بررسی مقایسه‌ای فرایند همگونی در گونه‌های زبانی استان فارس

فصلنامۀ ادبیات و زبان های محلی ایران زمین

مقاله 17، دوره 7، شماره 3 - شماره پیاپی 17، آذر 1396، صفحه 115-135   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

ماهرخ منصف^{* 1}؛ عالیه کرد زعفرانلو کامبوزیا²؛ ارسلان گلفام²

¹دانشجوی دکتری زبان شناسی همگانی، دانشکدۀ زبان‌های خارجی، دانشگاه اصفهان، ایران

²دانشیار گروه زبان شناسی همگانی، دانشکدۀ علوم انسانی،دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

مقالۀ حاضر به بررسی فرایند همگونی در همخوانهای پانزده گونۀ زبانی استان فارس از جمله شیرازی، شورابی، کازرونی، دوانی، عبدویی، ممسنی، پاپونی، ریچی، بیروکانی، دادنجانی، مهبودی، زاخرویهای، قلاتی، لاری و خنجی در چارچوب واجشناسی زایشی می پردازد. داده های مورد نیاز برای انجام این تحقیق از اسناد مکتوبی چون کتابها، پایان نامه-ها و مقاله ها استخراج شده است. علاوه بر این در صورت نیاز به داده های بیشتر و یا تأیید صحت داده های جمع آوری شده از اسناد مکتوب، با گویشوران گونه های مذکور مصاحبه و گفتار آنها ثبت و ضبط شده است. بررسی داده‌ها نشان داد که در این گونه‌های زبانی همگونی در خوشه های دو همخوانی /-st/ و /-nb/ از بسامد بالاتری نسبت به سایر خوشه های همخوانی برخوردار است. همگونی در مشخصۀ نحوۀ تولید پربسامدتر از همگونی در سایر مشخصه ها همانند محل تولید و واک داری است. در این 15 گونۀ زبانی همگونی پیشرو و همگونی ناقص به ترتیب متداولتر از همگونی پسرو و همگونی کامل است. در همگونی همخوان با همخوان در توالی دو همخوانی همواره همخوان رساتر غالب است. و در همگونی همخوان با همخوان در این گونه های زبانی همگونی در همخوانهای هم محل تولید منجر به همگونی کامل و بروز تشدید عارضی می شود.
کلیدواژه ها: گونه های زبانی استان فارس، واج شناسی زایشی، فرایندهای واجی، همگونی.

کلیدواژه‌ها

گونه‌های زبانی استان فارس؛ واج‌شناسی زایشی؛ فرایندهای واجی؛ همگونی

مراجع

کتابها

- بهروزی، علی­نقی، (1348) ، واژه­ها و مثل­های شیرازی و کازرونی، شیراز: انتشارات ادارۀ کل فرهنگ و هنر فارس.

- سلامی، عبدالنّبی، (1383) ،گنجینۀ گویش شناسی فارس، دفتر اول، تهران: نشر آثار(فرهنگستان زبان و ادب فارسی).

 -_______ ___، (1384) ، گنجینۀ گویش شناسی فارس، دفتر دوم. تهران: نشر آثار(فرهنگستان زبان وادب فارسی).

-___________ ، (1385) ، گنجینۀ گویش شناسی فارس، دفتر سوم. تهران: نشر آثار(فرهنگستان زبان و ادب فارسی).

-___________ ، (1386) ، گنجینۀ گویش شناسی فارس، دفتر چهارم. تهران: نشر آثار(فرهنگستان زبان و ادب فارسی).

-___________، (1388) ، گنجینۀ گویش شناسی فارس، دفتر پنجم. تهران: نشر آثار(فرهنگستان زبان و ادب فارسی).

-کامبوزیا، عالیه ک . ز،(1385) ، واج­شناسی: رویکردهای قاعده بنیاد، تهران: سمت.

-مشکوةالدّینی، مهدی، (1374) ، ساخت آوایی زبان، چاپ سوم، مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.

پایان ­نامه ­ها

- بروغنی، فاطمه، (1383) ، بررسی واج­شناختی گویش سبزواری، پایان­نامۀ کارشناسی ارشد زبان­شناسی همگانی، دانشگاه تربیت مدرس.

- تنورساز، راضیه، (1376) ،بررسی همگونی و حذف واجی در زبان فارسی در چهارچوب نظریۀ واج­شناسی زایشی، پایان­نامۀ کارشناسی ارشد زبان­شناسی همگانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.

- شریفی؛ گوهر، (1387) ،بررسی نظام آوایی گونۀ اقلید در چارچوب واج­شناسی زایشی،  پایان­نامۀ کارشناسی ارشد زبان­شناسی همگانی، دانشگاه تربیت مدرس.

- همتی، ابوذر، (1370) ،فرهنگ تطبیقی واژگان گویش لری ممسنی با واژگان فارسی نو و میانه، پایان­نامۀ کارشناسی ارشد فرهنگ و زبان­های باستانی ایران، دانشگاه شیراز.

مقالات

-کامبوزیا، عالیه ک . ز، (1381الف) ، « نمونه­ای از همگونی در چند گویش ایرانی»، مجموعه مقالات نخستشن هم­اندیشی گویش­شناسی ایران. رضائی باغ­بیدی؛ حسن. ، چاپ اول، ، تهران: آثار فرهنگستان زبان و ادب فارسی؛ صص 485- 489.

-___________________ ، (1381ب) ، «فرایندهای واجی مشترک در گویش­های استان کرمان»،نشریۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، ش 12، 9، صص 111- 131.

-Catford, J.C. (2001). A Practical Introduction to Phonetics. 2^nd edition, New               York: Oxford University Press.

-Crystal, David. (2008). A Dictionary of Linguistics and Phonetics. 6th edition,           Oxford:Blackwell.

-Harris,J. & Lindsey, G. (1995), "The Elements of Phonological Representation", in Hayes, B,( 2009). Introduction Phonology. London: Wiley- Blackwell.

-Malmkjar, Kirsten. (2002). The Linguistics Encyclopedia. 2^nd ed, New York:­Routledge

-Odden, David.(2005).Introducing Phonology. New York: Cambridge University     Press.

-Roach, Peter (2000).English phonetics and phonology, A practical course, 3^rded. Cambridge University press.