جایگاه هویت ملی در ایران نگاهی به تطور تاریخی، الگوها و سیاست‌های هویت ملی

سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)

مقاله 3، دوره 4، شماره 11، اردیبهشت 1396، صفحه 29-58   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

فرشید دیلمقانی^{* 1}؛ محمدعلی قاسمی ترکی²

¹دانشجوی دکتری

² استادیار، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

چکیده

هؤیت ملی ایرانیان به عنوان ما حاصل خودآگاهی نسبت به انباشتی تاریخی از تجربه‌های فرهنگی، سیاسی و اقتصادی، سرزمینی بنام ایران، مانند سایر کشورهای جهان، پدیده‌ای مدرن است که به تدریج بعد از ارتباط ایران با غرب به ویژه بعد از شکست‌های متعدد از روس‌ها و اعزام نخبگان ایرانی و پیدایی مشکله هؤیت در نزد این افراد، در ایران پدیدار گردید. پژوهش حاضر با روش توصیفی– تحلیلی و با رویکردی تاریخی و بهره‌گیری از ابزار کتابخانه‌ای و اینترنتی به بررسی مسائل هؤیتی در ایران قبل از 1320 می‌پردازد. فرضیه پژوهش عبارتست از اینکه علی‌رغم کهن بودن تمدن ایران و حس وطن دوستی که در مقیاس‌های مختلف در طول تاریخ در برخی از ایرانیان وجود داشته است اما هؤیت ملی مانند کشورهای دیگر پدیده‌ای مدرن محسوب می‌شود و در ایران، تاریخ آن به دوران مشروطه بر می‌گردد و آنچه بیش از آن در ایران وجود داشته است، هؤیت اجتماعی- فرهنگی بوده است. بررسی تطور تاریخی هؤیت ملی در ایران از زمان مشروطه نشان دهنده مطرح شدن الگوهای هؤیتی غربگرایانه و باستان‌گرایانه در دورهای قبل از 1320 می‌باشد.
کلیــد واژه: هؤیت ملی، سیاستـگذار هؤیتی، ایران، اسلام، ناسیونالیسم، روشنفکر.

کلیدواژه‌ها

سیاستـگذار هؤیتی؛ ایران؛ اسلام؛ روشنفکر

مراجع

-      احمدی، حمید(1382)، هویت ملی ایرانی در گستره تاریخ، فصلنامه مطالعات ملی، سال چهارم، شماره1.

-      اشرف، احمد(1390)، هویت ایرانی به سه روایت، ترجمه: حمید احمدی، ایران نامه، سال بیست و چهارم.

-      اکبری، محمدعلی(1385)، تبارشناسی هویت جدید ایرانی"عصر قاجاریه و پهلوی اول"، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

-      امینیان، بهادر(1386)، تاثیر هویت ملی در پیوند نسلی، فصلنامه جوانان و مناسبات نسلی، شماره اول.

-      اوزکریملی، اوموت(1383)، نظریه­های ناسیونالیسم، مترجم: محمد علی قاسمی، تهران: موسسه مطالعات ملی.

-      آبراهامیان، یرواند(1389)، تاریخ ایران مدرن، ترجمه: محمد ابراهیم فتاحی، تهران: نشر نی.

-      آشنا، حسام الدین(1376)، سیاست فرهنگی ایران در دوره رضاخان، در آمدی بر ریشه‌های انقلاب اسلامی، (مجموعه مقالات).

-      باوند، هرمیداس(1379)، سیر تحول تاریخی هویت ملی در ایران از اسلام تا به امروز، فصلنامه مطالعات ملی، سال دوم، شماره 15.

-      برتون، رولان(1387) ، قوم شناسی سیاسی، ترجمه: ناصر فکوهی، تهران: نشر نی.

-      بیگدلی، علی(1390)، دولتهای مدرن و هویت ملی.

-      تاجیک، محمدرضا(1379)، روشنفکر ایرانی و معمای هویت ملی، فصلنامه مطالعات ملی، سال دوم، شماره 5.

-      تریان، امین، (1390)، ایجاد کانون­های ناسیونالیستی در عصر رضاشاه پهلوی.

-      تقی­زاده، اکبر(1391)، اقوام ایرانی و قومیت در کتاب­های درسی مقطع ابتدائی دوره پهلوی اول.

-      جلال­پور، شهره(1391)، تحلیل تغییر اسامی شهرهای ایران در دورۀ پهلوی اول و نقش فرهنگستان ایران، فصلنامه گنجینه اسناد، سال 22، دفتر 4.

-      زریری، رضا(1384)، تجددگرایی و هویت ایران در عصر پهلوی، ماهنامه اندیشه و تاریخ سیاسی ایران معاصر، مجله زمانه، سال 4، شماره 40.

-      شعبانی، امامعلی(1389)، مولفه­های هویت ملی ایرانیان، جام­جم(ویژه­نامه ایام: تاریخ معاصر)، شماره 61، نهم مهرماه.

-      شیخاوندی، داور(1379)، تکوین و تنفیذ هویت ایرانی، تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران.

-      قاسمی، علی اصغر و ابراهیم آبادی، غلامرضا(1390)، نسبت هویت ملی و وحدت ملی در ایران، فصلنامه راهبرد.

-      قهرمانپور، رحمان(1392)، امنیت فصل مشترک سیاست های هویتی و روندهای هویتی اجتماعی، پژوهشنامه هویت اجتماعی 2.

-      کبیری، افشار(1389)، بررسی تحولات تاریخی هویت ملی در ایران، پژوهشنامه هویت (3).

-      کچویان، حسین و محمدرضا جوادی یگانه(1385)، دوره اول هویت یابی ایرانی(پیدایی مساله هویت و نفی خود)، نامه پژوهش فرهنگی.

-      مرشدی زاده، علی(1384)، روشنفکران آذری و هویت ملی و قومی، تهران: نشر مرکز.

-      مسگر، علی اکبر(1388)، نهادهای هویت­ساز در دوره پهلوی اول: نمونه(سازمان پرورش افکار)، پیام بهارستان، شماره3.

-   منشادی، مرتضی(1389)، پیوند اسطوره و سیاست در شاهنامه: تلاش برای بازتولید هویت ملی ایرانیان، فصلنامه مطالعات ملی، 41، سال 11، شماره1.

-   نائبیان، جلیل و قلی زاده، محرم(1389)، نقش سیاست­های فرهنگی دورة رضاشاه در وضعیت آموزش و پرورش تبریز، جستارهای تاریخی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال اول، شمارة دوم.

-      نظری، علی اشرف(1386الف)، هویت مدرن و ظهور گفتمان مشروطیت در ایران، فصلنامه مطالعات ملی، 32، سال هشتم، شماره 4.

-      نظری، علی اشرف(ب1386)، ناسیونالیسم و هویت ایرانی، مطالعه موردی دوره پهلوی اول، فصلنامه پژوهش حقوق و سیاست، سال 9، شماره 22

-      Carrithers, M. And Others (1985), the Category Of The Person. Cambridge: Cambridge

-      Castells, Manuel (2006), Globalisation and Identity A Comparative Perspective, Transfer

-      Castells, Manuel (2010), the Power of Identity, the Information Age Economy, Society, and Culture, United Kingdom: John Wiley & Sons Ltd.

-      Connoly, William (2002), Identity / Difference. USA: University Of Minesota Press.

-      D. Fearon, James (2009), What Is Identity (As We Now Use The Word)?,

-      Giddens, a (2001), Sociology, Polity Press, Cambrige.

-      Harper, J. (2006), Identity Crisis: How Identification Is Overused And Misunderstood? Cato Institute: Washington D.C

-      Horboken, V (2004), Ethnic Communication, Social Identities, London: Routledge.

-      Norval, Aletra J. (2003), the Politics of Ethnicity and Identity. In: Cambridgedictionaryof Sociology. Cambridge. Cambridge University Press.

-      Oyserman, Daphna, (2004), Self-Concept and Identity in Self and Social Identity, Perspectives on Social Psychology, Brewer, M. B., & Hewstone, M. Malden, Ma: Blackwell Pub.

-      Wilcox, v.(2011), Encountering Italy: military service and national identity during the first world war, bulletin of Italian politics.vol.3,N.2.