آموزه‌های حکمی و اخلاقی در بهمن‌نامه و جستاری در ریشه‌های ایرانی و اسلامی آن

فصلنامه زبان و ادب فارسی

مقاله 8، دوره 1، شماره 2، خرداد 1389، صفحه 157-172   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

لیلا‌ هاشمیان^* ؛ بهزاد اتونی

دانشگاه بوعلی سینا همدان

چکیده

بهمن نامه، اثر حکیم ایران‌شاه بن ابی الخیر، از حماسه‌های ملی اواخر سده­ی پنجم هجری قمری است که به موضوع زندگی بهمن پسر اسفندیار و نبردهای او با خاندان رستم پرداخته است. بهمن نامه از جمله آثاری است که به تقلید از شاهنامه فردوسی سروده شده و شاعر آن را می‌توان یکی از موفق‌ترین تالیان فردوسی دانست.
از ویژگیهای بارز این اثر، آموزه‌های حکمی و اخلاقی آن است که نظر هر خواننده­ای را به خود جلب می‌کند. ایران‌شاه بن ابی الخیر، مانند دیگر ناظمان داستانهای حماسی، آشنایی کامل به اعتقادات و معارف ایرانی و اسلامی داشته و بازتاب این اندیشه‌ها را به وضوح می‌توان در آموزه‌های حکمی و اخلاقی بهمن نامه مشاهده کرد. در این جستار سعی شده تا علاوه بر  بیان این آموزه‌ها، ریشه‌های اسلامی و ایرانی آنها بر کاویده شود.

کلیدواژه‌ها

بهمن نامه؛ آموزه‌های حکمی و اخلاقی؛ آموزه‌های ایرانی؛ آموزه‌های اسلامی

مراجع

 

1-     قرآن کریم.

2-     آموزگار، ژاله (1386) ارداویراف نامه، چاپ سوم، انتشارات معین و انجمن ایران­شناسی فرانسه.

3-     ابن ابی الخیر، ایران‌شاه (1370) بهمن نامه، ویراسته­ی رحیم، عفیفی، چاپ اول، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.

4-     ابن ابیطالب، علی (1382) نهج البلاغه، ترجمه­ی محمد دشتی، چاپ چهاردهم، قم، موسسه­ی فرهنگی تحقیقاتی امیرالمؤمنین.

5-     افلاطون(1368) جمهور، ترجمه­ی فؤاد روحانی، چاپ پنجم، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.

6-     امامی، نصرالله (1385) مبانی و روشهای نقد ادبی، چاپ سوم، تهران، نشر جامی.

7-     پور داوود، ابراهیم (1356) یشتها، چاپ سوم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.

8-     پورنامداریان، تقی (1381) سفر در مه، چاپ اول، تهران، انتشارات نگاه.

9- تفضلی ،احمد(1385) مینوی خرد، به کوشش ژاله آموزگار ومهرداد بهار، چاپ چهارم، تهران، انتشارات توس.

10- توسی، نصیرالدین(1354) اخلاق ناصری، چاپ دوم، انتشارات علمیه اسلامیه .

11- الحرّانی، ابومحمد الحسن(1404 ه.ق) تحف العقول عن آل الرسول، الطبعة الثانیه، مؤسسه النشر الاسلامی.

12- دهخدا، علی اکبر(1372) لغت نامه، چاپ اول از دوره­ی جدید، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.

13-ری شهری، محمد(1377)میزان الحکمه، ترجمه­ی حمیدرضا شیخی، چاپ اول، انتشارات دارالحدیث.

14- زرین کوب، عبدالحسین(1382) نقد ادبی، چاپ هفتم،تهران، امیرکبیر.

15- زنر، آر. سی (1377) تعالیم مغان، ترجمه­ی فریدون بدره ای، چاپ اول، تهران، توس.

16- سهروردی، ضیاءالدین (1363) آداب المریدین، به اهتمام نجیب مایل هروی، انتشارات مولی.

17- صفا، ذبیح الله (1374) حماسه سرایی در ایران، چاپ ششم، تهران، فردوس.

18- صفاری، نسترن(1383) موجودات اهریمنی در شاهنامه فردوسی، کرج، انتشارات جام گل.

19- فردوسی، ابوالقاسم(1375) شاهنامه ، چاپ آکادمی شوروی ( مسکو).

20- فرزاد، عبدالحسین (1381) درباره­ی نقد ادبی، چاپ چهارم، تهران، نشر قطره.

21- فروزان­فر، بدیع الزمان(1347) احادیث مثنوی، چاپ دوم، تهران، امیر کبیر.

22- گورین، ویلفرد ال و همکاران (1377) راهنمای رویکردهای نقد ادبی، ترجمه­ی زهرا مهین خواه، چاپ سوم، تهران، انتشارات اطلاعات.

23- هوف، گراهام(1365) گفتاری درباره­ی نقد، ترجمه­ی نسرین پروینی،چاپ اول، تهران، امیرکبیر.