اثربخشی آموزش شوخ‌طبعی بر نشانه‌های هراس اجتماعی

روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی

مقاله 7، دوره 14، شماره 53، مهر 1396، صفحه 75-85   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

لیلا سادات میرصیفی‌فرد¹؛ نوشین فتح‌اله‌زاده²؛ مهدی رستمی^{* 3}؛ سیدعلی دربانی³

¹کارشناسی ارشد روان‌شناسی عمومی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کاشان

²کارشناسی ارشد روان‌شناسی بالینی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن

³دانشجوی دکتری مشاوره دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

چکیده

در این پژوهش اثربخشی آموزش شوخ‌طبعی بر کاهش نشانه‌های هراس اجتماعی در دانش‌آموزان بررسی شد. روش پژوهش شبه‌تجربی با طرح پیش‌آزمون‌ ـ‌ پس‌آزمون با گروه گواه و پیگیری 2 ماهه بود. از بین دانش‌آموزان پسر مراجعه‌کننده به مرکز مشاورۀ آموزش‌وپرورش اسلام‌شهر، پس از مصاحبۀ مقدماتی و اجرای سیاهۀ هراس اجتماعی (کانور و دیگران، 2001)، از بین دانش‌آموزانی که نمرۀ بالاتری (طبق معیار نقطة برش بالینی) در این آزمون کسب کرده بودند، 30 دانش‌آموز انتخاب و در دو گروه آزمایش (15 نفر) و گواه (15 نفر) به‌صورت تصادفی جایگزین شدند. آموزش شوخ‌طبعی (مک‌گی، 2004) برای گروه آزمایش در 8 هفتۀ پیاپی و به مدت 80 دقیقه اجرا شد و گروه گواه هیچ آموزشی در این مدت دریافت نکرد. داده‌های حاصل از مراحل پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری از طریق تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر تحلیل شد. نتایج نشان داد که آموزش شوخ‌طبعی، به کاهش نمرۀ کل هراس اجتماعی و زیرمقیاس‌های ترس، اجتناب و ناراحتی فیزیولوژیکی در مرحلۀ پس‌آزمون و ثبات نمره‌ها در مرحلۀ پیگیری منجر می‌شود.

کلیدواژه‌ها

آموزش شوخ‌طبعی؛ هراس اجتماعی

مراجع

انجمن روان‎پزشکی امریکا. (1393). راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (ویراست پنجم). ترجمۀ ی. سیدمحمدی. تهران: نشر روان (تاریخ انتشار اثر اصلی، 2013).

به‌پژوه، ا.، جهانگیری، م. و زهراکار، ک. (1389). آموزش مهارت‌های شوخ‌طبعی و کاهش افسردگی در بیماران آسیب نخاعی. فصلنامۀ روان‌شناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی، 6 (23)، 227-236.

رستم‌بیگی، پ.، روشندل، ا.، صفوی، م. و مالمیر، م. ش. (1390). تأثیر آموزش شوخ‌طبعی بر سطح اضطراب دانشجویان پرستاری. فصلنامۀ دانشگاه علوم پزشکی لرستان، دانشکدۀ پرستاری و مامایی (افلاک)، 7 (23 و 23)، 26-35.

حسنوند‌عموزاده، م. (1393). هنجاریابی سیاهۀ فوبی اجتماعی (SPIN) در نمونۀ غیربالینی ایرانی. مجلۀ پزشکی ارومیه، 1 (11)، 17-29.

عباسی، س. و عبدی، م. (1393). تأثیر آموزش حس شوخ‌طبعی بر کاهش اضطراب و بهبود عملکرد خانوادۀ زنان متأهل خانه‌دار. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد مشاوره، دانشکدۀ روان‌شناسی و مشاوره، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد خمین.

عبدی، م. (1382). سوگیری تعبیر در افراد مبتلا به هراس اجتماعی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد روان‌شناسی بالینی، انستیتو روان‌پزشکی تهران.

عریضی، ح .ر.، دانشمند، س. و عابدی، ا. (1394). فراتحلیل اثربخشی مداخله‌های گروهی در اختلال اضطراب اجتماعی. فصلنامۀ روان‎شناسی تحولی: روان‎شناسان ایرانی، 12(46)، 121-140.

فتحی‎آشتیانی، ع. (1388). آزمون‌های روان‎شناختی: ارزشیابی شخصیت و سلامت روانی. تهران: انتشارات بعثت.

Bennet, M., & Lengacher, C. (2006). Humor and laughter may influence health: II complementary therapies and humor in clinical population. Tried Based Complement Alternate Med, 3(2), 187-190.

Browin, B., & Stein, D. J. (2004). Social Anxietydisorder. New York: Marcel Dekker Inc.

Cai, C., Yu, L., Rong, L., & Zhong, H. (2014). Effectiveness of humor intervention for patients with schizophrenia: A randomized controlled trial. Journal of Psychiatric Research, 59, 174-178.

Connor, K. M., Davidson, J., Churchill, L., Sherwood, A., Foa, E., & Wesler, R. H.  (2001). Psychometric properties of social phobia inventory (SPIN). British Journal of Psychiatry, 5 (76), 379-386.

Comer, R. J. (2009). Abnormal psychology. New York: Princeton University.

Chauvet, S., & Hof Meyer, A. (2007). Humor as a facilitative style in problem based learning environment for nursing student. Nursing Education Today, 2 (27), 263-282.

Erikson, S. J., & Feldstein, S. W. (2006). Adolescent humor and its relationship coping defense strategies, psychological distress and wellbeing. Child Psychological and Human Development, 3 (37), 250 -270.

Furer, P., & Walker, J. (2008). Death anxiety: A cognitive-behavioral approach. Journal of Cognitive Psychotherapy: An International Quarterly, 22(2), 167-182.

Garner, R. (2005). Humor in pedagogy: How ha-ha can lead toaha! College teaching: Sam Houston State University.

Heimberg, R. G. (2002). Cognitive-behavioral therapy for social anxiety disorder: Current status and future directions. Biological Psychiatry, 51, 101-108.

Hickman, G., & Crosland, G. L. (2005). The predictive nature of humor, authorial tide style, and academic achievement an indices of initial adjustment and commitment. Journal of College Student Retention Research Theory and Practice, 1 (6), 225-245.

Kuiper, N. A., Klein D., Vertes, J., & Maiolino, N. B. (2014). Humor Styles and the Intolerance of Uncertainty Model of Generalized Anxiety. Europe's Journal of Psychology, 143(4), 4359-376.

Lampe, L. A. (2009). Social anxiety disorder: Recent developments in psychological approaches to conceptualization and treatment. Australian and New Zealand: Journalof Psychiatry, 43(21), 887-898.

Lovorn, M. (2008). Humor in the home and in the classroom. The benefits of laughing while we learn. Journal of Education and Human Development, 4 (1), 700-712.

Mcghee, P. E., Nahemow, L., & McCluskey-Fawcett K. A. (2013). Humor and aging. Publication: Academic Press.

McGhee, P. E. (2004). The Laughter Remedy: Health, Healing, and the Amuse System. Randolph, NJ: The Laughter Remedy.

Martin, R. A. (2007). The psychology of humor: An integrative approach (Chapter 1 and 7) Burlington, MA: Elsevier Academic Press.

Martin, R. A., & Lefcourt, H. M. (2009). Sense of humor as a moderator of the relation between stressors and moods. Journal of Personality and Social Psychology, 45(6), 1313-1324.

Miller, D. M. (2008). The correlation between sense of humor and mental health. PhD thesis. Missouri Western State University (MWSU).

Nabi, R. L. (2016). Laughing in the Face of Fear (of Disease Detection): Using Humor to Promote Cancer Self-Examination Behavior. Journal Health Communication, 31 (7), 873-883.

Sadock, B. J., Sadock, V. A., & Ruiz, P. (2009). Kaplan & Sadock's Comprehensive Textbook of Psychiatry, 9th Edition. Philadelphia: Wolters Kluwer Health/Lippincott Williams & Wilkins.

Seo, J., & Na, H. (2015). A Content Analysis of Psychiatric-Mental Health Nurses' Experience of Using Humor. Journal of Korean Academy of Psychiatric Mental Health Nurse, 24(2), 93-106.

Ulloth, J. K. (2012). The benefits of humor in nursing education. Journal of Nursing, 41 (11), 476-482.

Vagnoli, L., Caprilli, S., & Messeri, A. (2010). Parental presence, clowns or sedative premedication to treat preoperative anxiety in children: What could be the most promising option? Pediatric Anesthesia, 20 (10), 937-943.

Yoon, H. J. (2015). Humor effects in shame-inducing health issue advertising: The moderating effects of fear of negative evaluation. Journal of Advertising, 44 (2), 126-139.