پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 418 |
| تعداد شماره‌ها | 9,997 |
| تعداد مقالات | 83,560 |
| تعداد مشاهده مقاله | 77,801,290 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 54,843,920 |
تأثیر راهبرد تنوع بخشی بر سودآوری شرکت‌ها | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مقاله 6، دوره 9، شماره 35، آبان 1396، صفحه 121-134 اصل مقاله (418.4 K) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نویسندگان | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| سید کاظم ابراهیمی* 1؛ علی بهرامی نسب2؛ حسین بستانی3؛ محمدرضا فخار منش3 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1استادیار گروه حسابداری، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 2مربی گروه حسابداری، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 3کارشناسی ارشد حسابداری، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| چکیده | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ارتباط بین تنوع و سودآوری شرکت یک موضوع بااهمیت شایانی رادر زمینه‌های مدیریت استراتژیک و مدیریت مالی نشان می‌دهد. در این ادبیات نقش استراتژی تنوع به عنوان یک تسهیل‌گر برای استراتژی‌های رقابتی تأیید شده است. این نقش در اصطلاحاتی از منافع تنوع در افزایش سودآوری شرکت‌ها آشکار می‌شود. هدف از این مقاله بررسی تأثیر راهبرد تنوع بخشی بر سودآوری شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. نمونه آماری این پژوهش شامل 78 شرکت پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران می‌باشد که با استفاده از روش نمونه‌گیری سیستماتیک انتخاب شده است. در این مطالعه اگر شرکت دارای واحد فرعی باشد، به عنوان یک شرکت متنوع در نظر گرفته می‌شود. برای آزمون فرضیات تحقیق مدل‌های رگرسیونی چند متغیره براساس داده‌های تابلویی تحلیل شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که راهبرد تنوع تأثیر مثبت و معناداری بر معیارهای سودآوری بازده به روی فروش و بازده به روی کل دارایی‌ها دارد. The relationship between diversity and firm profitability represents a subject of considerable importance within the fields of strategic and financial management.The role of diversification strategy as a catalyst for competitive strategies has confirmed in the literature. This role becomes obvious in terms of the diversification benefits in enhancing the profitability of firms. The goal of this article is to study the effect of diversification strategy on the profitability of companies listed in Tehran Stock Exchange. This research sample includes 78 companies of Tehran Stock exchange during 1387 to 1392 that it has selected by using systematic sampling method. In this study if the firm has the subsidiary unit, it will consider as a diversified firm. To test the research hypothesis have analyzed the multivariate regression models based on panel data. The findings reveal that the strategy of diversification has a positive and significant impact on profitability measures of return on sales and return on total assets. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| کلیدواژه‌ها | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| واژه‌های کلیدی: راهبردتنوع؛ سودآوری؛ نسبت سود به فروش؛ نسبت سود به کل دارایی‌ها | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| اصل مقاله | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
تأثیر راهبرد تنوع بخشی بر سودآوری شرکت‌ها
سیدکاظم ابراهیمی
علی بهرامی نسب[2] حسین بستانی[3] محمدرضا فخارمنش[4]
چکیده ارتباط بین تنوع و سودآوری شرکت یک موضوع بااهمیت شایانی رادر زمینه‌های مدیریت استراتژیک و مدیریت مالی نشان می‌دهد. در این ادبیات نقش استراتژی تنوع به عنوان یک تسهیل‌گر برای استراتژی‌های رقابتی تأیید شده است. این نقش در اصطلاحاتی از منافع تنوع در افزایش سودآوری شرکت‌ها آشکار می‌شود. هدف از این مقاله بررسی تأثیر راهبرد تنوع بخشی بر سودآوری شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. نمونه آماری این پژوهش شامل 78 شرکت پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران می‌باشد که با استفاده از روش نمونه‌گیری سیستماتیک انتخاب شده است. در این مطالعه اگر شرکت دارای واحد فرعی باشد، به عنوان یک شرکت متنوع در نظر گرفته می‌شود. برای آزمون فرضیات تحقیق مدل‌های رگرسیونی چند متغیره براساس داده‌های تابلویی تحلیل شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که راهبرد تنوع تأثیر مثبت و معناداری بر معیارهای سودآوری بازده به روی فروش و بازده به روی کل دارایی‌ها دارد.
واژه‌های کلیدی: راهبردتنوع، سودآوری، نسبت سود به فروش، نسبت سود به کل دارایی‌ها.
1- مقدمه در آغاز هزاره سوم در دنیا شاهد تنگ شدن عرصه رقابت هستیم. این موضوع سبب شده برخی شرکت‌ها مجبور به ترک بازار شوند یا اینکه برای رویارویی با شرایط جدید به طور اساسی تغییر کنند. در چنین محیطی، بسیاری از شرکت‌های بزرگ برای دستیابی به بازارهای وسیع‌تر، تحصیل سود بیشتر و ... راه چاره را در اتخاذ راهبردهای تنوع یافته‌اند. این موضوع منجر به تبدیل شدن شرکت‌های چند کسب‌وکاره به شکل غالب سازمان‌های تجاری امروزی شده است. با افزایش تمایل شرکت‌ها به اتخاذ راهبردهای تنوع جهت توسعه فعالیت‌های خود، محققان بسیاری را به مطالعه پیرامون آن‌ها سوق داده است. به طوری که در زمینه رابطه تنوع سازمانی و سودآوری تاکنون تحقیقات و مطالعات فراوانی انجام گرفته است. اما نتایج حاصل از این تحقیقات در بسیاری از موارد با یکدیگر تناقض دارد. برای مثال چوی وراسل[i](2004) نشان می‌دهندکه نرخ رشد سودآوری شرکت‌های غیرمتنوع نسبت به شرکت‌های متنوع پایین‌تر است. درمقابل، اُفوری و چان[ii] (2000) پی‌بردند که شرکت‌های غیرمتنوع با متمرکز ماندن علی‌رغم ریسک‌ها و عدم اطمینان ملاحظه شده ناشی از نوسانات ذاتی بهتر عمل کرده‌اند. علاوه بر این، تئو و رونیسون[iii] (2001) نشان می‌دهند که نسبت قابل توجهی از شرکت‌ها برای تنوع آماده نیستند و بیشتر تصمیم می‌گیرند تا علی‌رغم منافع تنوع تنها در یک بازار فعالیت کنند. سود از جمله اطلاعات با اهمیت در تصمیمات اقتصادی به شمار می‌رود. مطالعات و پژوهش‌های انجام شده درباره سود، یکی از پر حجم‌ترین و بیشترین تلاش‌های پژوهشی را در تاریخ حسابداری تشکیل می‌دهد. سود به عنوان راهنمای پرداخت سود تقسیمی، ابزار سنجش اثر بخشی مدیرت و وسیله پیش‌بینی و ارزیابی تصمیم گیری‌ها، همواره مورد استفاده سرمایه‌گذاران، مدیران و تحلیلگران مالی بوده است. بر همین اساس، محققان بسیاری سعی کردند عوامل مؤثر بر سودآوری شرکت‌ها را شناسایی کنند (سجادی و همکاران، 1386: 2). با توجه به اینکه تنوع بخشی در شرکت، اگر به درستی اجرا شود باعث تخصیص بهینه منابع بین کسب و کارهای مختلف شرکت و ایجاد سازگاری بین بخش‌هایی که در تعامل با یکدیگرند شده، لذا باعث افزایش کارایی سرمایه‌گذاری و ارزش شرکت می‌شود. هدف محوری این پژوهش این است که، راهبرد تنوع بخشی (داشتن شرکت فرعی توسط شرکت اصلی) چه تاثیری بر سودآوری شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران دارد.
2- مبانی نظری و پیشینه تحقیق تنوع به عنوان ورود یک شرکت به خطوط جدیدی از فعالیت‌ها هم با استفاده از فرآیند توسعه داخلی و هم با ادغام از طریق خرید تعریف می‌شود (وارادارجان و رامانیوجام[iv]:525:1989). در یک طبقه‌بندی کلی راهبرد تنوع به دو نوع تنوع «همگن» و «غیرهمگن» قابل تقسیم است. در تنوع همگن شرکت با کسب وکارهای مرتبط با محصولات مشابه، ادغام عمودی فعالیت‌های مکمل و یا به اشتراک‌گذاری دارایی‌های نامشهود مانند دانش بازاریابی، تکنولوژی انحصاری، تمایز محصول، قابلیت‌های برتر مدیریتی، کارهای روزمره و موجودی‌ها تنوع بخشی می‌کند. تنوع غیر همگن یا نامرتبط به تنوع شرکت به حوزه‌هایی از کسب وکار اشاره دارد که درآن هیچ یک از منابع فیزیکی یا دانشی، به غیر از منابع مالی به اشتراک گذاشته نمی‌شوند (چن و جوزف 5، 2012: 522). برخی از سازمان‌ها از طریق یکی از راهکارهای مشارکت، درصدد هستند تا استراتژی تنوع را در قالب ادغام از طریق خرید عملی سازند. ادغام هنگامی صورت می‌پذیرد که دو سازمان به یک سازمان تبدیل شوند. ادغام کامل که در آن یک شرکت امتیاز کنترلی یک سازمان را از طریق بورس یا آن را یکجا از مالکان خریداری می‌نماید از متداول‌ترین انواع ادغام به شمار می‌رود. ادغام سریع‌ترین راه ممکن برای: آ- ورود به بازارهای جدید 2- به دست آوردن محصولات یا خدمات جدید 3- یادگیری موضوعات مربوط به تبدیل منابع 4- به دست آوردن دانش و فنون مورد نیاز 5- گسترش بازارها از نظر جغرافیایی 7- ارضای نیازها در پورتفولیو مشترک، به شمار می‌رود (قاسمی، 1386: 142). در شرکت‌های تنوع یافته، ارتباط زیادی بین بخش‌های مختلف کسب وکار شرکت وجود دارد که بدلیل وابستگی نزدیک بین آن‌ها، منافع تمامی بخش‌های درگیر را تحت تأثیر قرار خواهد داد. بنابراین، دستیابی به تعادل و توازن درونی یک شرکت تنوع یافته و حفظ منافع هر یک از طرفین رابطه اهمیت ویژه‌ای می‌یابد. تخصیص بهینه منابع بین کسب و کارهای مختلف شرکت و ایجاد سازگاری بین بخش‌هایی که در تعامل با یکدیگرند، اگر به درستی اجرا شود باعث افزایش کارایی سرمایه‌گذاری و ارزش شرکت می‌شود. ضرورت وجود هماهنگی و ایجاد سازگاری بین بخش‌ها و کسب و کارهای مختلف شرکت به منظور تخصیص بهینه منابع و استفاده از امکانات مشترک ایجاب می‌کند که دخالت و نظارت شرکت مادر وجود داشته باشد. این همکاری بویژه در شرایطی که بین یک شرکت کوچک و جوان با شرکت‌های بزرگ و قدرتمند باشد، منافع بیش‌تری را برای شرکت‌های کوچک‌تر حاصل خواهد نمود (همتی و یوسفی راد: 1392: 2). در ادامه به پیشینه تجربی تحقیق اشاره شده است: در پژوهشی مشابه چِن و جوزفیو (2012) با انتخاب 98 شرکت پذیرفته شده در بورس تایوان در دوره زمانی 1996 تا 2001 به بررسی رابطه بین استراتژی تنوع و عملکرد پرداختند. نتایج آن‌ها بیانگر آن است که در بازارهای درحال توسعه، سطح تنوع با سودآوری به طورمثبت و معناداری ارتباط دارد. آنیل و ایجیت[v] (2011) در تحقیقی بر روی 342 شرکت پذیرفته شده در کشور ترکیه از سال 2005 تا 2009 به بررسی تنوع سازمانی پرداختند. نتایج آن‌ها نشان داد که تفاوت معناداری بین انواع استراتژی تنوع و معیارهای عملکرد سازمانی بازده بر روی دارایی‌ها و بازده بر روی فروش وجوددارد. به طوری که کسب وکار با تنوع همگن بالاترین بازده و کسب و کار متمرکز پایین‌ترین بازده را داشتند. اچسو و لئو[vi] (2008) طی مطالعه‌ای که بر روی 124 شرکت تولید نرم افزار پذیرفته شده در بورس تایوان در دوره زمانی 1997 تا 2002 انجام دادند، به این نتیجه رسیدندکه تنوع بر سودآوری شرکت تأثیر مثبت و معناداری دارد. فوکووِی و یوشیجیما[vii] (2007) در مقاله‌ای با عنوان تنوع شرکت، عملکرد و تجدید ساختار در بزرگ‌ترین شرکت‌های تولیدی ژاپنی، به بررسی تأثیر تنوع بخشی بر عملکرد در دوره زمانی 1973 تا 1998 پرداختند. نتایج آن‌ها بیانگر تأثیر منفی تنوع بر سودآوری است. زوک[viii] (2004) در مطالعه خود که بر روی تعدادی از شرکت‌های چند کسب و کاره فعال در سطح بین المللی انجام شد نشان داد که ایجاد تنوع حول محور کسب وکار اولیه قوی، مهارت‌های لازم جهت اداره کردن پیچیدگی‌ها و روابط بین کسب وکارها از جمله شرایط اصلی تحقق صرفه‌های تنوع به شمار می‌روند. زوک در این مطالعه همچنین دریافته است که تنها 20 درصد تفاوت در سودآوری شرکت‌ها به انتخاب دامنه فعالیت یا بازاری که در آن فعالیت دارند و 80 درصد مابقی به عوامل خاص سازمانی و مدیریت روابط درونی مربوط می‌شود. بدین معنا که اداره کردن تنوع و روابط درونی آن حتی می‌تواند از انتخاب و ترکیب مناسب کسب وکارهای شرکت نیز مهم‌تر باشد. گرانت، جاموئین و توماس 5 (1988) در پژوهشی که بر روی بزرگ‌ترین شرکت‌های انگلیسی طی دوره 1972 تا 1984 انجام دادند به این نتیجه رسیدند که تنوع ارتباط مستقیمی با سودآوری شرکت‌ها دارد. فخاری و همکاران (1393) با موضوع تحت عنوان، ارتباط متقابل ساختار سرمایه، جریان‌های نقدی آزاد، تنوع بخشی و عملکرد شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران دریافتند که بین تنوع بخشی همگن و عملکرد و تنوع بخشی ناهمگن و عملکرد رابطه معناداری وجود ندارد. همتی و یوسفی‌راد (1392) در تحقیقی به بررسی ارتباط میان راهبرد تنوع و سطح وجه نقد نگهداری شده با بازده غیر عادی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداختند. نتایج آن‌ها نشان می‌دهد که میان راهبرد تنوع و بازده غیرعادی شرکت‌ها ارتباط منفی و معنادار وجود دارد در حالیکه میان سطح وجه نقد نگهداری شده شرکت و بازده غیرعادی آن‌ها ارتباط معناداری مشاهده نشد. افزون بر این نتایج نشان داد که راهبرد تنوع بر ارتباط میان ارزش وجه نقد نگهداری شده و بازده غیر عادی شرکت‌ها تأثیر مثبت و معناداری دارد.
3- فرضیه‌های پژوهش با توجه به هدف وپیشینه پژوهش، فرضیه‌های تحقیق به شرح زیر ارائه می‌شود: 1) راهبرد تنوع بخشی تأثیر معناداری بر نسبت سود به فروش شرکت دارد. 2) راهبرد تنوع بخشی تأثیر معناداری بر نسبت سود به کل دارایی‌های شرکت دارد.
4- جامعه و نمونه آماری پژوهش نمونه آماری پژوهش حاضر، شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. این نمونه شامل شرکت‌هایی است که از شرایط زیر برخوردار باشند: 1) شرکت‌هایی که قبل از سال 1387 مورد پذیرش قرار گرفته باشند. 2) به جهت همسانی تاریخ گزارشگری و حذف اثرات فصلی دوره مالی منتهی به 29 اسفند باشد. 3) از شرکت‌های بیمه، سرمایه‌گذاری، بانک‌ها و لیزینگ نباشد. 4) شرکت مورد نظر طی دوره تحقیق فعالیت مستمر داشته باشد. 5) اطلاعات مالی آن‌ها در دسترس باشد. با توجه به مجموعه شرایط فوق، نمونه آماری تحقیق به تعداد 78 شرکت در دورهٔ زمانی 1387 تا 1392 به روش نمونه‌گیری حذفی سیستماتیک و با استفاده از فرمول کوکران انتخاب شد. داده‌های تحقیق مستقیماً از صورت‌های مالی شرکت‌های فوق و یادداشت‌های توضیحی آن‌ها استخراج شده است. این تحقیق از آن جهت که از منابع و صورت‌های مالی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس استفاده می‌کند از جمله تحقیقات کتابخانه‌ای و از نظر هدف، تحقیقی کاربردی است. این تحقیق از حیث چگونگی مطالعه و گردآوری اطلاعات ازجمله تحقیقات توصیفی- مشاهده‌ای از نوع همبستگی است که ارتباط بین متغیرها، مورد بررسی قرار می‌گیرد و از نظر ماهیت داده‌ها تحقیق کمی می‌باشد. برای آزمون فرضیات تحقیق از رگرسیون چند متغیره براساس داده‌های تابلویی استفاده شده است.
5- مدل‌ها و متغیرهای پژوهش برای آزمون هر یک از فرضیات اول و دوم تحقیق یک مدل رگرسیون خطی چند متغیره به شرح رابطه 1 و 2 تصریح می‌شود:
که در مدل 1 و 2 متغیرها به شرح زیر است: متغیر وابسته: ROSit: این متغیر عبارت است از نسبت سود به فروش (بازده به روی فروش) که از تقسیم سود خالص شرکت بر فروش خالص آن برای هر سال بدست می‌آید. ROAit: این متغیر عبارت است از نسبت سود به کل دارایی‌ها (بازده به روی دارایی‌ها) که از تقسیم سود خالص شرکت بر متوسط ارزش دفتری کل دارایی‌های آن برای هر سال بدست می‌آید.
متغیر مستقل: Diversifyit: این متغیر عبارت است از تنوع سازمانی که یک متغیر مجازی است، برای شرکت‌هایی که دارای واحد فرعی باشند عدد یک در غیر این صورت عدد صفر در نظر گرفته خواهد شد.
متغیر کنترلی: Levit: این متغیر عبارت است از اهرم مالی شرکت که از طریق نسبت ارزش دفتری بدهی‌ها بر ارزش دفتری دارایی‌های شرکت برای هر سال بدست خواهد آمد. SaleGrowit: این متغیر عبارت است از نرخ رشد فروش شرکت که بیانگر فروش خالص منهای فروش خالص دوره قبل و تقسیم بر فروش خالص سال قبل است. Sizeit: این متغیر عبارت است از اندازه شرکت که با لگاریتم طبیعی از کل دارایی‌های پایان سال شرکت در هر دوره مالی تعریف شده است.
6- یافته‌های پژوهش در پژوهش پیش رو قبل از آزمون فرضیه‌ها، آمار توصیفی متغیرهای پژوهش مورد بررسی قرار گرفته و سپس آزمون هم‌خطی بین متغیرهای مستقل و کنترل، آزمون نرمال بودن توزیع متغیرهای وابسته مدل و همچنین به اجرای آزمون‌های F لیمر و آزمون هاسمن برای تعیین مناسب‌ترین مدل رگرسیونی در سطح کل شرکت‌ها پرداخته و در نهایت فرضیه‌های پژوهش آزمون شده است. آمار توصیفی متغیرهای پژوهش در جدول 1 ارائه شده است. میانگین نسبت سود به فروش و سود به کل دارایی‌ها مثبت است که بیانگر سودآور بودن شرکت‌های نمونه است. همچنین متغیر سود به کل دارایی‌ها دارای کمترین انحراف معیار در مقایسه با سایر متغیرها می‌باشد. همانطور که در جدول نیز قابل مشاهده است با توجه به نزدیکی میانه و میانگین می‌توان بیان کرد که کلیه متغیرهای تحقیق از توزیع آماری مناسبی برخوردار هستند.
جدول 1- آمارتوصیفی متغیرهای پژوهش
برای بررسی هم‌خطی بین متغیرهای مستقل و کنترل از ماتریس همبستگی پیرسون استفاده شده است. معمولاً گفته می‌شود که اگر برای یک معادله رگرسیون ضریب همبستگی ساده بین متغیرهای توضیحی بیش از ضریب همبستگی چندگانه مدل باشد. هم‌خطی شدید است (سوری، 1391: 168). نتایج آزمون هم‌خطی در جدول 2 مشاهده می‌شود.
جدول 2- ماتریس همبستگی پیرسون متغیرهای مستقل و کنترل
منبع: یافته‌های پژوهشگر
با توجه به جدول 2 ضریب همبستگی پیرسون تمامی متغیرها از ضریب همبستگی چندگانه هر یک از مدل‌های رگرسیون تحقیق کمتر است که به معنای عدم مشکل هم‌خطی است. لازم به ذکر است که مقدار ضریب همبستگی چندگانه برای هر یک از مدل‌های 1 و 2 به ترتیب 927/0 و 920/0 است. برای آزمون نرمال بودن متغیرهای وابسته از آزمون جارک- برا استفاده شد. اگر احتمال آماره بیش از 5 درصد باشد فرضیه H0 مبنی بر نرمال بودن متغیر وابسته تأیید می‌شود. سطح معناداری آزمون جارک- برا برای متغیرهای ROS و ROA بیش از 5 درصد است که به معنای نرمال بودن توزیع آماری آن‌ها است. نتایج این آزمون در جدول 3 نشان داده شده است.
جدول 3- آزمون جارک- برا
منبع: یافته‌های پژوهشگر
به منظور تعیین مناسب‌ترین مدل رگرسیونی، ابتدا با استفاده از آزمون F لیمر، به انتخاب مدل داده‌های تلفیقی در برابر مدل داده‌های تابلویی پرداخته شد. نتیجه آزمون F لیمر در جدول 4 ارائه شده است. مقدار احتمال آماره F لیمر در جدول 4، برای هر دو مدل کمتر از سطح معناداری 5 درصد است. بنابراین برای آزمون فرضیه‌های پژوهش استفاده از روش داده‌های تلفیقی منتفی است.
جدول 4- آزمون F لیمر
منبع: یافته‌های پژوهشگر
به دلیل رد شدن مدل داده‌های تلفیقی در برابر داده‌های تابلویی، به انجام آزمون هاسمن برای انتخاب الگوی اثرات ثابت در برابر الگوی اثرات تصادفی پرداخته شده است. نتیجه آزمون هاسمن در جدول 5 ارائه شده است. مقدار احتمال آماره هاسمن درجدول 5، برای هر دو مدل کمتر از سطح معناداری 5 درصد است. بنابراین دلیل کافی بر ایرد الگوی اثرات ثابت وجود ندارد وبرای آزمون فرضیه‌های پژوهش از الگوی اثرات ثابت استفاده می‌شود.
جدول 5- آزمون هاسمن
منبع: یافته‌های پژوهشگر
6-1- آزمون فرضیه‌ها نتایج الگوهای رگرسیون تحقیق که براساس روش حداقل مربعات تعمیم یافته (EGLS) برازش شده در جداول 6 و 7 نشان داده شده است. جدول 6 نتیجه رگرسیون مربوط به تأثیر تنوع سازمانی بر نسبت سود به فروش (فرضیه اول تحقیق) را نشان می‌دهد. آماره F در جدول 6 بیانگر این است که مدل برازش شده در سطح اطمینان 99 درصد معنادار است. ضریب تعیین تعدیل شده مدل نشان می‌دهد متغیرهای مستقل و کنترلی مدل در حدود 92 درصد از تغییرات در نسبت سود به فروش را توضیح می‌دهند. همچنین آماره دوربین واتسون مدل 77/1 است که با توجه به اینکه این مقدار بین 5/1 تا 5/2 قرار گرفته بیانگر عدم خود همبستگی بین خطاهای مدل است. همانطور که در جدول 6 مشاهده می‌شود ضریب متغیر تنوع سازمانی مثبت و سطح معناداری آن (000/0) از سطح خطای 1 درصد کمتر است که به معنای معناداری آن در سطح اطمینان 99 درصد است. بنابراین فرضیه اول تحقیق حمایت می‌شود. به عبارت دیگر تنوع سازمانی موجب افزایش نسبت سود به فروش شده است.
جدول 6- نتایج آزمون فرضیه اول
منبع: یافته‌های پژوهشگر
جدول 7 نتیجه رگرسیون مربوط به تأثیر تنوع سازمانی بر نسبت سود به کل دارایی‌ها (فرضیه دوم تحقیق) را نشان می‌دهد. آماره F در جدول 7 بیانگر این است که مدل برازش شده در سطح اطمینان 99 درصد معنادار است. ضریب تعیین تعدیل شده مدل نشان می‌دهد متغیرهای مستقل و کنترلی مدل در حدود 92 درصد از تغییرات در نسبت سود به کل دارایی‌ها را توضیح می‌دهند. همچنین آماره دوربین واتسون مدل 695/1 است که با توجه به اینکه این مقدار بین 5/1 تا 5/2 قرار گرفته بیانگر عدم خود همبستگی بین خطاهای مدل است. همانطور که در جدول 7 مشاهده می‌شود ضریب متغیر تنوع سازمانی مثبت و سطح معناداری آن (000/0) از سطح خطای 1 درصد کمتر است که به معنای معناداری آن در سطح اطمینان 99 درصد است. بنابراین فرضیه دوم تحقیق نیز حمایت می‌شود. به عبارت دیگر تنوع سازمانی موجب افزایش نسبت سود به کل دارایی‌ها شده است.
جدول 7- نتایج آزمون فرضیه دوم
منبع: یافته‌های پژوهشگر
همچنین بررسی متغیرهای کنترلی مدل نشان می‌دهد که متغیر اهرم مالی بر نسبت‌های سود به فروش و سود به کل دارایی‌ها دارای تأثیر منفی و معناداری می‌باشد. متغیر نرخ رشد فروش بر نسبت سود به کل دارایی‌ها دارای تأثیر مثبت و معنادار اما بر نسبت سود به فروش تأثیر معناداری ندارد. متغیر اندازه شرکت بر نسبت‌های سود به فروش و سود به کل دارایی‌ها دارای تأثیر مثبت و معناداری است.
7- بحث و نتیجه‌گیری این تحقیق با هدف بررسی تأثیر راهبرد تنوع بخشی بر سودآوری شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران انجام شد. نتایج تجزیه و تحلیل داده‌های تابلویی مورد استفاده در رگرسیون چند متغیره نشان می‌دهد، تنوع گرایی تأثیر مثبت و معناداری بر نسبت‌های سود به فروش و سود به کل دارایی‌ها به عنوان معیارهایی از سودآوری شرکت‌ها دارد. با توجه به مبانی نظری و تحقیقات تجربی انجام شده، انتظار بر این است که راهبرد تنوع بخشی سبب بهبود سودآوری شرکت‌ها از جنبه‌های گوناگون شود، البته این در صورتی است که مدیریت گروه شرکت‌ها کارآمد بوده و بتواند فرصت‌های مناسب رشد در گروه را به خوبی و به موقع شناسایی نموده و منابع مالی لازم برای انجام آن را در اختیار بگذارد. حال با توجه به نتایج بدست آمده در این تحقیق مشخص شد که راهبرد تنوع بخشی تأثیر مستقیمی بر سودآوری دارد و این نتیجه شاید مؤید این مطلب باشد که در شرکت‌های نمونه روابط درونی مربوط به شرکت اصلی- فرعی به درستی مدیریت شده باشد. زیرا براساس یافته‌های زوک (2004) تنها 20 درصد تفاوت در سودآوری شرکت‌ها به انتخاب دامنه فعالیت یا بازاری که در آن فعالیت دارند و 80 درصد مابقی به عوامل خاص سازمانی و مدیریت روابط درونی مربوط می‌شوند. از آنجا که نتیجه تحقیق حاضر بیانگر تأثیر مثبت و معنادار راهبرد تنوع بخشی بر سودآوری است، با یافتهٔ پژوهش فخاری و همکاران (1393) که مبنی بر عدم تأثیر تنوع بر عملکرد و نتیجه پژوهش همتی و یوسفی‌راد (1392) که حاکی از تأثیر منفی تنوع بر بازده غیرعادی شرکت‌هاکه به عنوان معیاری از عملکرد آن‌ها است، مطابقت ندارد. از تحقیقات خارجی یافته‌های تحقیقات گرانت، جاموئین و توماس (1988)، اچسو و لئو (2008)، آنیل و ایجیت (2011) و چِن و جوزفیو (2012) که بیانگر تأثیر مثبت تنوع بر سودآوری است از این منظر با نتیجه تحقیق حاضر هم‌خوانی دارد. از طرفی نتیجه تحقیق فوکووی و یوشیجیما (2008) که مبنی بر تأثیر منفی تنوع بر سودآوری است از همین منظر با یافته پژوهش حاضر مطابقت ندارد. باتوجه به نتایج فرضیات اول و دوم که نشان دهنده تأثیر مثبت راهبرد تنوع بخشی بر سودآوری است، به مدیران پیشنهاد می‌شود در صورتی که شرکت آن‌ها از توانایی مالی و مدیریتی بالایی برخوردار است با انتخاب صحیح راهبرد تنوع بخشی، باعث ایجاد مزیت رقابتی و افزایش سودآوری برای شرکت خود شوند.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مراجع | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
فهرست منابع 1) سجادی، سید حسین، دستگیر، فرازمند و محمودی، (1386)، "عوامل مؤثر بر سودآوری شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران"، تحقیقات مالی، شماره 80، صص 49- 73. 2) فخاری، حسین، کامیابی، طاطاری، (1393)، "مطالعه ارتباط متقابل ساختار سرمایه، جریان‌های نقدی آزاد، تنوع بخشی و عملکرد شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران"، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه مازندران. 3) سوری، علی، (1391)، "اقتصاد سنجی همراه با کاربرد Eviews7"، چاپ پنجم، تهران، نشر فرهنگ دانشگاهی. 4) هریسون، جفری و کارون، (1386)، "مدیریت استراتژیک"، بهروز قاسمی، تهران، انتشارات هیئت، (1998). 5) همتی، حسن، یوسفی‌راد، (1392)، "ارتباط راهبرد تنوع بخشی و ارزش سطح نگهداشت وجه نقد با بازده غیرعادی در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، فصلنامه مطالعات تجربی حسابداری مالی"، سال یازدهم، شماره 37، صص 127-148. 6) Anil, I., and Yigit, I, (2011), “The Relation between Diversification Strategy and Organizational Performance: A Research on Companies Registered to the Istanbul Stock Exchange Market Procedia- Social and Behavioral Sciences”, No.24, PP.1494-1509. 7) Chen, Ch., and Joseph Yu, Ch, (2012), “Managerial Ownership, Diversification, and Firm Performance: Evidence from an Emerging Market”, Intern-ational Business Review, No.21, PP.518-534. 8) Choi, J. and Russel, J.S, (2005), “Long-Term Entropy Change of United States Public Construction Firms”, Journal of Management in Engineering, 21(1), PP.17–26. 9) Hsu, Ch., and Liu, H, (2008), “Corporate Diversification and Firm Performance: The Moderating Role of Contractual Manufacturing Model”, Asia Pacific Management Review, 13(1), PP.345-360. 10) Grant, R., Jammine, A., Thomas, H, (1998), “Diversity, Diversification and Profitability among British Manufacturing Companies”, Academy of Management Journal, No.31, PP.771-801. 11) Fukui, Y., and Ushijima, T, (2007), “Corporate Diversification, Performance, and Restructuring in the Largest Japanese Manufacturers”, Journal of the Japanese and International Economies, No.21, PP.303-323. 12) Ofori, G., and Chan, S.L, (2000), “Growth Paths of Construction Enterprises in Singapore, 1980–1998”, Engineering, Construction and Architectural Management Journal, 7(3), PP.307–321. 13) Teo, A.L., and Runeson, G, (2001), “Aspects of Market Differentiation in the Building Industry”, The Australian Journal of Construction Economics and Building, 1(2), PP.14–23. 14) Varadarajan, P.R and Ramanujam, V, (1989), “Research on Corporate Diversification: A Synthesis”, Strategic Management Journal, 10(6), PP.523–551. 15) Zook, C, (2004), “Beyond the Cor: Expand Your Market without Abandoning Your Roots”, Harvard Business School Press, (Bain and Company, Inc.).
یادداشت‌ها
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,966 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,850 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||