فرصت‌های ژئوپلیتیکی در روابط سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و کشورهای خاورمیانه (مطالعه موردی کشور عراق از 2010 -2017)

فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی

مقاله 3، دوره 10، شماره 1 - شماره پیاپی 37، دی 1396، صفحه 45-60   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی استخراج ازرساله و پایان نامه

نویسنده

محمد اخباری^*

دانشیار جغرافیای سیاسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

چکیده
منطقه خاورمیانه محل تلاقی سه قاره آسیا اروپا و آفریقا و کانون پیدایش ادیان الهی همواره مورد توجه بازیگران قدرتمند بوده و تاریخ نیز شاهد رقابت امپریالیستی در این منطقه می‌باشد. هدف این مقاله شناسایی کدهای ژئوپلیتیکی مؤثر در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر استدلال می‌باشد. با توجه به اینکه کشورهای حوزه خلیج فارس بر روی یک فلات قاره واقع شده‌اند و از جنبه‌های متعدد دارای اشتراکاتی هستند ولیکن از گذشته تاکنون هیچ یک از آنها از ابزارهای ژئوپلیتیکی خود آنگونه که شایسته است استفاده ننموده و همچنان درگیر اختلافات فرهنگی، قومی و منازعات مرزی هستند. ایران و عراق با بیشترین طول مرزی از فرصت‌ها و چالش‌های ژئوپلیتیکی فراوان اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و موقعیت جغرافیایی برخوردار می‌باشند، شناسایی این عوامل می‌تواند زمینه ساز طراحی یک راهبرد کارآمد در این منطقه را فراهم سازد، عواملی که مانند شمشیر دو لبه عمل می‌کنند به گونه‌ای که اگر از فرصت‌های ژئوپلیتیکی به طور مطلوب استفاده شود شاهد همگرایی بیشتر و زمینه ساز سایر فرصت‌ها خواهیم بود.

کلیدواژه‌ها

واژگان کلیدی: فرصت‌های ژئوپلیتیکی؛ سیاست خارجی؛ کشورهای خاورمیانه؛ ایران؛ عراق

مراجع

References

Bagheri Hussein. 2013 Internal actors in the new political structure of Iraq and its impact on the national security of the Islamic Republic of Iran, Afagh Security monthly journal, the fifth issue, No 19, [In Persian]

Behzadi Hamid 1994. Principles of International Relations and Foreign Policy, Dehkhoda Publications, Tehran. [In Persian]

De Jarden Terry, A hundred million Arabs, Toos Publishing, 1976, Tehran.

Ezzati Ezzatollah and Bakhtiyar Pour Ali 2010. Geopolitical expansion of Iran in the Arabian Middle East by drawing the expansion model in the Eastern Mediterranean, Quarterly Journal of Science Land, Year Issue 27, [In Persian]

Ezzati Ezzatollah 2008. Geopolitics, Samt Publications, 2006, Tehran. [In Persian]

Geographic Organization of the Armed Forces, Geopolitics of the Persian Gulf Region (with emphasis on Shias) Tehran. [In Persian]

Hafez Nia Mohammad Reza and Rumina Ebrahim 2005. Analysis of Geopolitical Capacities in the South East and its Impact on the National Interests of Iran, the Second Congress of the Geopolitical Association, Tehran. [In Persian]

Hafez Nia Mohammad Reza and Rumina Ebrahim 1999. The Relationship between Iran and Saudi Arabia and its Impact on the Geopolitics of the Persian Gulf. Quarterly journal of geographic research, Tehran. [In Persian]

Hafez Nia Mohammad Reza 2006. Geopolitical Principles and Concepts, Papeli Publications, Tehran. [In Persian]

Hafez Nia Mohammad Reza 2000. Punjab geopolitical situation in Pakistan, al-Mahdi Publications, Tehran. [In Persian]

Houshang Mahdavi, Abdolreza 2001. Iran's Foreign Policy in the Pahlavi Era, Peykan Publishing, Tehran. [In Persian]

Karimipour Yadollah 2001. an Introduction to Iran and its Neighbors, Tehran Jihad Daneshghahi Press, Tehran. [In Persian]

Mansuri Javad 1986. A commentary on the foreign policy of the Islamic Republic of Iran, Amir Kabir Publishing, Tehran. [In Persian]

Marschall, Christin, 2003. Iran’s Persian Gulf Policy, Routledge Curzon Pub

Morgenta, Hans 1995. Inter-National Politics, Translated by Homeira Moshirzadeh, Ministry of Foreign Affairs Publishing Institute, Tehran,

Rashnho Nabiollah 2015. Geopolitical Requirements in Foreign Policy of the Islamic Republic of Iran, Avaye Danesh Ghostar Publications, Tehran. [In Persian]

Sajadpour Kazem 2004. Iranian Geopolitical Association Congress, Tehran. [In Persian]

Zain al-Abedin Yousef, Shirzad Zahra, Jokar Nasibeh 2010. Influencing Factors on Geopolitical Relations of Iran and the Gulf States, Urban Ecology Research, the First issue, No. 2, Pp 70-80. [In Persian]

http://www.eia.doe.gov/oil_gas/info_glance/natural_gas.html accessed on January 2009)

https://www.cia.gov