تجلّی رستاخیز در پنج گنج نظامی‌

فصلنامه زبان و ادب فارسی

مقاله 3، دوره 1، شماره 4، آذر 1389، صفحه 45-72   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

اسحاق طغیانی اسفراینی^{* 1}؛ زینب رضاپور²

¹عضو هیأت علمی دانشگاه اصفهان

²دانشگاه اصفهان

چکیده

معاد در کنار توحید و عمل صالح، پایه های فکری نظامی‌را تشکیل می‌دهند. در تاریخ شعر فارسی، هر یک از شاعران به تناسب نگرش و جهان بینی خود، به گونه ای دنیا و جهان مادی عصر خود را شناخته و به توجیه آن در شعرهایشان پرداخته اند، اما دید نظامی‌و نگرش و جهان بینی وی، درباره‌ی دنیا و آخرت، به طور کلی گسترده‌تر و کامل‌تر به نظر می‌رسد. گسستن از دنیا و تلاش برای دستیابی به حیات اخرویِ سعادتمندانه، مغز کلام و شعر نظامی‌است. او هر جا که از دنیای حاضر و اکنونِ آدمی‌سخن گفته، به آن دنیا و روز قیامت و مکافات هم اشارتی نموده است و همواره بازگشت آدمی‌ان به اصل و مبدأ آفرینش و معاد جسمانی آنها را متذکّر می‌شود؛ در حقیقت، نظامی‌نه تنها واقعیّت های دنیای مادی را می‌بیند و از نیک و بد آن سخن می‌گوید، بلکه فراتر از آن، چشم به دنیایی برتر و افقی روشن‌تر دارد. در این مقاله سعی شده است تا سیمای معاد در آثار نظامی‌و به ویژه مخزن الاسرار، بر اساس آیات قرآن و احادیث، تجزیه و تحلیل گردد و ارتباط آن با مقولاتی چون دین، دنیا، مرگ، عدل و مغفرت تبیین شود. 

کلیدواژه‌ها

نظامی؛ معاد؛ عمل صالح؛ دنیا؛ مرگ

مراجع

        1-        قرآن کریم.

        2-        ابن ابی جمهور، محمد بن زین الدین، (1361) عوالی اللآلی، قم، انتشارات سیدالشهدا

        3-        پاینده، ابوالقاسم، (1360) نهج الفصاحه، تهران، جاویدان

        4-        تمیمی‌آمدی، عبدالواحد،(بی تا). غرر الحکم و درر الکلم، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی

    5-    خوانساری، جمال الدین،(1360) شرح غررالحکم و دررالکلم، با مقدمه و تصحیح و تعلیق میرجلال الدین حسینی ارموی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.

        6-        سبحانی، جعفر،(1385) معاد شناسی، مقدمه و ترجمه‌ی دکتر علی شیروانی، قم، دارالفکر.

        7-        سید رضی، (1381). نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی، قم، انتشارات حضور

        8-        شیخ الاسلامی‌، اسعد،(1363)،تحقیقی در مسائل کلامی‌(ازنظر متکلمان اشعری و معتزلی)، تهران، امی‌رکبیر. چاپ دوم

        9-        مطهری، مرتضی،(1362). آشنایی با علوم اسلامی‌، قم، دفتر انتشارات اسلامی‌

      10-      مطهری، مرتضی، (بی تا)، جهان بینی توحیدی یا زندگی جاوید، قم، دفتر انتشارات اسلامی‌