سطح‌بندی و بررسی تطبیقی سطوح توسعۀ‌یافتگی با استفاده از تکنیک‌های برنامه‌ریزی (مطالعه موردی: شهرستان‌های استان کرمانشاه)

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 14، دوره 12، شماره 3 - شماره پیاپی 40، آذر 1396، صفحه 711-729   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

برهان ویسی ناب^{* 1}؛ مهدی نیک سرشت²؛ امید ابراهیمی³؛ مهدی سبزی⁴

¹دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

²مربی گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور، ایلام، ایران

³دانش آموخته کارشناسی ارشد، جغرافیایی طبیعی(ژئومورفولوژی)، دانشگاه خوارزمی تهران، تهران، ایران

⁴دانش آموخته کارشناسی ارشد، سنجش از دور (مخاطرات محیطی)، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

چکیده

در برنامه‌ریزی‌های توسعۀ در سطح منطقه‌ای، شناخت و درک تفاوت موجود میان مناطق از حیث برخورداری آن‌ها از امکانات و زیرساخت‌های اجتماعی و اقتصادی، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. با عنایت به مبحث مطرح شده، پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی – تحلیلی در پی آن است تا ضمن مشخص کردن وضعیت توسعۀ‌یافتگی شهرستان‌های استان کرمانشاه به لحاظ شاخص‌های مختلف توسعۀ با استفاده از دو شاخص HDI و موریس نتایج این دو شاخص را با هم مقایسه نماید و در نهایت به بررسی تحلیل جمعیتی توسعۀ‌یافتگی در سطح استان با استفاده از آزمون پیرسون بپردازد. در این پژوهش برای نشان دادن بهتر وضعیت فضایی توسعۀ‌ی شهرستان‌ها در دو شاخص HDI و موریس، نقشه‌های مربوطه با استفاده از نرم‌افزار Arc GIS ترسیم شده‌اند. جامعه آماری پژوهش شامل 14 واحد اداری (شهرستان) استان کرمانشاه می‌باشد. 55 متغیر مورد استفاده در این پژوهش، طوری انتخاب شده‌اند که بر تمام جنبه‌های توسعۀ شهرستان‌ها تأکید دارند. نتایج حاصل از پژوهش بیانگر آن است که شهرستان‌های استان به لحاظ توسعۀ در وضعیت مناسبی به سر نمی‌برند، زیرا در سطح استان هیچ شهرستانی در خوشه اول و دوم (توسعۀ‌یافتگی بسیار بالا و بالا قرار ندارد)، همچنین مقایسه دو شاخص پژوهش بیانگر آن است که شاخص موریس وضعیت توسعۀ‌یافتگی شهرستان‌ها را بهتر نشان می‌دهد؛ بنابراین نسبت به شاخص HDI برتری دارد و در نهایت تحلیل وضعیت جمعیتی توسعۀ‌یافتگی بیانگر همبستگی مثبت بین درصد شهرنشینی و وضعیت توسعۀ‌یافتگی شهرستان‌ها می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

توسعۀ‌‌یافتگی؛ شهرستان‌های کرمانشاه؛ تکنیک‌های برنامه‌ریزی؛ شاخص HDI؛ شاخص موریس

مراجع

Abdolahi, A.  A., Kakadezfuli, A., & Kakadezfuli, A. (2014). Measuring the Degree of Development of the Towns of Kerman Province in terms of Development Indicators Using SAW. Journal of Urban Areas Studies, 1 (1), 63-86. (In Persian)

Azdey. A. A.,   Mohammadi, H., & Karimi., M R. (2010).  Ranking Fars Province Urban Regions Based on Development Level. Social Welfare Quarterly, 10 (36), 185-214. (In Persian)

Babaei Agdam, F., Veysi Nab, F., & Alipour, Kh. (2016).  Leveling and Comparative analysis of development degrees (Case study: Kermanshah province counties). Geography and Territorial Spatial Arrangement, 7 (22), 95-112. (In Persian)

Bakhtyari, S., Dehghani-zadeh, M., & Rayati., A. (2012). Productive and Non-Productive Entrepreneurship Role in Economic Development. Journal of Planning And Budjeting, 17 (3), 131-159. (In Persian)

Bhatia, V. K., & Rai, S. C. (2004). Evaluation of Socio – Economic Development in Small Areas. New Degli. UNDP, Human Development Report, New York, 110-     230. 

Danesh Nazift, A., Molaei Hashtchen, N., & Motamedimehr, A. (2016). A     Comparative Study of the Development of Urban Areas in Rasht by Using Multi Criteria Evaluation Methods. Journal of Planning Studies Human Settlements, 11 (34), 1-16. (In Persian)

Fanni, Z., Khakpour, B. A., & Heydari, A. (2014). Evaluating the regional development of border cities by TOPSIS model (case study: Sistan and Baluchistan Province, Iran). Sustainable Cities and Society, 10, 80-86. (In Persian)

Fattahi Ardakineey, A. (2013). Investigation of Social and Economic Development Levels in Villages of Ardakan - Yazd Plain. Iranian J. Agricultural Economics and Development Research, 44 (4), 593-602. (In Persian)

Ganbarey, Y., Barghi, H., & Hajarian, A. (2014). Analysis and prioritization of  development in Lorestan Province cities using Tapsys technique. Urban regional studies and research, 6 (21), 169-180. (In Persian)

Grimm, M. (2007). A Human Development Index by Income Groups. World Development. (12), 2527-2546.

Hadizada Zarger, S., Hashemay Amrey, V., & Masoud, M. (2013). Measuring development of urban areas in housing sector. Urban regional studies and research, 5 (17), 85-100. (In Persian)

Hosseinzadeh Dalir, K. (2011). Regional Planning. Samt: Tehran. (In Persian)

Khademi, Kh., & Zarepour, F. (2017). Evaluation Measurement of Development Level Of villages In Neiriz Township with Taxonomy Model. Human Geography Research Quarterly, 49 (1), 69-80.(In Persian)

Khakpour, B., & Bavanpoury, A. (2009). Investigation and analysis of disparities in levels of development of Sub-regions of Mashhad. Journal of Knowledge & Development, 15 (27), 182-202. (In Persian)

Mannan, S. (2014). Sustainable Development- Chapter 25. Lees' Process Safety Essentials. 437-446.

Meraey, M., Arfeey, M., & Rshnofat, A. (2016). Research on the development of marriage and inequalities in Lorestan province. regional planning, 6 (21), 1-16. (In Persian)

Miron, D., Alina, M. D., & Simona, R. (2009). Index of Regional Economic Growth In Post. Accession Romania. Romanian Journal of Economic Forecasting, 9 (3), 112-124.

Moameney, M., & Ghahirey, Gh. R. (2013). Analysis of the development orientation city of Fars province. Regional Planning, 3 (9), 53-66. (In Persian)

Mohammadi, J., & Izadi, M. (2013). Analysis of cultural development of Isfahan city Using Factor analysis method. Urban regional studies and research, 4 (16), 89-104. (In Persian)

Moradi Masihi, V., & Talebi, M. (2017). Spatial analysis of development exclusions (Case study: Counties of Guilan province). Human Geography Research Quarterly, 49 (1), 55-68. (In Persian)

Mousavi, M., Meshkini, A., Veysian, M., & Hosseini, M. (2016). Assess the Levels of development Health Services With the model Multiple Criteria Decision Making (Case study: city of Khorasan Razavi province). Journal of Planning Studies Human Settlements, 11 (37), 89-101. (In Persian)

Nourry, M. (2008). Measuring Sustainable Development: Some Empirical Evidence, Ecological Economics, (67), 441-456. (In Persian)

Pourmohammade, M. R., Rangbarnei, B., Malakey, K., & Shafiatey, A. (2012). Analysis Development of Kermanshah province counties. Journal of Spatial planning, 2 (1), 1-26. (In Persian)

Raeysey, M., & Raeysy, A. (2015). Query on assessment of development in Shiraz. Research and Urban Planning, 6 (21), 121-138. (In Persian)

Rahnemiey, M. T., & pourkodidid, B. (2015). The development of educational city in Giln, Geography, 13 (46), 41-62. (In Persian)

Sarvar, R., & Khalegey, M. (2015). Assessing the development orientation of Kohgiluyeh & Boyerahmad Province. Research and Urban Planning, 6 (21), 89-102. (In Persian)

Shankar, R., & Shah, A. (2003). bridging the Economic Divide within­ Countries: A Scorecard on the Performance of Regional Income Disparities. world Development, (31), 1421-1441.

Statistical Centre of Iran. (2011). General Census of Population and Housing 2011. (In Persian)

Taghvaei, M., Tahmisabeu Pour, R., & Moradey Haosen, N. (2011). The enjoyment analyzed to determine the levels of city of Bushehr model Scalogram. Town & Country Planning, 1 (2), 59-74. (In Persian)

Todiroo, M. (1985). Economic development in developing countries. Farjadi Gh A translations. Publication Management and Planning Organization, First Edition, Tehran. (In Persian)

UNDP. (2010). Human Development Report, New York.

UNDP. (2011). Human Development Report, New York.

Vîlceanu, D., Copcea, G. B., & Trifu. S. (2014). Regional Disparities and Economic Trends in Romania: A Spatial Econometric Analysis. Anale. Seria Ştiinţe Economice. Timişoara, ISSN: 1582-6333, 65-73.

Zandmoghadm., M R., & Habebykotniey, S. (2013). Analyzes and classifies the potential of tourism development and its impact on sustainable development using multivariate models TOPSIS (Case study: Mazandaran). Journal of Geographic Information, 22 (88), 62-68. (In Persian)

Zaribey, A., & Tabrizue, N. (2010). Determine the level of development of city of Mazandaran province - factor analysis. Journal of the Geographical Spatial Planning, (12), 63-77. (In Persian)

Zeiyari, K., (2004). Schools, theories and models of regional planning. Yazd University Press. Yazd. (In Persian)

Zrand, M., Hesirey, M., Nelesaney, H R. (2007). Ranking city of Khorasan in terms of preferred development. Excerpts of statistical topics, 18 (2), 43-55. (In Persian)