بر همکنش ارقام مختلف کلزا و میزان‏های مختلف نیتروژن و تأثیر بر وزن خشک و رشد اولیه گیاهچه

دوفصلنامه ی علوم به زراعی گیاهی

مقاله 5، دوره 3، شماره 1، شهریور 1392، صفحه 25-27   

چکیده

به منظور بررسی برهمکنش ارقام مختلف کلزا و میزانهای مختلف نیتروژن و تأثیر بر وزن خشک و رشد اولیه گیاهچه کلزا،پژوهشی بصورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار در سال1390-1389 در منطقه باجگاه انجام گردید.تیمارهای مورد بررسی شامل 5 رقم کلزا(اپرا،لیکورد،زرفام،طلایه و هایولا) و 4 میزان  کود  (180،270،360،450 کیلوگرم در هکتار)بود.نتایج نشان داد که اثر رقم و کود بر میزان ارتفاع ساقه معنی دار نبوده اما اثر متقابل بین آنها بر ارتفاع ساقه در سطح 1% معنی دار شده است.اثر کود و رقم بر وزن خشک معنی دار نشده اما اثر متقابل بین آنها بر وزن خشک در سطح 1% معنی دار شده است.پاسخ رقم لیکورد و هایولا به سطوح کودی متفاوت یکسان بود بنابراین افزایش سطح کودی تأثیری بر افزایش وزن خشک نداشت. بیشترین وزن خشک را رقم اپرا و زرفام و سپس رقم طلایه نشان دادند. پاسخ رقم اپرا و هایولا به سطوح کودی متفاوت یکسان بود لذا افزایش سطوح کودی تأثیری بر افزایش ارتفاع ساقه نداشت.بیشترین ارتفاع ساقه در رقم لیکورد و زرفام و سپس در رقم طلایه مشاهده گردید .

کلیدواژه‌ها

برهمکنش؛ کلزا؛ نیتروژن؛ وزن خشک؛ ارتفاع ساقه

اصل مقاله

برهمکنشارقاممختلفکلزاومیزان‏هایمختلفنیتروژنوتأثیربروزنخشکورشداولیهگیاهچه

فرهادمهاجری¹، طاهرهاوجی²، محمدرحیماوجی¹

1-  عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد فسا،2-  دانشجوی کارشناسی ارشد شناسایی و مبارزه با علف های هرز دانشگاه آزاد فسا

چکیده

به منظور بررسی برهمکنش ارقام مختلف کلزا و میزانهای مختلف نیتروژن و تأثیر بر وزن خشک و رشد اولیه گیاهچه کلزا،پژوهشی بصورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار در سال1390-1389 در منطقه باجگاه انجام گردید.تیمارهای مورد بررسی شامل 5 رقم کلزا(اپرا،لیکورد،زرفام،طلایه و هایولا) و 4 میزان  کود  (180،270،360،450 کیلوگرم در هکتار)بود.نتایج نشان داد که اثر رقم و کود بر میزان ارتفاع ساقه معنی دار نبوده اما اثر متقابل بین آنها بر ارتفاع ساقه در سطح 1% معنی دار شده است.اثر کود و رقم بر وزن خشک معنی دار نشده اما اثر متقابل بین آنها بر وزن خشک در سطح 1% معنی دار شده است.پاسخ رقم لیکورد و هایولا به سطوح کودی متفاوت یکسان بود بنابراین افزایش سطح کودی تأثیری بر افزایش وزن خشک نداشت. بیشترین وزن خشک را رقم اپرا و زرفام و سپس رقم طلایه نشان دادند. پاسخ رقم اپرا و هایولا به سطوح کودی متفاوت یکسان بود لذا افزایش سطوح کودی تأثیری بر افزایش ارتفاع ساقه نداشت.بیشترین ارتفاع ساقه در رقم لیکورد و زرفام و سپس در رقم طلایه مشاهده گردید .

کلمات کلیدی:برهمکنش،کلزا،نیتروژن،وزن خشک،ارتفاع ساقه

 

مقدمه

کلزا با نام علمی Brassica napus L.  یکی از مهمترین گیاهان زراعی است که در سطح دنیا جهت استخراج روغن کشت می‏شود و از بیشترین میزان رشد سالیانه در بین روغن های گیاهی مهم جهان برخوردار می باشد(2) . انتخاب ارقام مناسب و معرفی آن در هر منطقه یکی از ارکان اصلی موفقیت در زراعت آن منطقه محسوب می شود،معرفی رقم مناسب باعث استفاده بهینه از عوامل محیطی و نهاده ها می شود و حداکثر عملکرد حاصل می شود و از طرفی رقم مناسب هزینه های زراعی را نیز کاهش می دهد(1).استفاده از کود نیتروژن برای افزایش عملکرد ضروری می باشد(4).نیتروژن یکی از مواد غذایی است که معمولأ تولید کلزا را تحت تأثیر قرار می دهد.نیاز کلزا به نیتروژن بویژه در کشت پاییزه به دلیل شسته شدن و عدم امکان مصرف سریع زیاد بوده و بکارگیری مطلوب کود نیتروژن برای تولید قابل توجه کلزا ضروری است.بررسیهای به عمل آمده نشانگر این نکته است که کلزا با متوسط عملکرد 2000 کیلوگرم در هکتار در اندام های هوایی خود حاوی 124 کیلوگرم نیتروژن در هکتار می باشد(5).چما و همکاران در بررسی کاربرد سطوح نیتروژن دریافتند که افزایش نیتروژن از 90 تا120 کیلوگرم در هکتار سبب بیشترین افزایش شاخص سطح برگ کلزا نسبت به سطوح تیماری پایین تر شد(3).اوزر و همکاران نشان دادند که کاربرد 160 کیلوگرم نیتروژن در هکتار برای بدست آوردن محصول مطلوب کلزا کافی می باشد(6).هدف از پژوهش حاضر بررسی ارقام مختلف کلزا و مقادیر مختلف نیتروژن بر رشد و عملکرد کلزا می باشد.

موادوروش‏ها

این پژوهش در شهرستان شیراز در منطقه باجگاه در سال  1390-1389 بصورت  فاکتوریل در قالب طرح   بلوکهای کامل تصادفی در3 تکرار اجرا گردید.تیمارهای آزمایش عبارت بودند از 4 سطح کود اوره به میزان  180،270،360،450 کیلوگرم در هکتار و 5 رقم کلزا با نام‎های اپرا، لیکورد، زرفام، طلایه و هایولا 401. ابعاد هر کرت آزمایش 5×3 متر و فاصله بین تکرارها2 متر در نظر گرفته شد. بنابراین هر تکرار20 کرت و کل آزمایش مشتمل بر60 کرت بود. میزان بذر بر اساس10 کیلوگرم در هکتار و بصورت دستی با فاصله بوته4 سانتیمتر و فاصله بین ردیف30 سانتیمتر از یکدیگر در تاریخ10 مهر ماه 1389 انجام گرفت.پس از کشت بلافاصله آبیاری انجام شد.نیتروژن بصورت 3/1 همزمان با کاشت مصرف گردید .بوسیله کوادرات 1 متر مربع در هر کرت بصورت تصادفی از گیاه زراعی صفات مورد نظر اندازه گیری گردید.جهت توزین وزن خشک نمونه ها به مدت48 ساعت و در دمای 72درجه سانتیگراد در آون نگهداری و سپس اقدام به توزین آنها شد.داده ها با استفاده از نرم افزارSAS مورد تجزیه و ارزیابی قرار گرفت و مقایسه میانگین ها بوسیله آزمونLSD  در سطح 5% انجام شد  .

 

نتایجوبحث

نتایج نشان داد که اثر رقم و کود بر میزان ارتفاع ساقه معنی دار نبوده اما اثر متقابل بین آنها بر ارتفاع ساقه در سطح 1% معنی دار شده است.اثر کود و رقم بر وزن خشک معنی دار نشده اما اثر متقابل بین آنها بر وزن خشک در سطح 1% معنی دار شده است.پاسخ رقم لیکورد و هایولا به سطوح کودی متفاوت یکسان بود و وزن خشک در کمترین سطح کودی با بیشترین سطح کودی تفاوت معنی داری نداشت.بنابراین افزایش سطح کودی تأثیری بر افزایش وزن خشک نداشت. بیشترین وزن خشک را رقم اپرا و زرفام در سطح کودی 360 و رقم طلایه در سطح کودی 270 کیلوگرم در هکتار نشان دادند. پاسخ رقم اپرا و هایولا به سطوح کودی متفاوت یکسان بود و ارتفاع ساقه در کمترین سطح با بیشترین سطح کودی تفاوت معنی داری نداشت.لذا افزایش سطوح کودی تأثیری بر افزایش ارتفاع ساقه نداشت.بیشترین ارتفاع ساقه رقم لیکورد و زرفام در سطح کودی 360 و رقم طلایه در سطح کودی 270 کیلوگرم در هکتار مشاهده گردید.

مراجع

1. Abbasdokht,H.,Azizi,P.,Ghomi,S.&Esfahani,M.(2000).The effect of cultivar  and  harvest time on yield and yield components of Rapessed(Brassica napus L.)as        second crop in Rasht.Iranian Journal of Agriculture Science,32(3).
2. Al-Barrak,Kh.M.2006.Irrigation interval and nitrogen level effects on growth and yield of canola (Brassica napus L.). Scientific Journal of Kig faisal University.Al-Hass,Saudi Arabia.7(1):87-102
3. Cheema.M.A.,Malik,M.A.,SHAH,s.h.and Basra,S.M.A.2001.Effect of time and rate of nitrogen and phosphorus application on the seed and oil yields of canola(Brassica napus).J.Agri.crop Sci.,186(2):311-316.
4. Camra,K.m.,W.A.Payane,and P.E.Rasmusen.2003.Long-term effects of tillage,nitrogen,and rainfall on winter Wheat yield in the Pacific Northwest.Agron.J.95:828-835.
5. Grant.&Abaily,L.D.G.(1990).Fertility management in canola production.In:Proceeding of International canola conference.ATLANTA.
6. Ozer.H.2003.Sowing date and nitrogen rate effects on growth,yield and yield components of two summer rapeseed cultivars.Eur.J.Agron.19:453-463.