تبیین فلسفی-نقلی کیفیت نفس امام معصوم (ع) و ارتباط آن با نفوس دیگر

مطالعات فقهی و فلسفی

مقاله 4، دوره 7، شماره 27، مهر 1395، صفحه 47-69   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

هادی واسعی¹؛ محمد جواد نوروزی^{* 2}

¹هیات علمی/دانشگاه آزاد قم

²دانشجوی دکترا

چکیده

آنچه این مقاله عهده‌دار آن است، تبیین کیفیت نفس امام معصوم (ع) و چگونگی ارتباط آن با نفوس دیگر با رویکرد فلسفی-نقلی است. اتخاذ این رویکرد بدان جهت است که در فلسفه، از عناوین نبوّتِ خاص و رسالتِ مخصوص و امامت و ولایت و خلافت افراد معیّن و عناوین کلی آنان گفت‌وگو نشده است اما این بدان معنا نیست که فلاسفه مسلمان به این مهم توجهی نداشته‌اند بلکه آنان هنگام تبیین قواعد فلسفی همچون «چگونگی صدور کثرات از وجود واحد» با عنایت به علوم نقلی، نظام وسائط را بهترین پاسخ به این پرسش دانسته و قائل شده‌اند که در نظام وسائط، مبادی عالیه و نفوس قدسیه، واسطه فیض و کارگردان امور تکوینی و تشریعی عالم هستند. از این رو آنان در تبیین کیفیت نفوس قدسیه، نفس امام معصوم (ع) را قلم اعلای خدای منّان در خلق کلمات تکوینی‌ دانسته و قائل به عدم بینونت میان نفس امام (ع) و نبی (ص) شده‌اند. فلاسفه اسلامی در بحث نقلی «احاطه نفس امام (ع) بر نفوس دیگر» بر این باورند که چون نفس امام معصوم (ع) «نفس ما فی العالم» است و روح او روحِ همه و نفسِ او نفس همه و جسمِ او جسم همه است، ارتباط تنگانگی میان نفس امام (ع) و نفوس مؤمنین برقرار است چنانچه می-خوانیم: «و ارواحکم فی الأرواح و نفوسکم فی النفوس و أجسامکم فی الأجسام».

کلیدواژه‌ها

نفس؛ پیامبر (ص)؛ امام معصوم (ع)؛ انسان کامل؛ مؤمنین

مراجع