جایگاه تاریخ نزد سه تن از اندیشمندان عرب معاصر محمد عابد جابری، محمد ارکون و محمد طالبی

سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)

مقاله 7، دوره 3، شماره 10، بهمن 1395، صفحه 127-165   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

حبیب عشایری^*

 دانش آموخته دکتری علوم سیاسی گرایش اندیشه سیاسی ، دانشکده علوم سیاسی ، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد، تهران ، ایران

چکیده

محمد ارکون نقد سنت را پیش شرط آزادی واقعی مسلمانان قلمداد می‌کند و محمد عابد الجابری آن را «بحران نوآوری می‌داند که نمی‌توان آن را حل نمود، مگر با بازخوانی انتقادی و امروزین سنت ما. الجابری مقصود خود از سنت را اینچنین بیان می‌کند: منظور از سنت به همان سان که در گفتمان نهضت عربی نوین و معاصر مشخص است، همان عقیده و شریعت، زبان، ادبیات، هنر، کلام، فلسفه، تصوف و… البته پیش از عصر انحطاط است.سنت اسلامی در دید عابد الجابری عبارت است از: مجموعه‌ای عقاید، قانون‌گذاری و دانش‌هایی که در زبانی بیان و قالب‌بندی می‌شوند که در عصر تدوین (سه قرن نخست هجری) و پس از آن نوشته شده‌اند که با برپایی امپراتوری عثمانی در قرن دهم آخرین نمودهای آن از حرکت باز ایستاد و بر ساحل نشست.ارکون به پژوهش‌های آنترپولوژی معاصر استناد می‌کند تا مفهوم سنت و درون‌مایه آن را مشخص کند. اما به‌ اعتقاد محمد طالبی رابطه‌ی‌ دین‌ و سیاست‌ یکی‌ از چهار موضوع‌ اصلی‌ مربوط‌ به‌ اسلام‌ دوران‌ ماست‌. دیگر موضوعات‌ عبارت‌اند از: تفسیر قرآن‌ و سنت‌، معرفت‌ دینی‌ و بحث‌ و گفت‌وگوی‌ دینی‌. با این‌ حال‌ به‌ نظر می‌رسد که‌ بحث‌ و گفت‌وگو برجسته‌ترین‌ موضوع‌ در آثار طالبی‌ است؛ چه‌ گفت‌وگوی‌ درونی‌ اسلام‌ و چه‌ گفت‌وگوی‌ اسلام‌ با دیگر ادیان‌.روش تحقیق مذکورتاریخی است.

کلیدواژه‌ها

"ارکون"؛ "طالبی"؛ "جابری"؛ "عقل عربی"؛ "عقل اسلامی"

مراجع

1. ارکون، محمد (1362)، چگونه قرآن بخوانیم؟ ترجمه:حامدفولادوند، انتشارات عطایی، تهران
2. ارکون، محمد (1379)، چگونه می توان درجوامع اسلامی ازتسامح سخن گفت؟ ترجمه:عبدالرضاهمدانی، نشریه بازتاب اندیشه، شماره3
3. ارکون، محمد (1379)، نقدعقل اسلامی، ترجمه:محمدمهدی خلجی، انتشارات ایده، تهران
4. ارکون، محمد (1389)، تاریخمندی اندیشه عربی اسلامی، ترجمه:رحیم حمداوی، انتشارات سوین، تهران
5. ارکون، محمد و وصفی، محمدرضا، گفتگو:یافتن الگویی پویا واجتهادی برای بازتعریف اندیشه دینی، اینترنتی
6. ارکون، محمد وگارده، لویی (1370)، اسلام:دیروز-فردا، ترجمه:محمدعلی اخوان، انتشارات سمر، تهران
7. بدوی، شاهین، درآمدی براندیشه های محمدعابدجابری، پورتال پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی، مقاله اینترنتی
8. جابری، محمدعابد (1387)، ماومیراث فلسفی مان:خوانشی نوین ازفلسفه فارابی وابن سینا، ترجمه:سیدمحمدآل مهدی، نشرثالث، تهران
9. جابری، محمدعابد (1391)، خوانشی نوین ازفلسفه مغرب واندلس، ترجمه:سیدمحمدآل مهدی، نشرثالث، تهران
10. جابری، محمدعابد، نقدعقل سیاسی دراسلام، ترجمه:عبدالرضا سواری، انتشارات گام نو، تهران.
11. خلجی، محمدمهدی، مبانی قرآن شناسی ارکون، آماده انتشار، اینترنتی
12. طالبی، محمد (1379)، تاریخ ومیراث اسلامی وچالش های معاصر، ترجمه: مجیدمرادی، مجله تاریخ اسلام، شماره 4.
13. طالبی، محمد، فراتراز تسامح، ترجمه:فکوهی وحسین عباسی، مقاله اینترنتی
14. مسعودی، جهانگیر واستادی، هوشنگ، نقدعقل عربی اسلامی دردیدگاه جابری وارکون، فصلنامه علمی پژوهشی دانشگاه قم، سال یازدهم، شماره2.