معرّفی قطعه‌ای منسوب به ابو سعید ابوالخیر

پژوهشنامه نسخه شناسی متون نظم و نثر فارسی

مقاله 4، دوره 1، شماره 2، اسفند 1395، صفحه 79-92   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محمد شاه بدیع زاده¹؛ اعظم السادات هاشمیان شهری²

¹استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد

²دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد

چکیده

از زمان درگذشت ابوسعید ابوالخیر - صوفی و عارف نامدار سده­های چهارم و پنجم هجری قمری- تا قرن­ها بعد، اشعاری در قالب رباعی و قطعه به او منتسب کرده‌اند که در تعداد آن‌ها و صحّت انتساب اشعار به او اختلاف نظر جدّی وجود دارد. همواره به دلیل تأثیرگذاری بسیار زیادی که ابوسعید بر جریان­های فکری متصوّفه داشته است، محقّقان در پی جمع­آوری اشعار و اقوال او بوده­اند. در دوران مختلف مریدان و دوست­داران او اشعاری را به نام او ثبت کرده‌اند که باید در صحّت انتساب بیشتر آن­ها به ابوسعید شک کرد.
در این جستار قطعه‌ای بررسی می­شود که گویا اولین بار در جوامع الحکایات عوفی ثبت شده و پس از آن در چند متن دیگر نیز وارد شده است؛ در تمام متونی که این قطعة وجود دارد، سرایندة آن ناشناس است.
با بررسی‌های انجام شده در جنگ خطّی 900 مجلس - مکتوب در اوایل قرن هشتم هجری - و با دلایلی که ارائه خواهد شد، انتساب قطعة مزبور به ابوسعید ابوالخیر ممکن به نظر می‌رسد.
 

کلیدواژه‌ها

جُنگ 900 مجلس؛ قطعة ناشناس؛ ابوسعید ابوالخیر؛ شعر

مراجع

1- ابوالخیر، ابوسعید. (1334). سخنان منظوم ابوسعید ابوالخیر. تصحیح سعید نفیسی. تهران: انتشارات کتابخانة شمس.

2- ابو روح، جمال‌الدین. (1366). حالات و سخنان ابوسعید ابوالخیر. تصحیح محمدرضا شفیعی کدکنی. تهران: آگاه.

3- بهار، محمّد تقی. (1386). سبک شناسی. تهران: امیرکبیر.

4- تاج­الدّین وزیر، احمد ابن محمّد. (1381). بیاض تاج­الدین احمد وزیر. تصحیح علی زمانی علویجه. قم: مجمع ذخایر اسلامی.

5- جامی، عبدالرحمان. (1386). نفحات الانس. تصحیح محمود عابدی. تهران: سخن.

6- زرّین کوب، عبدالحسین. (1362). ارزش میراث صوفیه. تهران: امیرکبیر.

7- سدیدالدّین عوفی، محمّد. (1386). جوامع الحکایات و لوامع الرّوایات. تصحیح امیر بانو مصفّا. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

8- سعدی، مصلح ابن عبدالله. (1362). کلیّات سعدی. تصحیح محمّدعلی فروغی. تهران: امیرکبیر.

9- -------------. (1374). گلستان. تصحیح غلام­حسین یوسفی. تهران: خوارزمی.

10- سفینه الشعراء و تذکره الشعراء.14017.(نسخه خطی)

11- شفیعی کدکنی، محمّد رضا. (1386). چشیدن طعم وقت (مقامات کهن و نویافتة بوسعید). تهران: سخن.

12- شمس حاجی، محمد. (1390). سفینة شمس حاجی. تصحیح میلاد عظیمی. تهران: سخن.

13- صفا، ذبیح الله. (1372). تاریخ ادبیّات در ایران. تهران: فردوس.

14- عین القضات همدانی. (1377). تمهیدات. تصحیح عفیف عسیران. تهران: منوچهری.

15- فریومدی، ابن یمین. (1344). دیوان اشعار ابن یمین فریومدی. تصحیح حسین­علی باستانی راد. تهران: سنایی.

16- گلچین معانی، احمد.(1384). یادداشت‌هایی درباره سخنان منظوم ابوسعیدابوالخیر. اطلاع رسانی و کتابداری. شماره 48، ص.ص. 45-42.

17- محیط طباطبایی، محمّد. (1317). در پیرامون زبان فارسی. مجله آموزش و پرورش. شماره 10، سال هشتم. ص.ص. 8-1.

18- منور میهنی، محمد. (1366). اسرار التوحید فی مقامات الشیخ ابی سعید. تصحیح محمدرضا شفیعی کدکنی. تهران: آگاه.

19- نخجوانی، حسین. (1335). ریاض الملوک فی ریاضیّات السّلوک. مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی. شمارة 37. ص.ص. 164-152.