بازتعریف مقوله سلوک در ادبیات داستانی با نگاهی به کتاب سه‌شنبه‌ها با موری اثر «میچ آلبوم»

ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی

مقاله 10، دوره 13، شماره 48، آذر 1396، صفحه 297-325   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

لیلا هاشمیان¹؛ نسرین نیسی^{* 2}

¹دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بوعلی سینا همدان

²کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بوعلی سینا همدان

چکیده

توجه به مقولة سیر و سلوک در ادبیات داستانی تمام دوران کلاسیک تا مدرن را در برمی‌گیرد و این ژانر ادبی در تمام کشورهای جهان با رویکردهای متفاوت سبکی و داستانی همواره مطرح بوده است. آثار بسیاری حرکت انسان به سمت تعالی و خدا را تحت عنوان عرفان یا سیر و سلوک مورد توجه قرار داده و گاه به بازتعریف‌هایی از این مفهوم رسیده‌اند. کتاب سه‌شنبه‌ها با موری اثر نویسنده آمریکایی میچ آلبوم یکی از داستان‌هایی است که به ‌مراتب کمال آدمی در یک زمینة داستانی ـ واقعی پرداخته است. در این مقاله با روش توصیفی ـ کتابخانه‌ای نخست شاخص‌ها و بن‌مایه‌های عرفانی که به‌ طور مشخص اساس فرایند سلوک در این رمان قرار گرفته را مشاهده کرده و پس از طبقه‌بندی آنها را با عرفان‌های سنتی تطبیق داده‌ایم. در پایان به این نتیجه رسیدیم که روند ماهیت سلوک در ذهن نویسنده امروز به‌ نوعی دگردیسی رسیده است؛ به این مفهوم که واژه‌های پیر، بیداری و آگاهی که تعاریف مشخصی در عرفان کلاسیک داشته‌اند، در عصر نوین با حفظ همان مفهوم، شکل و سیاقی متفاوت یافته‌اند. در این پژوهش با طبقه‌بندی مراحل سلوک شخصیت اصلی داستان، به ‌اندازه‌های ظرف ادبیات داستانی معاصر جهان تأکید شده است.

کلیدواژه‌ها

سلوک؛ ژانر ادبی؛ ادبیات معاصر؛ سه‌شنبه‌ها با موری؛ کمال

مراجع

ابراهیمی، نادر. 1375.مردی در تبعید ابدی (بر اساس داستان زندگی ملاصدرای شیرازی صدرالمتألهین). چ 1.تهران: فکر روز.

استیس، و.ت. 1384. عرفان و فلسفه. ترجمة بهاءالدین خرمشاهی. چ 6. تهران: سروش.

الهی، بهرام.  1382 الف. راه کمال. ترجمة فرزاد یمینی. چ 9. تهران: جیحون.

ــــــــــ . 1382 ب. مبانی معنویت فطری. چ 4. تهران: جیحون.

آلبوم، میچ. 1391. سه‌شنبه‌ها باموری. ترجمة ماندانا قهرمانلو. چ 10. تهران: قطره.

تایسن، لوئیس. 1392. نظریه‌های نقد ادبی معاصر. ترجمة مازیار حسین زاده و فاطمه حسینی. چ 2. تهران: نگاه امروز.

تول، اکهارت. 1389. جهانی نو (آگاهی معنوی از آهنگ زندگی). ترجمة هنگامه آذرمی. چ 2. تهران: کلک آزادگان.

ــــــــــــ . 1390. شکوه زندگی در لحظة حال. ترجمة علی علی پناهی. چ 2. تهران: نسل نواندیش.

حسینی، مالک. 1388. ویتگنشتاین و حکمت. چ 1. تهران: هرمس.

رختشافن، استفان. 1376. لحظه اکنون. ترجمة مهدی قراچه‌داغی. چ 1. تهران: اوحدی.

زرّین‌کوب، عبدالحسین. 1369. در قلمرو وجدان (سیری در عقاید، ادیان و اساطیر). چ 1. تهران: علمی.

ستاری، جلال. 1386. عشق صوفیانه. چ 1. تهران: مرکز.

شمس‌الدین محمد تبریزی. 1385. مقالات شمس. به کوشش جعفر مدرس صادقی. چ7. تهران: مرکز.

کالر، جاناتان. 1389. نظریة ادبی. ترجمة فرزانه طاهری. چ 3. تهران: مرکز.

مورفی، ژوزف. 1386. روح و آرامش درون (تحلیلی در قلمرو ذهن و ضمیر). ترجمة هوشیار رزم‌آزما. چ 5. تهران: سپنج.

مولوی، جلال الدین محمد. 1381. فیه ما فیه. به ‌کوشش بدیع‌الزمان فروزانفر. چ 1. تهران: نگارستان.

میشل، توماس. 1377. کلام مسیحی. ترجمة حسین توفیقی. چ 1. قم: نشر مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب.

ناکامورا، هاجیمه. 1377. شیوه‌های تفکر ملل شرق (هند ـ چین). ترجمة مصطفی عقیلی و حسین کیانی. چ 1. تهران: حکمت.

هاشمیان، لیلا و میثم احمدی. 1389. «سیر آفاق در مشرب متصوفه». فصلنامة ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب. س 6. ش 19.

یثربی، سید یحیی. 1389. عرفان عملی. چ 1. قم: نشر مؤسسه بوستان کتاب.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

References

Albom, Mitch, (2012/1391SH). Se-šanbe-hā bā mūrī (‎Tuesdays with Morrie). Tr. by Māndānā Qahremānlū. 10^th ed.Tehrān: Qatre.

Culler, Janathan. (2010/1389SH). Nazarīye-ye adabī (Literary theory). Tr. by Farzāne Tāherī. 3^rd ed. Tehrān: Markaz.

Ebrāhīmī, nāder. (1996/1375SH). Mardī dar tab’īd-e abadī (bar asas-e dāstān-e Zendegī-ye mollāsadrā-ye šīrāzī sadrolmote’alehīn). First ed. Tehrān: Fekr-e rūz.

Elāhī, Bahrām. (2003/1382SH) a. Rāh-e kamāl. Tr. by Farzād Yamīnī. 9th ed. Tehrān: Jeyhūn.

ــــــــــــــــــــــــــــ. (2003/1382SH) b. Mabānī-ye ma’navīyat-e fetrī. 4^th ed. Tehrān: Jeyhūn.

Hāšemiyān, Leilā & Meysam Ahmadī. (2010/1389SH). “Seyr-e āfāq dar mašrab-e motesavvefe”. Quarterly Journal of Mytho-Mystic Literature. Islamic Azad University- South Tehran Branch.  Year 6. No. 19.

Hosseini, Mālek. (2009/1388SH). Wittgenstein va hekmat. First ed. Tehrān: Hermes.

Michel, Thomas. (1998/1377SH). Kalām-e masīhī. Tr. by Hossein Tofīqī. First ed. Qom: Markaz-e Motāle’āt va tahqīqāt-e adiyān va mazāheb.

Molavī, Jalāl  al-dīn Mohammad. (2002/1381SH). Fīh-e mā fīh. With the Effort of Badī’al-zamān Forūzānfar. First ed. Tehrān: Negārestān.

Murphy, Joseph. (2007/1386SH). Rūh va ārāmeš-e darūn (Les miracles de votre esprit). Tr. by Hošyār Razm Āzmā. 5th ed.Tehrān: Sepanj.

Nakamura, Hajime. (1998/1377SH). Šīve-hā-ye tafakor-e melal-e šarq (hend-čīn)( Toyojin no shii hoho = Ways of thinking of Eastern peoples). Tr. by Mostafā Aqīlī & Hossein Kiyānī. First ed. Tehrān: Hekmat.

Rechtschaffen, Stephan. (1997/1376SH). Lahze-ye aknūn (Time shifting). Tr. by Mahdī Qarāčedāqī. First ed. Tehrān: Ohadī.

Šams al-dīn Mohammad Tabrīzī. (2006/1385SH). Maqālāt-e šams. With the Effort of Ja’far Modarres Sādeqī. 7th ed. Tehrān: Markaz.

Sattārī, Jalāl. (2007/1386SH). Ešq-e sūfiyāne. First ed. Tehrān: Markaz.

Stace, W.T. (2005/1384SH). Erfān va falsafe (‎Mysticism and philosophy). Tr. by Bahā’al-dīn Xorramšāhī. 6th ed. Tehrān: Sorūš.

Tayson, Lois. (2013/1392SH). Nazarī-ye-hā-ye naqd-e adabī-ye mo’āser (Critical theory today). Tr. by Māziyār Hosseinzāde & Fāteme Hosseinī. 2^nd ed. Tehrān: Negāh-e Emrūz.

Tolle, Eckhart. (2010/1389SH). Jahānī no (A new earth). Tr. by Hengūme Āzarmī. 2^nd ed. Tehrān: Kelk-e Āzādegān.

ـــــــــــــــــــــــــــــ. (2011/1390SH). Šokūh-e zendegī dar lahze-ye hāl (The power of now).  Tr. by Alī Alīpanāhī. 2^nd  ed. Tehrān: Nasl-e noandīš.

Yasrebī, Seyyed Yahyā. (2010/1389SH). Erfān-e Amalī. First ed. Qom: Mo’asese-ye Būstān-e Ketāb.

Zarrīnkūb, Abdolhossein. (1990/1369SH). Dar qalamro-e vejdān (seyrī dar aqāyed, adiyān va asātīr). First ed. Tehrān: Elmī.