آشکارسازی روند تغییرات دریاچه‌ها با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی[GIS] و سنجش از دور[RS]مطالعه موردی: دریاچه تکتونیکی زریوار

جغرافیای طبیعی

مقاله 3، دوره 10، شماره 35، خرداد 1396، صفحه 45-60   

نوع مقاله: مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

موسی عابدینی^{* 1}؛ افشین ستوده پور²

¹دانشیار گروه جغرافیای طبیعی(ژئومورفولوژی) دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

²دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی دانشگاه محقق اردبیلی،اردبیل،ایران

چکیده

آشکارسازی تغییرات با استفاده از داده­های سنجش از دور در سال­های اخیر مورد توجه بسیاری از محققان و پژوهشگران قرارگرفته است. هدف از این تحقیق آشکارسازی تغییرات فیزیکی تالاب زریوار در یک دوره 57 ساله با استفاده از تصاویر ماهواره­ای و نقشه توپوگرافی و بررسی علل تغییرات بود. بدین منظور بعد از پردازش تصاویر ماهواره­ای روند تغییرات آن مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که از سال 1392 تا 1335 زمین­های کشاورزی به طور چشمگیری کاهش و اراضی جنگلی افزایش را نشان می­دهد.آشکارسازی تغییرات در سه دوره زمانی 1335 شمسی و(1381)2002 میلادی و (1392)2013میلادی حاکی از کاهش دریاچه از 1297 هکتار در سال1335 شمسی به 882 هکتار در سال 2013 میلادی است. در ادامه به تحلیل عوامل مهم از جمله تاثیر کاهش بارندگی، استفاده بی­رویه از منابع آب، حفر بی­رویه چاه­های مجاز و غیرمجاز، افزایش تبخیر سطحی و..، در این بازه زمانی پرداخته شد و جهت جلوگیری از کاهش بیشتر وسعت دریاچه و میزان آب راهکارهایی ارائه گردید.

کلیدواژه‌ها

آشکارسازی تغییرات؛ دریاچه زریوار؛ سنجش از دور؛ سیستم اطلاعات جغرافیایی

مراجع

1- آل شیخ، علی اصغر، علی محمدی،عباس، قربانعلی،علی.(1384). پایش خطوط ساحلی دریاچه ارومیه با استفاده از سنجش از دور. مجله پژوهش و سازندگی. شماره12. سال1385. صص(41- 23).

2- امور آب شهرستان مریوان،(1392) گزارش تحقیقی.

3-بابا احمدی، عباس.(1388). کاربرد سنجش از دور(RS) در زمین شناسی . نشر آوای قلم.

4- برخورداری، جلال. خسروشاهی، محمد.(1386). بررسی اثر تغییرات پوشش اراضی و اقلیم بر جریان رودخانه(مطالعه موردی:حوضه آبخیز میناب). مجله پژوهش و سازندگی. صص (77-53)

5- بهروزی راد،بهروز.(1386). تالاب های ایران. انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.

6- رابرت،کی.وینسنت. ترجمه:مجید هاشمی تنگستانی.(1388). نشر دانشگاهی.

7-رشیدی،آرمان،(1389)،ارزیابی ­اکوتوریسم­جنگل­های­ اطراف ­تالاب ­زریوار با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی(GIS).پژوهش­های محیط زیست. شماره2. زمستان1389. ص31-19.

8- رسولی،علی­اکبر.عباسیان،شیرزاد.جهانبخش،سعید.(1386). پایش نوسانهای سطح آب دریاچه ارومیه با پردازش تصاویر ماهواره ای چند سنجنده ای و چند زمانه ای. فصلنامه مدرس علوم انسانی. دوره12.شماره2.ت ابستان1387. صص71-53

9- رجایی،عبدالحمید(1373). ژئومورفولوژی کاربردی در برنامه ریزی محیطی، نشر قومس.

10-زبیری،محمود. دالکی،احمد.(1391)اصول تفسیر عکسهای هوایی با کاربرد در منابع طبیعی.انتشارات دانشگاه تهران.

11-شریعت پناهی،­ولی. محمدی،مجید.مشیری، شکرالله. فتوحی، سیدرحیم.استعلاجی، علیرضا (1389). راهکارهای بررسی و علل تغییرات کاربری اراضی با تاکید بر سنجش از دور و با تحلیل کاربردی بر روی ناحیه گرگان. فصلنامه سپهر. بهار1389.شماره73.صص(59-45)

12- هاشمی تنگستانی،مجید.بیرانوند،سمیه.طیبی،محمد حسن.(1392).آشکارسازی تغییرات دریاچه بختگان فارس در بازه زمانی1386 تا1335. فصلنامه محیط شناسی. سال39.شماره3. پاییز 92. صص199-189.

13- علوی پناه، سید کاطم.(1391)کاربرد سنجش از دور در علوم زمین.انتشارات دانشگاه تهران.

14- سازمان زمین شناسی کشور.نقشه 1:100000 www.gsi.ir. .

15- سایت انجمن زمین شناسی آمریکا:www.earthexplore.usgs.gov.

16- ستوده پور، افشین.(1388). عنوان پایان نامه:تحولات خطوط ساحلی منطقه بوشهر با تأکید بر ژئومورفولوژی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS)و داده های سنجش از دور(RS).استاد راهنما:دکتر قنواتی. دانشگاه خوارزمی تهران.

17- سردشتی، ماهرخ.ضیائیان، پرویز. قنواتی،عزت ا..(آشکارسازی تغییرات مورفودینامیک با استفاده از داده های سنجش از دور و تحلیل مولفه های اصلی(PCA) و منطق فازی(FUZZY-LOGIC) مطالعه موردی: حوضه آبخیز طالقان.مجله پژوهش­های جغرافیایی.شماره62.زمستان1386.صص53-41.

18- مباشری، محمدرضا(1393).مبانی فیزیک در سنجش از دور و فناوری ماهواره،انتشارات دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی.

19- موحد دانش، علی اصغر(1392).هیدرولوژی آبهای سطحی ایران، هیدرولوژی آبهای سطحی ایران.انتشارات سمت.ص(352)

20- مهندسین مشاور آسارا آب(1391)،گزارش زیست محیطی دریاچه زریوار.