واکاوی علل حضور روسیه در خاورمیانه پس از خیزش های مردمی (با تاکید بر مورد سوریه)

سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)

مقاله 4، دوره 3، شماره 10، بهمن 1395، صفحه 47-67   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

داوود کیانی^*

دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم

چکیده

موج خیزش‌های مردمی در کشورهای عربی خاورمیانه از یک‌سو زمینه سرنگونی دولت‌های حاکم در تونس، مصر، لیبی و یمن را فراهم نمود و از سوی دیگر فضای شکل‌گیری جنگ داخلی در سوریه فراهم شد. گسترش خیزش‌های مذکور در منطقه، روسیه را به توجه بیش از پیش نسبت به ترجیحات امنیتی، سیاسی و اقتصادی خویش سوق داد و از این رو استراتژی خود را در قبال بحران سوریه مبتنی بر رویکرد حفظ وضع موجود قرار داد که این امر زمینه تقابل و نیز همکاری گسترده با برخی بازیگران منطقه را فراهم آورد. مقاله پیش‌رو تلاش دارد تا با بهره‌گیری از روش توصیفی – تحلیلی و بر مبنای نظریه "واقع‌گرایی تهاجمی"به تبیین علل گسترش حضور روسیه در خاورمیانه به‌ویژه پس از خیزش‌های مردمی بپردازد. یافته‌ها حاکی از آن است که سیاست روسیه بر مبنای ممانعت از تسری خیزش‌ها به منطقه اوراسیا و نیز ایفای نقش بیشتر در معادلات بین المللی به دنبال خلاء ناشی از حضور ایالات متحده در منطقه قرار دارد که این امر دلایل واگرایی و همگرایی مسکو با برخی بازیگران منطقه را نیز آشکار می‌سازد.

کلیدواژه‌ها

"خاورمیانه"؛ "خیزش های مردمی"؛ "روسیه"؛ "واگرایی"؛ "همگرایی"

مراجع

1. اسدی، علی­اکبر. (1389)، «واقع گرایی و رویکردهای رقیب به سیاست خارجی»، فصلنامه راهبرد، ش 56، ص 252-223.
2. http://persian. euronews. com/2015/10/03/russia-launches-more-air-strikes-in-syria/
3. Trenin, D. (2016), " Russia in the Middle East: Moscow’s Objectives, Priorities, and Policy Drivers", Carnegie Moscow center. (Available Date: Jul/ 2016). Website: http://carnegie. ru/2016/04/05/russia-in-middle-east-moscow-s-objectives-priorities-and-policy-drivers/iwni

2. اطهری، اسدالله. ؛ بهمن، شعیب. (1390) "روسیه و خاورمیانه جدید، راهبردها و چالش­ها"، پژوهشنامه روابط بین­الملل، دوره چهارم، شماره 17.
3. کرمی، جهانگیر. و نوری، علیرضا (1391)، "روسیه، تحولات عربی و چالش سیستمی در خاورمیانه" مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، ش 78، ص192-167.
4. گل­محمدی، ولی (1394)، "پویایی­های امنیتی روابط روسیه و ترکیه2015-2001"، فصلنامه روابط خارجی، سال هفتم، شماره چهارم، ص 117-85.
5. مشیرزاده، حمیرا. (1389)، تحول در نظریه‌های روابط بین‌الملل، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، چاپ پنجم.
6. یورونیوز (2015)، " بمباران سوریه دفاع از حقوق مردم روسیه در مقابل تهدید تروریسم است". (تاریخ دسترسی14/فوریه/2016) وب سایت:

8. Bagdonas, A. (2014), "Russia's Interests in the Syrian Conflict: Power, Prestige, and Profit", European Journal of Economic and Political Studies, vol. 5, No. 2, P 21-75.
9. Klein, M. (2012), "Russia and the Arab Spring", available at: SWP Comments, German Institute for International and Security Affairs, p 1-13.
10. Malashenko, A. (2013), "Russia and the Arab spring", Carnegie Moscow center. (Available Date: Aug/ 2014). Website: www. Carnegie. ru
11. Mearsheimer, J. J. (2006), "Conversation in International Relations: Interview with John J. Mearsheimer" (Part1), International Relations, Vol 20 (1), P 105- 123.
12. Onis, Z. & Suhnaz Y. (2015), "Turkey and Russia in a shifting global order: Co-operation, conflict and Asymmetric interdependence in a Turbulant region", Third World Quarterly .
13. R. G. (2015), «Опрос: Россияне Изменили Свою Позицю по Сирии», (Available Date: Aug/ 2016). Website: http://www. gazeta. ru/social/news/2015/10/08/n 7748405. shtml.
14. Rodkiewicz, W. & Kardaś S. (2015), "The consequences for Russia of the nuclear deal with Iran", OSW center, (Available Date: 17/Jun/2016). Web Site: http://www. osw. waw. pl/en/publikacje/osw-commentary/2015-08-04/consequences-russia-nuclear-deal-iran.
15. Rose, G. (1998) "Neoclassical Realism and Theories of Foreign Policy", world politics, vol 50 (1), P 144-172.
16. Toft, P. (2005), "John J. Mearsheimer, An offensive Realist between Geopolitics & Power", Journal of International Relations and Development, V8, N4, P381-408.
17. Trenin, D. (2013), Russia's Middle East Gambit, Washington D. C. Carnegie Foundation, P 23-52.