چگونگی ارتباط متن و تصویر در کتاب‌های درسی علوم پایه دوم و ششم ابتدایی ایران در سال تحصیلی 92 ـ 91

پژوهش در برنامه ریزی درسی

مقاله 9، دوره 12، شماره 46، مهر 1394، صفحه 104-116   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محمد نوریان¹؛ صدیقه سالم^{* 2}

¹1استادیار، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²2دانشجوی دکتری برنامه ریزی درسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده

مصور کردن کتاب‌های درسی برای دستیابی دانش‌آموزان به بصیرت در موضوعات درسی اهمیت زیادی دارد. از این رو پژوهش حاضر با هدف شناسایی چگونگی ارتباط متن و تصویر در کتاب‌های درسی علوم دوره ابتدایی انجام شده است. در این پژوهش از روش تحلیل محتوای توصیفی و ارتباطی استفاده شده و جامعه آماری کتاب‌های علوم پایه دوم وششم ابتدایی ایران در سال تحصیلی 92 ـ 91 بوده است. در تحلیل محتوای توصیفی، متن نوشتاری کتاب‌ها بر اساس الگوی مریل که هر متن آموزشی را تشکیل شده از چهار عنصر اصلی حقایق، مفاهیم، روش کارها و اصول یا قوانین می‌داند، تحلیل شد. در تحلیل محتوای ارتباطی، بر اساس الگوی محقق ساخته به چگونگی ارتباط بین متن نوشتاری با تصاویر پرداخته شده است. نتایج نشان داد که در متن کتاب علوم پایه دوم «مفاهیم» و در متن کتاب علوم پایه ششم «اصول» بیشترین حضور را داشته‌اند .همچنین 59.5 درصد از کل متن نوشتاری کتاب‌های علوم پایه دوم و 56.6 درصد از کل متن نوشتاری کتاب علوم پایه ششم توسط تصاویر پوشش داده شده است. در هر دو کتاب تصاویر جزئی‌تر از متن، بیشتر مورد استفاده قرار گرفته‌اند؛ همچنین عملکرد بیشتر تصاویر در هر دو کتاب تمثیلی بوده است.

کلیدواژه‌ها

تحلیل محتوا؛ تصویر؛ کتاب‌های درسی

مراجع

Abedini-baltork, M. & Nili, M.R. (2014). Analyzing the role of constructivism as a new learning approach the textbooks of elementary school. Research in curriculum planning, 11(13): 6-17(Persian). Amir-ahmadi, Y.; Iravani, SH. & Sharafi, m.r.(2012). Content analysis of science textbook of the elementary school fifth grade based on Deweys problem0solving model. Research in curriculum planning, 9 (8): 86-95(Persian). Andersson, L. (2008). A Taxonomy of the Picture - Text Relationship in Books for Preschoolers. American Speech-language-hearing Association, 20: 1-2. Arabporyan, M. (1996). Content analysis of primary and secondary science books(75-74 years), fit those with mental developmental stages of Jean Piaget. Master's thesis, Faculty of Psychology and Educational Sciences, Tarbiat moalem University(Persian). Barthes, R. (1997) ‘The Photographic Message’, in R. Barthes (ed.) Image–Music–Text, pp. 15–31. London: Fontana. Carney, R.N. & Levin, J.R.(2002). Pictorial illustration still improve students learning from text. Educational psychology review, 14(1):5-26. Cook, M.(2008). Students comprehension of science concepts depicted in textbook illustrations. Electronic journal of science education,12(1):1-14. Dimopoulos, K.: Koulaidis, V. & Sklaveniti, S. (2003). Towards an analysis of visual images in school science textbooks and press articles about science and technology. Research in Science Education, 33 :189–216. Fardanesh, H.(2011). Theoretical foundations of instructional technology. tehran: samt(Persian). Ghaderi, M. (2009). Comparative analysis of Iran's primary school textbooks and teacher manuals and "Science at any time" Textbooks. Education Journal of Shahid Chamran University of Ahvaz,5 (1): 3 -22(Persian). Leite, L & Afonso, A(2000). Portuguese school textbooks illustrations and students alternative conceptions on sound. international conference “physics teacher education beyond 2000. Barcelona: physics teacher training in an information society. Lemoni, R.; Lefkaditou, A.; Stamou, A.G.; Schizas, D. & Stamou,G.P.(2011). Views of nature and the human- nature relations: an analysis of the visual syntax of pictures about the environment in Greek primary school textbooks-Diachronic considerations. Research in science education,43(1):117.140. Levin, J. R.(1981). On function of pictures in prose. In Pirozzolo, F. J. and Wittrock , M. C. neuropsychological and cognitive processes in reading, academic press, New York,203-228. Marsh, E.E. & White, M.D.(2003).A Taxonomy of relationships between images and Text. Journal of documents,59(6):647-672. Martinec, R. & Salway, A. (2005). A system for image–text relations in new (and old) media. Visual Communication , 4 (3): 337–371. National Curriculum of Islamic Republic of Iran(2013). Ministry of Education(Persian). Nouriana, M. (2008). The use of emphasis in designing text book illustrations for 2nd and 5th graders. Quarterly journal of new thoughts on education, 4(3) :127-144(Persian(. Nourianb, M. (2009). Educational media content analysis with focus on textbooks. Islamic azad university-south Tehran branch(Persian). Pingel, F. (2010). UNESCO Guidebook on Textbook Research and Textbook 2nd revised and updated edition. Paris: UNESCO. Souza,K.A.F.D& Porto,P.A(2012). Chemistry and chemical education through text and image: analysis of twentieth century textbooks used in Brazilian context. science & education,21(5): 705-727. Testa. I.; Leccia, S. & Puddu, E.(2014). Astronomy textbook images: do they really help students? Physics education, 49(3): 332. Unesco, (2005). A comprehensive Strategy for Textbooks and Learning Materials, UNESCO, Paris. Vasheghani-farahani, M & Alipor, A. (2003). content analysis of First grade science textbook for children with mentally retarded in compared with First grade science textbook for normal children. Research on Exceptional Children, 8 (2): 117-142(Persian).