تاثیر مدیریت آبیاری و کود نیتروژن بر عملکرد و صفات فیزیولوژیک بادام زمینی

دوفصلنامه ی علوم به زراعی گیاهی

مقاله 3، دوره 1، شماره 1، آبان 1394، صفحه 13-18   

چکیده

 
به منظور بررسی اثر مدیریت آبیاری و کود نیتروژن بر عملکرد غلاف و صفات فیزیولوژیک بادام زمینی، این تحقیق به صورت آزمایش کرت‌های خردشده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در زمینی در شهرستان آستانه اشرفیه واقع در شرق استان گیلان در سال زراعی ١٣٨8 انجام گرفت. مدیریت های آبیاری با دورهای 6 ،12و 18 روز و بدون آبیاری به عنوان عامل اصلی، و تیمارهای کود نیتروژن با مقادیر0، 30، 60 و90 کیلوگرم در هکتار به عنوان عامل فرعی انتخاب شدند. نتایج تحقیق نشان داد که مدیریت آبیاری بر عملکرد غلاف، سرعت رشد محصول و سرعت رشد غلاف در سطح احتمال 1 درصد معنی دار شد اما بر ضریب تسهیم غلاف معنی دار نشد. تاثیر مقادیر مختلف کود نیتروژن بر عملکرد غلاف، سرعت رشد محصول، سرعت رشد غلاف و ضریب تسهیم غلاف در سطح احتمال 1 درصد، معنی دار شد. اثر متقابل در ضریب تسهیم غلاف بی معنی و در سایر پارامترها در سطح احتمال 1 درصد معنی دار گردید. بیشترین مقدار عملکرد عملکرد غلاف در مدیریت آبیاری 6 روز و تیمار کودی 60 کیلوگرم نیتروژن در هکتار با 4229 کیلوگرم در هکتار به دست آمد

کلیدواژه‌ها

بادام زمینی؛ مدیریت آبیاری؛ نیتروژن؛ صفات بیولوژیک؛ عملکرد غلاف

اصل مقاله

v

تاثیر مدیریت آبیاری و کود نیتروژن بر عملکرد و صفات فیزیولوژیک بادام زمینی

علی عبدزاد گوهری¹، حسین قربانی­زاده خرازی² ، سیدسجادمیرجاویدکار³

1- دانشگاهآزاداسلامیواحد شوشتر، 2- عضو هیات علمی گروه مهندسی آب دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر، 3- دانشجوی کارشناسیارشد

رشته آبیاری و زهکشی دانشگاهآزادواحد شوشتر

[e-mail]

چکیده

به منظور بررسی اثر مدیریت آبیاری و کود نیتروژن بر عملکرد غلاف و صفات فیزیولوژیک بادام زمینی، این تحقیق به صورت آزمایش کرت‌های خردشده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در زمینی در شهرستان آستانه اشرفیه واقع در شرق استان گیلان در سال زراعی ١٣٨8 انجام گرفت. مدیریت های آبیاری با دورهای 6 ،12و 18 روز و بدون آبیاری به عنوان عامل اصلی، و تیمارهای کود نیتروژن با مقادیر0، 30، 60 و90 کیلوگرم در هکتار به عنوان عامل فرعی انتخاب شدند. نتایج تحقیق نشان داد که مدیریت آبیاری بر عملکرد غلاف، سرعت رشد محصول و سرعت رشد غلاف در سطح احتمال 1 درصد معنی دار شد اما بر ضریب تسهیم غلاف معنی دار نشد. تاثیر مقادیر مختلف کود نیتروژن بر عملکرد غلاف، سرعت رشد محصول، سرعت رشد غلاف و ضریب تسهیم غلاف در سطح احتمال 1 درصد، معنی دار شد. اثر متقابل در ضریب تسهیم غلاف بی معنی و در سایر پارامترها در سطح احتمال 1 درصد معنی دار گردید. بیشترین مقدار عملکرد عملکرد غلاف در مدیریت آبیاری 6 روز و تیمار کودی 60 کیلوگرم نیتروژن در هکتار با 4229 کیلوگرم در هکتار به دست آمد.

واژه‏های کلیدی: بادام زمینی، مدیریت آبیاری، نیتروژن، صفات بیولوژیک، عملکرد غلاف.

 

مقدمه

بادام زمینی یکی از اقتصادی ترین دانه های روغنی است که حاوی 43-55 درصد روغن و 25-28 درصد پروتئین می باشد (5) این گیاه بوته ای، یکساله و از خانوادة لگومینوزها و از جنس آراچیز می باشد. عدم وجود آب کافی و پراکنش غیر یکنواخت آن در طول فصل رشد باعث شده است که نیاز آبی گیاهان زراعی به قدر کافی تامین نشده و گیاهان در معرض تنش آبی قرار گیرند (6). ووراسوت و همکاران (7) چهار رقم بادام زمینی را با مدیریت تنش آبی و بدون تنش مورد آزمایش قرار دادند و به این نتیجه رسیدند که مقدار عملکرد غلاف در ارقام مختلف در شرایط بدون تنش نسبت به شرایط تنش آبی، بیشتر بود. کود نیتروژن نقش مهمی در تولیدات کشاورزی ایفا می نماید و در ساختمان کلروفیل، آلکالوئیدها، آنزیم ها و بسیاری دیگر از مواد زندة سلول های گیاهی وجود دارد (2). هونگ ریا و وارگاس(4)، در تحقیقی نشان دادند که تنش خشکی، تثبیت نیتروژن در انواع لگومینوزها به خصوص بادام زمینی را کاهش می دهد. تحقیق حاضر با هدف بررسی تأثیر آبیاری و کود نیتروژن بر عملکرد غلاف و صفات فیزیولوژیک در گیاه بادام زمینی انجام شد.

 

 

مواد و روش ها

این آزمایش در استان گیلان و در شهرستان آستانه اشرفیه با عرض جغرافیایی ۳۷ درجه و ۱۶ دقیقه و طول جغرافیایی ۴۹ درجه و ۵۶ دقیقه و با ارتفاع متوسط ۳ متر از سطح دریا، در سال زراعی 1388 انجام گرفت. این منطقه از لحاظ آب و هوایی جزء مناطق معتدل و مرطوب بود و خاک آن از نوع لومی است. در این تحقیق، آزمایش کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در3 تکرار در زمین اجرا شد. هر واحد آزمایشی دارای ابعاد 5/2× 6 متر و دارای 7 ردیف کشت بود. عامل اصلی شامل مدیریت آبیاری با دورهای 6، 12 و 18روز و بدون آبیاری، و مقادیر کود نیتروژن شامل 0، 30 ، 60 و90 کیلوگرم در هکتار(از منبع کود اوره) به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. روش آبیاری به کار رفته در این آزمایش از نوع  آبیاری سطحی و سیستم جوی و پشته بود، به طوری که فاصله بین دو پشته 80 سانتیمتر و فاصله بین گیاهان در پشته30 سانتی متر می باشد. برای اندازه گیری مقدار آب آبیاری تحویلی به هر واحد از کنتور استفاده شد. واریته کشت شدة بادام زمینی در این تحقیق از رقم محلی گیل بادام بود و تاریخ کاشت و برداشت به ترتیب اول خردادماه و 29 شهریورماه بود. جهت برآورد عملکرد غلاف پس ازحذف دو ردیف گیاه از طرفین، غلاف های رسیده با استفاده از ترازوی دقیق آزمایشگاهی توزین گردید. سرعت رشد محصول از تقسیم عملکرد قسمت های هوایی+ (65/1× عملکرد غلاف) بر طول دوره رشد از زمان کاشت تا زمان برداشت هر کرت به دست آمد. سرعت رشد غلاف نیز از تقسیم (65/1× عملکرد غلاف) بر (طول دوره رشد- مدت زمان از کاشت تا 50 درصدگلدهی در هر کرت- 15) محاسبه گردید (8). مقدار ضریب تسهیم از تقسیم سرعت رشد غلاف بر سرعت رشد محصول به دست آمد (1). در تجزیة داده ها و مقایسه میانگین‌ پارامترها (آزمون دانکن در سطح احتمال 5 درصد)، از نرم افزار MSTATC، و در ترسیم نمودارها از نرم افزار Excel استفاده گردید.

 

نتایج و بحث

تاثیر مدیریت آبیاری و کود نیتروژن و اثر متقابل آن ها بر عملکرد غلاف معنی دار شد (جدول1). مدیریت های آبیاری 6 روز با 3486 کیلوگرم در هکتار، دارای حداکثر عملکرد غلاف است (شکل1). در سطوح کود نیتروژن، بیشترین میزان عملکرد غلاف با 2867 کیلوگرم در هکتار در تیمار کودی60 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بود (شکل2). در اثر متقابل، بیشترین میزان عملکرد غلاف در تیمار آبیاری 6 روز و تیمار کودی60 کیلوگرم نیتروژن در هکتار با میانگین 4229 کیلوگرم در هکتار به دست آمد (جدول2). ال بورای و همکاران (3) تنش خشکی بر بادام زمینی را باعث کاهش عملکرد معرفی نمودند.

با توجه به تجزیه واریانس، سرعت رشد محصول در مدیریت آبیاری و کود نیتروژن افزایش معنی داری پیدا کرد (جدول1). و مدیریت آبیاری 6 روز نسبت به تیمارهای بدون آبیاری، 12 و 18 روز به ترتیب 122، 9/26، 8/42 درصد افزایش از خود نشان داد (شکل3). در سطوح کودی، حداکثر سرعت رشد محصول در تیمار 60 کیلوگرم نیتروژن در هکتار به میزان 57/9 گرم بر متر مربع در روز مشاهده شد (شکل4). حداکثر اثر متقابل مدیریت آبیاری وکود نیتروژن بر سرعت رشد محصول در مدیریت آبیاری 6 روز بین کودهای30 و 60 کیلوگرم نیتروژن در هکتار به دست آمد (جدول2).

 

 

 

 

 

جدول1- تجزیه واریانس صفات فیزیولوژیک و عملکرد غلاف بادام زمینی در شرایط مدیریت آبیاری و کود نیتروژن

منبع تغییرات	درجه آزادی	میانگین مربعات(MS)
		عملکرد غلاف	سرعت رشد محصول	سرعت رشد غلاف	ضریب تسهیم
تکرار	2	ns438/747270	*279/6	ns192/3	ns003/0
مدیریت ­آبیاری	3	**917/8282361	**127/39	**219/35	ns011/0
خطا	6	104/155789	985/0	661/0	002/0
کود نیتروژن	3	**361/1382633	**664/4	**896/5	**017/0
اثر متقابل	9	**565/397401	**682/2	**689/1	ns003/0
خطا	24	326/100982	47/0	43/0	002/0
ضریب تغییرات (%)		88/12	71/11	89/12	73/4
ns و**و*: به ترتیب بی معنی، معنی دار در سطح احتمال 1 و 5 درصد

                       

شکل1- اثر مدیریت آبیاری بر عملکرد غلاف		شکل2- اثر سطوح کود نیتروژن بر عملکرد غلاف

 

 

 

 

 

جدول2- مقایسه میانگین اثر متقابل مدیریت آبیاری و کود نیتروژن بر صفات فیزیولوژیک و عملکرد غلاف بادام زمینی

اثر متقابل		عملکرد غلاف (کیلوگرم­درهکتار)	سرعت رشد محصول (گرم بر­متر­مربع در­روز)	سرعت رشد غلاف (گرم بر­متر­مربع­درروز)
بدون آبیاری	بدون کود	g 1413	ef 5/3	g 9/2
	30کیلوگرم­نیتروژن درهکتار	g 1456	ef 6/3	g 0/3
	60کیلوگرم­نیتروژن درهکتار	fg 1569	f 4/3	fg 2/3
	90کیلوگرم­نیتروژن درهکتار	g 1461	ef 6/3	g 0/3
6روز	بدون کود	cde 2451	d 3/5	cde 0/5
	30کیلوگرم­نیتروژن درهکتار	ab 3740	ab 6/8	ab 7/7
	60کیلوگرم­نیتروژن درهکتار	a 4229	a 5/9	a 7/8
	90کیلوگرم­نیتروژن درهکتار	b 3524	b 1/8	b 2/7
12روز	بدون کود	ef 2077	d 1/5	ef 2/4
	30کیلوگرم­نیتروژن درهکتار	cde 2455	cd 0/6	cde 0/5
	60کیلوگرم­نیتروژن درهکتار	c 2988	c 7/6	c 1/6
	90کیلوگرم­نیتروژن درهکتار	c 2906	c 0/7	c 9/5
18روز	بدون کود	de 2216	cd 8/5	de 5/4
	30کیلوگرم­نیتروژن درهکتار	cde 2408	cd 7/5	cde 9/4
	60کیلوگرم­نیتروژن درهکتار	cd 2683	cd 0/6	cd 5/5
	90کیلوگرم­نیتروژن درهکتار	efg 1889	de 7/4	efg 8/3

 

شکل3- اثر مدیریت آبیاری برسرعت رشد محصول بادام زمینی		شکل4- اثر سطوح نیتروژن برسرعت رشد محصول بادام زمینی

مدیریت آبیاری و کود نیتروژن اثر معنی داری بر سرعت رشد غلاف بادام زمینی داشت (جدول1) و مدیریت آبیاری 6 روز نسبت به سایر مدیریت ها، حداکثر سرعت رشد غلاف را داشت (شکل5). حداکثر سرعت­ رشد غلاف در سطوح کود نیتروژن مربوط به تیمار60 کیلوگرم نیتروژن درهکتار می باشد (شکل6). در اثر متقابل، حداکثر سرعت­ رشد غلاف در مدیریت آبیاری6 روز و مقدار کودی60 کیلوگرم نیتروژن در هکتار به میزان 7/8 گرم بر مترمربع در روز مشاهده شد (جدول2). سطوح مختلف کود نیتروژن درسطح احتمال 1 درصد بر ضریب تسهیم غلاف معنی دار شد اما مدیریتهای مختلف آبیاری و اثر متقابل بر معنی دار نگردید (جدول1). حداکثر ضریب تسهیم در سطوح کود نیتروژن مربوط به تیمار60 کیلوگرم نیتروژن در هکتار می باشد (شکل7).

شکل5- اثر مدیریت آبیاری بر سرعت رشد غلاف بادام زمینی		شکل6- اثر سطوح کود نیتروژن بر سرعت رشد غلاف بادام زمینی

مراجع