تحلیل جامعه‌ی تک جنسی در شرفنامه نظامی گنجوی و تطبیق آن با آرای فمینیست‌های میانه‌رو

فصلنامه زبان و ادب فارسی

مقاله 2، دوره 1، شماره 4، آذر 1389، صفحه 25-44   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

سلما ساعدی^*

عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج

چکیده

داستان شهر بردع که در شاهنامه فردوسی و شرفنامه نظامی آمده است، پیشینه‌ای کهن در متون نثر نیز دارد و جامعه‌ای آرمانی را نشان می‌دهد که زنان، زیر نظر پادشاه خویش به نام نوشابه، آن را اداره می‌کنند.
انزوا، خلوت، نظم و ترتیب، مسئولیّت‌پذیری و استقلال همه‌جانبه‌ی زنان شهر بردع جالب توجه، تحسین‌برانگیز و قابل بررسی است.
این داستان، اگر با معیارهای نقد امروزی بررسی شود، یک ایده‌ی فمینیستی بسیار ملایم، معتدل و گاه آمیخته به تفریط را به نمایش می‌گذارد و بسیاری از نظریه‌ها و اعمال افراطی کنونی را به چالش می‌کشاند. از محتوای روایت دریافته می‌شود که پدیده‌ی فمینیسم از دیرباز مورد توجه جوامع کهن قرار گرفته و تابع موازین اخلاقی و فرهنگی ویژه‌ای بوده است؛ یعنی درست عکس آن چیزی که امروز به گونه‌ای تندروانه و با هنجارشکنی‌های بی‌حد و مرز اعمال می‌گردد. شیوه‌ی پژوهش در مقاله‌ی حاضر کتابخانه‌ای است.

کلیدواژه‌ها

اسکندر؛ زنان؛ شهر بردع؛ فمینیسم؛ نظامی؛ نوشابه

مراجع

        1-        پاک‌نیا، محبوبه و مرتضی مردیها، (1388)، سیطره‌ی جنس، چاپ اول، تهران، نی.

        2-        ثروتیان، بهروز، (1369)، آیینه‌ی غیب نظامی گنجه‌ای، چاپ اول، تهران، کلمه.

        3-        پاک‌نیا، محبوبه و مرتضی مردیها، (1382)، اندیشه‌های نظامی گنجه‌ای، چاپ اول، تبریز، آیدین.

        4-        حمیدیان، سعید، (1388)، آرمانشهر زیبایی، چاپ دوم، تهران، علم و دانش.

        5-        روباتام، شیلا. (1387)، زنان در تکاپو، ترجمه‌ی حشمت‌الله صباغی، چاپ دوم، تهران، شیرازه.

        6-        زرین‌کوب، عبدالحسین، (1372)، پیر گنجه درجستجوی ناکجاآباد، چاپ اول، تهران، سخن.

        7-        ستاری، جلال، (1386)، سیمای زن در فرهنگ ایران، چاپ چهارم، تهران، مرکز.

    8-    فردوسی، ابوالقاسم، (1386)، شاهنامه، به کوشش جلال خالقی مطلق، دفتر ششم، چاپ اول، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.

        9-        فیگز، کیت، (1388)، زنان و تبعیض (تبعیض جنسی و افسانه‌ی فرصت‌های برابر)، چاپ پنجم، تهران، اختران.

      10-      قاضی‌مرادی، حسن، (1387)، در ستایش شرم (جامعه‌شناسی حس شرم در ایران)، چاپ پنجم، تهران، اختران.

      11-      کرس میر، کارولین، (1387)، فمینیسم و زیبایی‌شناسی، ترجمه‌ی افشنگ مقصودی، چاپ اول، تهران، گل آذین.

      12-      مشیرزاده، حمیرا، (1383)، از جنبش تا نظریه‌ی اجتماعی (تاریخ دو قرن فمینیسم)، چاپ دوم، تهران، شیرازه.

      13-      میشل، آندره، (1381)، پیکار با تبعیض جنسی، ترجمه‌ی محمدجعفر پوینده، چاپ اول، تهران، چشمه.

      14-      میشل، آندره، (1383)، جنبش زنان، ترجمه‌ی هما زنجانی‌زاده، چاپ اول، تهران، نیکا.

   15-   نظامی، الیاس بن یوسف، (1376)، شرفنامه، تصحیح و حواشی حسن وحید دستگردی، به کوشش دکتر سعید حمیدیان، چاپ دوم، تهران، قطره.