بررسی ریخت‌شناسانة داستان شغاد از شاهنامه

پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی

مقاله 1، دوره 8، شماره 27، خرداد 1396، صفحه 11-32   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

کبری چمنی¹؛ یدالله شکری^{* 2}

¹دانش‌آموختة کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی.

²استادیار دانشگاه سمنان

چکیده

مقاله پیش رو در  صددصدد  است تا داستان شغاد از شاهنامه را بر پایه نظریه ریخت‌شناسی ولادیمیر پراپ تحلیل و میزان برابری آن دو با یکدیگر را بررسی کند؛ به‌همین منظور در بخش نخست،  مبانی نظری مکتب ساختارگرایی و ریخت‌شناسی بررسی می‎شود. در ساختارگرایی اصالت متن، بی‎توجهی به ریشه‌های فرهنگی، اجتماعی و تاریخی و توجه به روابط متقابل واحدهای متن مورد توجه بوده و در ریخت‎شناسی نیز مواردی مانند چهار قانون کلی در شخصیت‌ها، عناصر پایدار و متغییر داستان، کنش‎های هفت‎گانه شخصیت‎ها، کارکردها و انواع حرکت در داستان بررسی می‎شود. نگارندگان در بخش دوم به بررسی داستان شغاد بر پایة یافته‎های پراپ پرداخته‌ و، با رسم جداول جدول و شکل‌هایی این مباحث را که با  کارکردهای پراپ مطابقت دارد نشان داده‌اند، هم‌چنین در مواردی جابه‎جایی کارکردها و تفاوت‌ها را  نیز مشخص کرده‌اند. حاصل اینکه داستان از یک سو بر پایه الگوی پراپ دارای دو حرکت است و از سوی دیگر مؤلفه‌هایی دارد که با قوانین الگوی مورد نظر مطابق نیست. 

کلیدواژه‌ها

ریخت‌شناسی؛ ساختارگرایی؛ شاهنامه؛ رستم و شغاد

مراجع