تحلیل روابط فضایی مادرشهر مشهد با شهر ملک آباد

فصلنامه جغـرافیا

مقاله 2، دوره 5، شماره 23، اسفند 1391، صفحه 41-67   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

کتایون علیزاده¹؛ علی نوری کرمانی²؛ زینب اشرف^{* 3}

¹استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد

²استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

³دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

چکیده

    سنجش رابطه میان دو سکونتگاه از عمده ترین راههای حفظ تناسب جریانها و برقراری ساختاری متعادل در فضای منطقه ای  است. شهر ملک آباد در فاصله ی 35 کیلومتری از مادر شهر مشهد واقع شده است . در این تحقیق ، روابط فضایی مادر شهر مشهد با شهر ملک آباد تحلیل شده است . هدف کلی از انجام این تحقیق ، کمک به مسولان ذیربط در جهت برقراری رابطه ای متعادل و هدفمند میان مادرشهر مشهد و شهر ملک آباد می باشد . این تحقیق به روش توصیفی تحلیلی انجام گرفته و به کمک مطالعات کتابخانه ای و میدانی اطلاعات مورد نیاز گردآوری شده است . جهت انجام تحلیل های آماری از نرم افزار SPSS  نسخه ی 18 استفاده گردید. در این تحقیق جمع آوری اطلاعات از طریق نمونه گیری به طور اتفاقی صورت گرفته است . جهت تعیین حجم نمونه ، با توجه به اینکه تحقیق حاضر از نوع توصیفی تحلیلی بوده ، از جداول مورگان استفاده گردید . با توجه به حجم جامعه ی مورد بررسی مساوی با 1383 ، حجم گروه نمونه 140 نفر برآورد گردید. نتایج نشان می دهد که دلایل برقراری رابطه از سوی ملک آباد رفع حوایج تخصصی این سکونتگاه نظیر مراجعه به مراکز درمانی ، دانشگاهی ، اداری ، دریافت اعتبارات و... از مادرشهر بوده و دلیل ارتباط مشهد با ملک آباد گذران اوقات فراغت ، تآمین مواد غذایی و... بوده است . مادرشهر مشهد در شیوه زندگی فرهنگی ساکنین ملک آباد نیز تاثیر داشته است . چنانکه شیوه ی زندگی ، سطح توقعات ، میزان رضایتمندی از زندگی از شدت اثر گذاری و تأثیر بالای مغناطیس مادرشهر مشهد ( سکونتگاه مرکزی) بر ابعاد مختلف زندگی در شهر ملک آباد (سکونتگاه پیرامونی) حکایت دارد. براساس نتایج این تحقیق تاثیر مادرشهر مشهد بر تار و پود زندگی اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی در شهر ملک آباد مشاهده   می شود .

کلیدواژه‌ها

روابط فضایی؛ مادرشهر مشهد؛ شهر ملک آباد

مراجع

1 – آسایش حسین ، مشیری سیدرحیم ، 1381 ، روش شناسی و تکنیک های تحقیق علمی در علوم انسانی با تأکید بر جغرافیا ، نشر قومس .

2 - آمارنامه شهر مشهد ، شهرداری مشهد ، 1384 ، دفتر آمار اطلاعات و خدمات کامپیوتری.

3 - اشراق ، عبدالحمید ، 1350 ، طرح جامع مشهد 3 ، وزارت مسکن و شهرسازی .

4 – امجدیزدی ، حسین ، 1385 ، پیامدهای اقتصادی – اجتماعی ناپایداری سکونتگاههای روستایی بر کلان شهرهای منطقه ای (نمونه مورد غرب شهر مشهد) ، پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیای روستایی ، دانشگاه آزاد مشهد .

5 - بیکر ، ترزال ، 1377 ،نحوه انجام تحقیقات اجتماعی ، ترجمه : هوشنگ نایبی ، نشر نی .

6 – پاپلی یزدی ، اسفند1373 ، تمرکزگرایی و عدم تمرکزگرایی و آثار آن ، نمونه مسائل اداری ، مجموعه مقالات شهرهای جدید ، فرهنگی جدید در شهرنشینی ، جلد اول ، سخنرانی های برگزیده ، تهران ، انتشارات شرکت عمران شهرهای جدید .

7 – پاکزاد ، جهانشاه ، تابستان 1375 ، مقاله هویت فضا ، مجله صفه ، شماره 22 .

8 – حافظ نیا ، 1389 ، مقدمه ای بر روش تحقیق در علوم انسانی ، انتشارات سمت ، چاپ هفدهم .

9 - دوروژه ، موریس ، 1366 ، روش های علوم اجتماعی ، ترجمه : خسرو اسدی ، انتشارات امیر کبیر .

10 – ساوج ، مایک ، وارد ، آلن ، 1380 ، جامعه شناسی شهری ، ترجمه : ابوالقاسم پوررضا ، انتشارات سمت .

11 – سجادی ، ژیلا ، 1368 ، جزوه درسی جغرافیای جهان سوم ، دانشگاه فردوسی مشهد .

12 – طرح جامع و تفصیلی شهر ملک آباد ، 1389 ، وزارت مسکن و شهرسازی .

13 – علیزاده ، کتایون ، 1373 ، روابط مکانی – فضایی مادرشهرها و مراکز جمعیتی پیرامون (مورد:مادرشهر مشهد و شهر طرقبه)، پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا ، دانشگاه شهید بهشتی .

14 - غمامی ، مجید ، 1372 ، طرح جامع مشهد ، فصلنامه آبادی ، سال سوم ، شماره 9 .

15 – فرید ، یدالله ، 1384 ، جغرافیا و شهرشناسی ، دانشگاه تبریز .

16 – قربانی ، محمد ، 1384 ، مقدمه ای بر اقتصاد زائران امام رضا(ع) با تأکید بر درآمد ، مرکز پژوهش های شورای اسلامی شهر مشهد .

17 – نظریان ، علی اصغر ، 1365و1367 ، سیر تحول روابط شهر و روستا در ایران ، مجموعه مقالات سمینار جغرافیا ، شماره 1 ، آستان قدس رضوی .

18 – نوابخش ، مهرداد ، فتحی ، سروش ، پاییز 1386 ، مقاله روند تحولات شهرنشینی در ادوار تاریخی ، مدیریت و توسعه شهری ، پژوهشکده تحقیقات استراتژیک ، گروه پژوهش های فرهنگی و اجتماعی ، پژوهشنامه شماره 11 .

19 - هارینگ لویدلی ، بری لونز ، اف جان ، دلبو جان ، 1371 ، درآمدی بر پژوهش علمی در جغرافیا ، ترجمه محمدعلی ملازاده ، دانشگاه شهید چمران .