کارایی روشهای چند معیاری در تحلیل ناپایداری دامنه ای (مطالعه موردی زیر حوضه ی ناصرآباد از حوضه ی جاجرود)*

فصلنامه جغـرافیا

مقاله 5، دوره 5، شماره 23، اسفند 1391، صفحه 119-138   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

زهرا رنجبرباروق^{* 1}؛ عزت اله قنوانی²

¹دانش آموخته کارشناسی ارشد ژئومورفولوژی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز

²استادیار دانشگاه خوارزمی

چکیده

ناپایداری دامنه ای به ویژه خطر زمین لغزش از جمله مخاطرات عمده ای است که به دلیل ماهیت مناطق کوهستانی، معمولاً از فراوانی زیادی برخوردار است. البته اگر این مخاطره با خطرات دیگری چون زلزله و سیل نیز همراه شود، دامنه وسیع تری به خود می گیرد. پدیده زمین لغزش یکی از عمده مخاطرات محیطی است که همه ساله خسارات مالی و جانی زیادی در پی داشته و هزینه فراوانی برای بازسازی مناطق آسیب دیده تحمیل می کند. پهنه بندی خطر زمین لغزش که با هدف تقسیم بندی نواحی مورد مطالعه به پهنه هایی با خطرات متفاوت با توجه به عوامل موثر می باشد، می تواند تا حدودی در برنامه ریزی کاهش خسارات موثر باشد. حوضه ناصرآباد که از زیر حوضه های جاجرود بوده و در شمال شرق تهران واقع شده به دلیل موقعیت جغرافیایی و ویژگیهای طبیعی و زمین شناسی آن یکی از مناطق مستعد کشور نسبت به وقوع زمین لغزش و سایر پدیده های مرتبط با لغزش دامنه ها می باشد. در این تحقیق با توجه به اهمیت لغزش در  این حوضه یک مدل کمی - کیفی برای پیش بینی خطر بالقوه لغزش تهیه شده است تا بتوان براساس آن استعداد لغزش را بر مبنای درجات مختلفی چون خیلی زیاد، زیاد، متوسط، کم و خیلی کم پهنه بندی نمود. در تحقیق حاضر جهت پهنه بندی خطر زمین لغزش از مدل تحلیل سلسله مراتبی استفاده شده است.نتایج حاصل نشان داد که حدود 47 درصد مساحت حوضه ناصرآباد در پهنه های خطر زیاد و بسیار زیاد لغزشی واقع شده است  و می تواند مورد استفاده طیف وسیعی از مدیران منابع طبیعی و برنامه ریزان منطقه ای قرار گیرد. شناسایی نواحی با پتانسیل بالای وقوع زمین لغزش آگاهی لازم برای اجتناب از اراضی مذکور را فراهم کرده و اجرای اقدامات  اولویت دار را امکان پذیر می سازد.

کلیدواژه‌ها

ناپایداری دامنه ای؛ تحلیل چند معیاری؛ جاجرود

مراجع

خامه چیان، ماشاله، عبدامالکی و رافعی، 1384، به کارگیری تحلیل رگرسیون لوژستیک برای پهنه بندی خطر

          زمین لغزش در منطقه سفیدارگله استان سمنان، امیر کبیر،  شماره62( مهندسی عمران).

خسروزاده و همکاران،1387، مطالعه حرکت های توده ای (زمین لغزش) از لحاظ شکل زمین، مطالعه

         موردی: سری ارزفون، صنایع چوب و کاغذ مازندران، اولین کنفرانس بین المللی تغییرات زیست

          محیطی منطقه خزری، دانشگاه مازندران، بابلسر.

شریعت جعفری، محسن،1375، زمین لغزش (مبانی و اصول پایداری شیبهای طبیعی)، انتشارات سازه.

شمسی پور، علی اکبر و محمدشیخی، 1389، پهنه بندی مناطق حساس و آسیب پذیری محیطی در ناحیه

            غرب فارس، با روش طبقه بندی فازی و فرایند تحلیل سلسله مراتبی، فصلنامه پژوهشهای

           جغرافیای طبیعی، شماره 73، صص53-68.     

قنواتی عزت اله، 1385، مکان یابی محل دفن بهداشتی مواد زائد جامد شهری با استفاده از روش تحلیل 

           سلسله مراتبی (AHP) (مطالعه موردی شهر آبدانان)، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، شماره 1.

قنواتی عزت اله، 1390، پهنه بندی لغزش درحوضه جاجرود با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی،

           نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، شماره 20، صص51-68

قنواتی عزت اله، 1390، کارایی روش تحلیل سلسله مراتبی در مطالعات سیل خیزی ،  جغرافیا ، نشریه

            علمی- پژوهشی انجمن جغرافیایی ایران، شماره 31 ، زمستان 1390، ص 255-275.

کرم، عبدالامیر، 1383، کاربرد مدل ترکیب خطی وزین (WLC) در پهنه بندی وقوع زمین لغزش، جغرافیا

           و توسعه، شماره 4 زاهدان،131-146

کمک پناه، علی، 1370، مجموعه مقالات اولین کارگاه تخصصی راهبردهای کاهش خسارات زمین لغزه

          در کشور، چاپ اول، تهران، موسسه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله.

میرصانعی، سیدرضا، کاردان، 1378، نگرشی تحلیلی بر ویژگیهای زمین لغزش کشور، مجموعه ی مقالات

          اولین کنفرانس زمین شناسی مهندسی محیط زیست ایران، چاپ اول، دانشگاه تربیت معلم تهران .

معماریان، 1374، زمین شناسی مهندسی و ژئوتکنیک، تهران، دانشکده فنی دانشگاه تهران.

 

     

Fell, R., Corominas, J., Bonnard, CH., Cascini, L., Leroi, E., Savage, Z.S., 2008, Guidelines for           

      Landslide Susceptibility, Hazard and Risk Zoning for Land Use Planning, Engineering

        Geology, Vol. 102, PP. 85-98.

 

Juang, C. H., Lee, D. H. and Sheu, C., 1998, Mapping slope failure  porential using fuzzy     

        sets,  journal of Geotechnical Engineering ,No. 118,pp . 457-494.

 

Komakpanah, A., 1991, Proceedings Of The First Workshop Of The Landslide Mitigation            

        Strategies, 1 Edition,Tehran, International Institute Of Seismology And Earthquake           

        Engineering.

 

Kumar Dahal, R., 2008, Predictive Modeling of Rainfall-induced Landslide Hazard in the         

      Lesser Himalaya of Nepal Based on Weights-of-evidence, Geomorphology, Vol. 102,        

      PP.496-510.

       

Rosenfeld, C. L., 2004, Geomorphological Hazard, Encyclopedia of Geomorphology, Vol. 1,           

        P.423-426.     

 

Schernthanner, H., 2005, Fuzzy logic approach for landslide susceptibility mapping (Rio          

        Blanco, Nicaragua), Msc Thesis, Institute of Geography, NAWI, Paris Lodron           

        University Salzburg.

       

Shaw .G & Dennis wheeler ,1985, Statistical Techniques in Geographical Analysis,DUBLIN           

        John wiley & sons Press.

 

Varnes, D. J., 1984, Landslide Hazard Zonation: A Review of Principle and Practice,        

      UNEXCO, Paris.     

 

Wan, S., 2009, A Spatial Decision Support System for Extracting the Core Factors and          

        Thresholds for Landslide Susceptibility Map, Engineering Geology, Vol. 108, PP.237-

         251.