادیر ایزوتوپ اکسیژن(¹⁸O∂) به طرف مقادیر مثبت تر میل کرده است، در حالی که این مقادیر در دریاچه های پریشان و بختگان به سمت ارقام منفی تر گرایش داشته اند. شواهد ایزوتوپی حاکی از خشک بودن شرایط اقلیمی دریاچه های زریوار و میرآباد در عصر یخبندان کوچک نسبت به حال حاضر می باشد. همچنین این شواهد نشان می دهند که دریاچه های پریشان و بختگان در این عصر، شرایط اقلیمی سرد و مرطوبتری را تجربه کرده اند. ناهمگونی اقلیمی در این عصر می تواند نشانگر تغییرات الگوهای گردشی جو در ایران باشد.  از سوی دیگرمطالعات باستان شناسی بیانگر برخی تغییرات فرهنگی در الگوهای استقراری و احتمالا" معیشتی طی دوران اسلامی متاخر در جنوب غرب ایران می باشد. مدارک بدست آمده از بررسی های باستان شناسی منطقه اندیکا در مسجد سلیمان بیانگر تاسیس سدهایی به منظور حفظ و ذخیره آب در فصول سرد و خشک طی دوران مذکور است . در این مقاله کوشش شده است  تا تاسیس این سازه های آبی،و تغییرات فرهنگی پس از آن را بر پایه دگرگونی های زیست محیطی و آب و هوایی ناشی از عصر یخبندان کوچک توضیح دهد .

کلیدواژه‌ها

عصر یخبندان کوچک؛ باستان شناسی اسلامی؛ ایزوتوپ اکسیژن؛ سد؛ مسجد سلیمان