تنوّع کنایات عامیانه در لیلی مجنون نظامی

فصلنامه زبان و ادب فارسی

مقاله 7، دوره 1، شماره 4، آذر 1389، صفحه 153-168   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

ناصر ناصری^{* 1}؛ رسول عظیمی²

¹عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوی

²کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی

چکیده

نظامی شاعر بلند آوازه‌ی قرن ششم، استاد بی بدیل و مسلّم تصویر آفرینی در ادب فارسی است. تنوّع و تعدّد صور خیال و التزام کاربرد زبان محاوره و عامیانه وی را به خلق مضمون آفرینی و استفاده از انواع ضرب المثل‌ها و کنایات واداشته است وی بر اثر حکمت عملی و نظری و معلومات فراوان و تفاهم اجتماعی به ایجاد تصاویر بدیع شعری روی آورده است.
کنایه به عنوان یکی از فنون بیانی در آثار نظامی نقش اساسی را در تبیین مطالب و افکار و عقاید بر عهده دارد وی در استفاده از انواع کنایات عامیانه، کمال استادی و برتری خود را بر همه‌ی شاعران نشان داده است در منظومه‌ی لیلی و مجنون به تنوّع کنایات لطیف برخورد می‌کنیم که نشأت گرفته از طرز زندگی و فرهنگ عامه‌ی عصر نظامی بوده است وی از این کنایات برای تأثیر گذاری بیشتر و نزدیک شدن به زبان محاوره با رنگ‌های اجتماعی، اخلاقی، تربیتی و فرهنگی بهره برده است در این مقاله به تنوع و تعدّد کنایات عامیانه در منظومه ی لیلی و مجنون پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها

صور خیال؛ کنایات عامیانه؛ تنوع کنایات؛ لیلی و مجنون؛ نظامی گنجوی

مراجع

        1-        احمد نژاد، کامل، (1369)، تحلیل آثار نظامی گنجوی، چاپ اوّل ، انتشارات علمی.

        2-        ثروتیان، بهروز، (1364)، آئینه غیب، چاپ اوّل ، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی.

        3-        ثروتیان، بهروز، (1382)، اندیشه‌های نظامی  گنجه ای، چاپ اوّل ، انتشارات آیدین.

        4-        زرین کوب، عبدالحسین، (1383)، پیر گنجه در جستجوی ناکجاآباد، چاپ ششم ، انتشارات سخن.

        5-        زنجانی، برات، (1372)، احوال و آثار شرح مخزن الاسرار نظامی گنجوی، چاپ سوم ، تهران ، انتشارات دانشگاه تهران.

        6-        زنجانی، برات، (1377)، صور خیال در خمسه نظامی، چاپ اوّل ، انتشارات امیر کبیر.

        7-        سعدی، مصلح الدین، (1373)، دامنی از گل، شرح دکتر غلامحسین یوسفی، چاپ چهارم ، تهران ، انتشارات سخن.

        8-        سعدی، مصلح الدین، (1372)، در آرزوی  خوبی و زیبایی، گزیده دکتر غلامحسین یوسفی، چاپ دوم، تهران ، انتشارات سخن.

        9-        گلی، احمد، (1387)، بلاغت فارسی، چاپ اول، تبریز، انتشارات آیدین.

      10-      نظامی، گنجوی، (1369)، لیلی و مجنون، به تصحیح برات زنجانی، چاپ اوّل، انتشارات دانشگاه تهران.

      11-      نظامی، گنجوی، (1376)، کلیات نظامی، مطابق نسخه ی دستگردی، چاپ دوم، تهران، انتشارات علم.

      12-      نظامی، گنجوی، (1385)، هفت پیکر، به کوشش دکتر سعید حمیدیان، چاپ پنجم، انتشارات قطره.